Czy zniesienie współwłasności (częściowe zniesienie współwłasności) dokonane bez spłat lub (...)

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2005r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2007r. Nr 112, poz. 770) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Pani?, przedstawione we wniosku z dnia 02 lutego 2009r. (data wpływu do tut. Biura ? 05 lutego 2009r.), o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej m.in. podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie kwalifikowania umowy o zniesienie współwłasności - jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 05 lutego 2009r. wpłynął do tut. Biura ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej m.in. podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie kwalifikowania umowy o zniesienie współwłasności.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe:

Osiem osób oznaczonych jako A, B, C, D, E, F, G, H jest współwłaścicielami dwóch nieruchomości (zapisanych odrębnie w dwóch księgach wieczystych). Pierwsza nieruchomość o łącznej powierzchni 4740m² jest niezabudowana i obejmuje cztery działki oznaczone jako 1, 2, 3, 4. Łączna wartość rynkowa tej nieruchomości wynosi 284 400zł. Natomiast w rozbiciu na poszczególne działki powierzchnia i wartość rynkowa przedstawiają się następująco:

• działka nr 1 ? powierzchnia 1250m², wartość rynkowa 75 000zł.
• działka nr 2 ? powierzchnia 1122m², wartość rynkowa 67 320zł.
• działka nr 3 ? powierzchnia 1133m², wartość rynkowa 67 980zł.
• działka nr 4 ? powierzchnia 1235m², wartość rynkowa 74 100zł.
  
  

Druga nieruchomość objęta osobną księgą wieczystą o łącznej powierzchni 3290m² jest zabudowana starym domem mieszkalnym o powierzchni 50m² i jej łączna wartość rynkowa wynosi 71 168 zł (w tym wartość rynkowa budynku ? 14 976 zł, a wartość rynkowa gruntu ? 56 192 zł).

A jest współwłaścicielem obu nieruchomości w 12/64 częściach ? na podstawie umowy sprzedaży spadku.

B jest współwłaścicielem obu nieruchomości w 12/64 częściach ? na podstawie postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku.

C, D, E, F są współwłaścicielami obu nieruchomości po 7/64 części każdy z nich? na podstawie postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku.

G jest współwłaścicielem obu nieruchomości w 6/64 częściach ? w tym w 4/64 częściach na podstawie postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku, a w 2/64 częściach na podstawie umowy darowizny.

H jest współwłaścicielem obu nieruchomości w 6/64 częściach ? w tym w 4/64 częściach na podstawie postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku, a w 2/64 częściach na podstawie umowy darowizny.

Wszyscy współwłaściciele zamierzają zgodnie dokonać działu spadku po sześciu zmarłych oraz dokonać zniesienia współwłasności nieruchomości objętych księgami wieczystymi, przy czym współwłasność drugiej z ww. nieruchomości ma być zniesiona częściowo. W wyniku zniesienia współwłasności pierwszej z ww. nieruchomości:

A nabywa na wyłączną własność działkę nr 1,

H nabywa na wyłączną własność działkę nr 2,

G nabywa na wyłączną własność działkę nr 3,

B nabywa na wyłączną własność działkę nr 4.

W wyniku częściowego zniesienia współwłasności drugiej z ww. nieruchomości całą nieruchomość nabywają C, D, E i F ? wszyscy po #188; części.

Żaden ze współwłaścicieli nie otrzymuje żadnych spłat lub dopłat (podział fizyczny).

Dział spadku musi być połączony ze zniesieniem współwłasności z uwagi na charakter podstaw nabycia udziałów (A nabywał udział na podstawie umowy sprzedaży spadku, G i H nabyli swoje udziały częściowo w drodze umowy darowizny. Ponadto spadkobiercy nabywali udziały w wyniku spadkobrań po kilku osobach).

A jest względem wszystkich pozostałych współwłaścicieli osobą obcą (III grupa podatkowa), B jest siostrą zmarłego małżonka C oraz jest względem D, E i F siostrą ich zmarłego ojca. Ponadto B względem G i H jest siostrą ich zmarłej matki.

C jest matką D, E i F a względem G i H jest małżonką brata ich zmarłej matki.

G i H są rodzeństwem a względem D, E i F dziećmi zmarłego rodzeństwa (ojciec D, E i F i matka G i H byli rodzeństwem).

