czy zapłata za korzystanie przez najemcę z przedmiotu najmu bez tytułu prawnego powinna być opodatkowana (...)

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2005r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 2 i § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Zespołu Opieki Zdrowotnej przedstawione we wniosku (bez daty, data wpływu 9 listopada 2007r.), uzupełnionym pismem z dnia 16 listopada 2007r. (data wpływu 21 listopada 2007r.), o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie uznania czy zapłata za korzystanie przez najemcę z przedmiotu najmu bez tytułu prawnego powinna być opodatkowana podatkiem VAT - jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 9 listopada 2007r. został złożony ww. wniosek, uzupełniony pismem z dnia 16 listopada 2007r. (data wpływu 21 listopada 2007r.), o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie uznania czy zapłata za korzystanie przez najemcę z przedmiotu najmu bez tytułu prawnego powinna być opodatkowana podatkiem VAT.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca w dniu 1 stycznia 2005r. zawarł z Zespołem Lekarzy Specjalistów Spółka z o.o. umowę najmu lokalu.

Jednocześnie Wnioskodawca zauważa, że ustawą z dnia 14 maja 2004r. o zmianie ustawy o zakładach opieki zdrowotnej (Dz. U. z 2006r. Nr 75, poz. 518 ze zm.) do art. 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 1991r. o zakładach opieki zdrowotnej dodano ust. 5, który stanowi, iż na terenie publicznego zakładu opieki zdrowotnej:

1. zakłady opieki zdrowotnej utworzone przez spółki, stowarzyszenia lub fundacje,
2. lekarze lub lekarze stomatolodzy wykonujący zawód w formie indywidualnej praktyki lekarskiej, indywidualnej specjalistycznej praktyki lekarskiej lub grupowej praktyki lekarskiej,
3. pielęgniarki lub położne wykonujące zawód w formie indywidualnej praktyki pielęgniarki lub położnej, indywidualnej specjalistycznej praktyki pielęgniarki lub położnej, a także grupowej praktyki pielęgniarek lub położnych,
4. inne podmioty
   
   

- nie mogą prowadzić działalności polegającej na udzielaniu takich samych świadczeń zdrowotnych, które są udzielane przez ten zakład, z wyjątkiem świadczeń z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej i stomatologii.

Ponadto Wnioskodawca wskazuje, iż zmieniony został art. 53 cyt. wyżej ustawy i w ust. 6 wprowadzony został zapis, iż umowy dzierżawy, najmu, użytkowania lub użyczenia majątku trwałego publicznego zakładu opieki zdrowotnej sprzeczne z wymaganiami określonymi w art. 1 ust. 4 i 5 ustawy o zakładach opieki zdrowotnej rozwiązują się z mocy prawa w razie stwierdzenia takiego naruszenia.

Natomiast w kolejnej nowelizacji ustawy o zakładach opieki zdrowotnej z dnia 14 lipca 2006r. (Dz. U. Nr 143, poz. 1032 ze zm.) w art. 3 wskazano nowy termin 31 grudnia 2006r. do dostosowania działalności publicznych zakładów opieki zdrowotnej do ww. wymogów.

Wnioskodawca zauważa, iż umowa ta w związku z wejściem w życie zmiany do ustawy z dnia 30 sierpnia 1991r. o zakładach opieki zdrowotnej z dnia 14 maja 2004r. i 14 lipca 2006r. rozwiązała się z mocy prawa. Jednakże najemca po rozwiązaniu umowy najmu, zdaniem wynajmującego w dniu wejścia w życie ustawy nowelizującej ustawę o zakładach opieki zdrowotnej, nie opuścił zajmowanych lokali. Wnioskodawca zmuszony więc był do obciążenia go kwotą za bezumowne korzystanie z lokali w wysokości dotychczasowego czynszu doliczając jednocześnie do tej kwoty podatek VAT.

Zdaniem Wnioskodawcy wątpliwości budzi czy kwotę, którą obciążana była spółka należy traktować jako odszkodowanie, a tym samym nie naliczać od niej podatku VAT czy też traktować jako usługę opodatkowaną 22% stawką VAT.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy zapłata za korzystanie przez najemcę z przedmiotu najmu bez tytułu prawnego powinna być opodatkowana podatkiem VAT...

Zdaniem Wnioskodawcy prawidłowym jest potraktowanie kwoty uzyskiwanej przez Wnioskodawcę do dnia 31 grudnia 2006 r. tj. do dnia ustawowo wskazanego terminu na dostosowanie działalności zakładów opieki zdrowotnej do nowych wymogów jako usługi opodatkowanej 22% stawką VAT, gdyż uznać należy, iż spółka przebywała w lokalu za zgodą wynajmującego. Natomiast po 1 stycznia 2007r. uzyskiwaną kwotę potraktować należy jako odszkodowanie należne za bezumowne korzystanie z lokalu bez zgody wynajmującego, a tym samym stwierdzić brak obowiązku naliczaniu podatku VAT.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 ze zm.) opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega, m.in. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Z ust. 2 ww. przepisu wynika, że czynności określone w ust. 1 podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług niezależnie od tego czy zostały wykonane z zachowaniem warunków oraz form określonych przepisami prawa.