W związku z powyższym zadano m.in. następujące pytanie:

Czy zniesienie współwłasności (częściowe zniesienie współwłasności) dokonane bez spłat lub dopłat, w ramach którego każdy ze współwłaścicieli za swój dotychczasowy udział we współwłasności nabywa realną korzyść majątkową w postaci świadczenia rzeczowego (niepieniężnego), tj. każdy nabywa albo działkę gruntu na wyłączną własność, albo powiększa swój dotychczasowy udział w nieruchomości ? jest nieodpłatnym zniesieniem współwłasności w rozumieniu art. 1 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku od spadków i darowizn, czy też tego typu zniesienie współwłasności należy uznać za odpłatne zniesienie współwłasności, które nie podlega podatkowi od spadków i darowizn ani podatkowi od czynności cywilnoprawnych z uwagi na brak spłat lub dopłat...

Zdaniem wnioskodawczyni, podstawowy problem sprowadza się do ustalenia odpowiedzi na pytanie czy każda umowa zniesienia współwłasności zawarta ?bez spłat albo dopłat? będzie powodowała konieczność uiszczenia podatku od spadków i darowizn. Według wnioskodawczyni aby rozstrzygnąć tę kwestię należy odpowiedzieć na pytanie kiedy mamy do czynienia z czynnością prawną odpłatną. Zgodnie z zasadami prawa cywilnego czynność prawna odpłatna to taka czynność, na podstawie której strona dokonująca przysporzenia majątkowego otrzymuje lub ma otrzymać w zamian korzyść majątkową, przy czym korzyść ta winna mieć wartość realną a nie symboliczną. Dla zakwalifikowania czynności do klasy czynności odpłatnych nie wymaga się jednak aby korzyść uzyskana przez przysparzającego w zamian za dokonane przez niego przysporzenia stanowiła ekwiwalent ekonomiczny mierzony obiektywną miarą wartości rynkowej.

W opinii wnioskodawczyni, czynności prawne nieodpłatne stanowią przeciwieństwo odpłatnych ? strona dokonująca przysporzenia nie otrzymuje w zamian korzyści majątkowej. W opisanym wyżej przykładzie, mimo że umowa nie będzie zawierać spłat lub dopłat mamy do czynienia z odpłatnym zniesieniem współwłasności, bowiem każdy ze współwłaścicieli w zamian za swój udział w części nieruchomości nabywa udział innych współwłaścicieli w swojej części nieruchomości, albo poprzez częściowe zniesienie współwłasności powiększa swój dotychczasowy udział w nieruchomości.

Na tle przedstawionego zdarzenia przyszłego stwierdzam, co następuje.

Na wstępie zaznacza się, iż przedmiotem niniejszej interpretacji jest ocena stanowiska wnioskodawczyni w zakresie podatku od czynności cywilnoprawnych.

Przepis art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 09 września 2000r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (t. j. Dz. U. z 2007r. Nr 68, poz. 450 ze zm.) zawiera zamknięty katalog czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem. Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy podatkowi temu podlegają następujące czynności cywilnoprawne:

• umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych,
• umowy pożyczki,
• umowy darowizny ? w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy,
• umowy dożywocia,
• umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności ? w części dotyczącej spłat lub dopłat,
• ustanowienie hipoteki,
• ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnejsłużebności,
• umowy depozytu nieprawidłowego,
• umowy spółki.
  
  

Podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają też zmiany ww. umów, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych oraz orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne (art. 1 ust. 1 pkt 2 i 3 ww. ustawy).

Powołany przepis zawiera enumeratywny katalog czynności, których dokonanie powodować będzie konieczność zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych. Tym samym, jeżeli dana czynność nie została wymieniona w ustawowym katalogu nie podlega opodatkowaniu tym podatkiem nawet, jeśli wywołuje skutki gospodarcze takie same lub podobne do tych, które zostały w katalogu wymienione. Natomiast o zakwalifikowaniu danej umowy do umów podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych nie decyduje nazwa umowy ale jej treść.

Z treści art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych wynika zatem zasada, że opodatkowaniu podlegają wyłącznie czynności cywilnoprawne tam wymienione. Czynności te stosownie do art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. f) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych obejmują również zniesienie współwłasności ? w części dotyczącej spłat lub dopłat.

Współwłasność jest instytucją prawa cywilnego uregulowaną w Dziale IV Księgi Drugiej ustawy z dnia 23 kwietnia 1964r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.). Zgodnie z art. 195 Kodeksu cywilnego współwłasność polega na tym, że własność tej samej rzeczy przysługuje niepodzielnie kilku osobom. W myśl art. 196 § 1 Kodeksu cywilnego, współwłasność jest albo własnością w częściach ułamkowych albo współwłasnością łączną. Współwłasność łączną regulują przepisy dotyczące stosunków, z których ona wynika. Do współwłasności w częściach ułamkowych stosuje się przepisy Działu IV Księgi Drugiej Kodeksu cywilnego ? art. 196 § 2 tej ustawy. Zgodnie z art. 210 Kodeksu cywilnego, każdy ze współwłaścicieli może żądać zniesienia współwłasności. Natomiast stosownie do art. 212 § 1 Kodeksu jeżeli zniesienie współwłasności następuje na mocy orzeczenia sądu, wartość poszczególnych udziałów może być wyrównana przez dopłaty pieniężne. Przy podziale gruntu sąd może obciążyć poszczególne części potrzebnymi służebnościami gruntowymi. Stosownie do art. 212 § 3 Kodeksu, jeżeli ustalone zostały dopłaty lub spłaty, sąd oznaczy termin i sposób ich uiszczenia, wysokość i termin uiszczenia odsetek, a w razie potrzeby także sposób ich zabezpieczenia.

Do wspólności majątku spadkowego oraz do działu spadku stosuje się odpowiednio przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych (art. 1035 Kodeksu cywilnego). Dział spadku może nastąpić bądź na mocy umowy między wszystkimi spadkobiercami, bądź na mocy orzeczenia na żądanie któregokolwiek ze spadkobierców (art. 1037 Kodeksu cywilnego). Tak jak w przypadku zniesienia współwłasności, może pojawić się konieczność zrekompensowania różnic pomiędzy wartością udziałów a otrzymanymi przedmiotami spadkowymi albo przypadającą spadkobiercy całością lub częścią spadku w drodze spłat lub dopłat.

Jak wynika zatem z wyżej powołanych przepisów ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlega m.in. umowa o dział spadku oraz umowa o zniesienie współwłasności ? w części dotyczącej spłat lub dopłat.

Z przedstawionego zdarzenia przyszłego wynika, że ośmiu współwłaścicieli dwóch nieruchomości zamierza dokonać działu spadku po sześciu zmarłych oraz dokonać zniesienia współwłasności ww. nieruchomości, objętych księgami wieczystymi, przy czym współwłasność drugiej z ww. nieruchomości ma być zniesiona częściowo. Żaden ze współwłaścicieli nie otrzymuje żadnych spłat lub dopłat.

Jak z powyższego wynika, opisana we wniosku umowa o zniesienie współwłasności oraz o dział spadku nie będzie zawierać spłat i dopłat. Tym samym nie nosi ona znamion umowy wymienionej w art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. f) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, a zatem nie będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Podkreślić jednakże należy, iż to, że opisany we wniosku sposób zniesienia współwłasności i dział spadku będzie dokonany bez spłat i dopłat, nie oznacza, że w świetle przepisów prawa podatkowego zakwalifikowany winien być jako odpłatne zniesienie współwłasności. Umowa ta może rodzić obowiązek w zakresie podatku od spadków i darowizn.

Skutki zniesienia współwłasności w sposób opisany we wniosku ? w zakresie podatku od spadków i darowizn zostaną omówione w odrębnej interpretacji ? Znak: IBPB II/1/436-36/09/MZ.

Tym samym stanowisko wnioskodawczyni należało uznać za nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez wnioskodawczynię i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Do wniosku wnioskodawczyni dołączyła plik dokumentów. Należy jednak zauważyć, że wydając interpretacje w trybie art. 14b Ordynacji podatkowej Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów nie przeprowadza postępowania dowodowego w związku z czym nie jest obowiązany, ani uprawniony do jego oceny; jest związany wyłącznie opisem stanu faktycznego przedstawionym przez wnioskodawczynię i jej stanowiskiem.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, ul. Prymasa Stefana Wyszyńskiego 2, 44-100 Gliwice po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu ? do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ? Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach ? art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.

Referencje

IBPBII/1/436-36/09/MZ, interpretacja indywidualna