W art. 7 ust. 1 ww. ustawy postanowiono, iż przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel.

Natomiast, zgodnie z art. 8 ust. 1 ww. ustawy przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 w tym również:

• przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej,
• zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji,
• świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.
  
  

Definicja świadczenia usług ma zatem charakter dopełniający definicję dostawy towarów i jest wyrazem realizacji powszechności opodatkowania podatkiem od towarów i usług transakcji wykonywanych przez podatnika w ramach działalności gospodarczej.

W przedmiotowej sprawie kwestią wymagającą interpretacji jest ustalenie czy w przedstawionym we wniosku stanie faktycznym wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z lokalu nie podlega czy też podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na podstawie przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług.Przystępując do rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy na wstępie należy wskazać, iż kwestie bezumownego korzystania z cudzej rzeczy regulują przepisy art. 224, 225 oraz art. 674 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.).Jak wynika z ww. art. 224 i 225 w przypadku bezumownego korzystania z lokalu korzystający w złej lub dobrej wierze od chwili, w której dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy obowiązany jest do wypłaty wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy, zwrotu pożytków oraz odszkodowania z powodu zużycia, pogorszenia lub utraty rzeczy. Wynagrodzeniem za korzystanie z rzeczy objęte jest wszystko, co właściciel mógłby uzyskać, gdyby odpłatnie, na podstawie odpowiedniego stosunku prawnego oddał rzecz do odpłatnego korzystania innemu podmiotowi.

O tym, czy bezumowne korzystanie z lokalu po zakończeniu umowy najmu (dzierżawy) podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług w myśl art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług, decydować muszą w każdym przypadku konkretne okoliczności.

W sytuacji, gdy po zakończeniu stosunku zobowiązaniowego najemca (dzierżawca) nie chce opuścić nieruchomości, a wynajmujący (wydzierżawiający) dążąc do tego wytoczy przeciwko niemu powództwo o wydanie rzeczy, zasadne jest przyjęcie, że pomiędzy wynajmującym (wydzierżawiającym) i korzystającym bezumownie z tej nieruchomości nie istnieje żaden jawny lub dorozumiany stosunek prawny (umowa), w ramach którego spełnione są świadczenia wzajemne. Świadczenie podatnika, nieoparte na tytule prawnym, wskazującym obowiązek świadczenia usług oraz wysokość wynagrodzenia ? nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Odszkodowanie wypłacone w takich okolicznościach z tego tytułu nie jest płatnością za świadczenie usługi, lecz rekompensatą za pozbawienie właściciela prawa do swobodnego dysponowania nieruchomością i wynikłe z tego tytułu szkody.

Inaczej należy jednak oceniać sytuacje, gdy po zakończeniu umowy dotychczasowy najemca (dzierżawca) nadal użytkuje lokal za zgodą właściciela (nawet dorozumianą), płacąc z tego tytułu określone kwoty. Uwzględnić w takim przypadku należy, że na podstawie art. 674 Kodeksu cywilnego, jeżeli po upływie terminu oznaczonego w umowie albo w wypowiedzeniu najemca używa nadal rzecz za zgodą wynajmującego, poczytuje się w razie wątpliwości, że najem został przedłużony na czas nieoznaczony. Taka sytuacja wskazuje na kontynuację dotychczasowego stosunku zobowiązaniowego, który podlegał i dalej podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Reasumując należy stwierdzić, iż decydujące znaczenie dla opodatkowania lub nieopodatkowania bezumownego korzystania z lokalu po zakończeniu stosunku zobowiązaniowego mają okoliczności faktyczne. Generalnie sytuacja ta pozostaje poza opodatkowaniem podatkiem od towarów i usług. Jeżeli jednak okoliczności wskazują na dorozumiane, milczące przedłużenie umowy najmu (dzierżawy) ? czynność ta podlega opodatkowaniu jako świadczenie usług.

Należy zauważyć, iż ze stanu faktycznego opisanego we wniosku nie wynika aby Wnioskodawca czynił starania o odzyskanie lokalu (nie podejmuje kroków w celu wydania lokalu np. poprzez eksmisję Spółki z zajmowanego przez nią lokalu).

W tym stanie rzeczy, w ocenie tut. organu, w przedmiotowej sprawie, pomimo rozwiązania umowy najmu z mocy prawa z dniem 31 grudnia 2006r., mamy do czynienia z ?dorozumianym przedłużeniem umowy najmu?. W konsekwencji należy stwierdzić, iż odszkodowanie otrzymane przez Wnioskodawcę jest de facto wynagrodzeniem za świadczenie usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ww. ustawy z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług, które zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Ponadto końcowo należy podkreślić, że czynności podlegające opodatkowaniu podatkiem VAT podlegają opodatkowaniu niezależnie od tego, czy zostały wykonane z zachowaniem warunków oraz form określonych przepisami prawa (art. 5 ust. 2 ustawy o VAT).

W tej sytuacji stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu ? do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ? Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach ? art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.