Opodatkowanie podatkiem VAT kosztów zastępstwa procesowego.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 2 i § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Pana, przedstawione we wniosku z dnia 28 stycznia 2010 r. (data wpływu 2 lutego 2010 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania oraz udokumentowania fakturą kosztów zastępstwa procesowego ? jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 2 lutego 2010 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania oraz udokumentowania fakturą kosztów zastępstwa procesowego.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

Wnioskodawca jest radcą prawnym, prowadzi Kancelarię prawną na podstawie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej i jest podatnikiem podatku od towarów i usług. Zainteresowany zawarł z osobą fizyczną prowadzącą działalność gospodarczą (Zleceniodawcą) umowę o świadczenie usług prawnych, których przedmiotem jest reprezentowanie przez Wnioskodawcę Zleceniodawcy w postępowaniu sądowym w sprawie o zapłatę. Na podstawie ww. umowy Wnioskodawca ma obowiązek wnieść w imieniu Zleceniodawcy, pozew przeciwko podmiotowi trzeciemu (Dłużnikowi) i reprezentować Zleceniodawcę przed sądem. W jednym z postanowień umowy zawarty został zapis, iż Zleceniodawca zrzeka się na rzecz Wnioskodawcy kosztów zastępstwa procesowego (zasądzonych w prawomocnym orzeczeniu sądowym na rzecz Zleceniodawcy) wyegzekwowanych od Dłużnika.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy w sytuacji wyegzekwowania tych kosztów powstaje obowiązek podatkowy w podatku VAT, tj. czy kwota tych wyegzekwowanych kosztów jest to wynagrodzenie brutto, tj. z podatkiem VAT za świadczoną usługę, które winno być udokumentowane fakturą VAT...

Zdaniem Wnioskodawcy, prawidłową odpowiedzią na zadane pytanie jest stwierdzenie, iż kwota wyegzekwowanych kosztów jest wynagrodzeniem brutto, tj. z podatkiem VAT za świadczoną usługę, które winno być udokumentowane fakturą VAT. Niemniej niejasności pewne budzi fakt, iż w art. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 ze zm.) nie wymieniono jakichkolwiek kosztów jako podstawy opodatkowania podatkiem od towarów i usług.

Przyjęcie, iż kwota wyegzekwowanych kosztów jest wynagrodzeniem brutto, powoduje konieczność udokumentowania takiego wynagrodzenia. W tej sytuacji wydaje się, iż należy udokumentować ww. wynagrodzenie przez wystawienie Zleceniodawcy faktury VAT. Niemniej wątpliwości Wnioskodawcy budzi fakt, iż faktycznie do przesunięcia majątkowego dochodzi jedynie pomiędzy Dłużnikiem a Wnioskodawcą. Co prawda wystawienie faktury Dłużnikowi jest niemożliwe z uwagi na fakt, iż Zainteresowany nie świadczy na jego rzecz usług, niemniej Wnioskodawca nie ma pewności czy wystawienie faktury na rzecz Zleceniodawcy będzie prawidłową formą udokumentowania obrotu, czy też należałoby to uczynić w inny sposób.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 ze zm.), zwanej dalej ustawą, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają m. in. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Stosownie do treści art. 7 ust. 1 ustawy, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (?).

W przepisie art. 8 ust. 1 ustawy zdefiniowano, iż przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

1. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
2. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
3. świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

W powyższym przepisie przyjęto zatem generalną zasadę, że usługami są wszelkie odpłatne świadczenia, niebędące dostawą towarów. Stąd też stwierdzić należy, iż definicja ?świadczenia usług? ma charakter dopełniający definicję ?dostawy towarów? i jest wyrazem realizacji zasady powszechności opodatkowania podatkiem od towarów i usług, transakcji wykonywanych przez podatników w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. Określeniem ?usługi? w przepisach ustawy o podatku od towarów i usług objęto obszerny krąg czynności, obejmujący swym zakresem zarówno czynności określone przez stosowne klasyfikacje statystyczne, jak i cały szereg innych świadczeń, które nie są ujęte w tych klasyfikacjach.

W powołanej ustawie nie określono co należy rozumieć pod pojęciem odpłatności (wynagrodzenia), które powoduje, że dostawa towarów lub świadczenie usług stają się czynnościami opodatkowanymi podatkiem od towarów i usług. Niemniej jednak, w oparciu o orzecznictwo Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości przyjmuje się, że określając pojęcie 'wynagrodzenie' należy uwzględnić następujące zasady:

• konieczny jest bezpośredni związek pomiędzy dostawą towarów lub świadczeniem usług a otrzymanym wynagrodzeniem - będącym świadczeniem wzajemnym,
• dostawcę towarów lub usługodawcę musi łączyć z odbiorcą stosunek prawny, z którego wynika obowiązek dostawy towarów lub świadczenia usług oraz wysokość wynagrodzenia (świadczenia wzajemnego) za dokonanie tych czynności.

Jak wynika z art. 29 ust. 1 ustawy, podstawą opodatkowania jest obrót, z zastrzeżeniem ust. 2-22, art. 30-32, art. 119 oraz art. 120 ust. 4 i 5. Obrotem jest kwota należna z tytułu sprzedaży, pomniejszona o kwotę należnego podatku. Kwota należna obejmuje całość świadczenia należnego od nabywcy. Obrót zwiększa się o otrzymane dotacje, subwencje i inne dopłaty o podobnym charakterze mające bezpośredni wpływ na cenę (kwotę należną) towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika, pomniejszone o kwotę należnego podatku.

Ponadto, art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 5 lipca 2001 r. o cenach (Dz. U. Nr 97, poz. 1050 ze zm.) stanowi, że za cenę uważa się wartość wyrażoną w jednostkach pieniężnych, którą kupujący jest obowiązany zapłacić przedsiębiorcy za towar lub usługę; w cenie uwzględnia się podatek od towarów i usług oraz podatek akcyzowy, jeżeli na podstawie odrębnych przepisów sprzedaż towaru (usługi) podlega obciążeniu podatkiem od towarów i usług oraz podatkiem akcyzowym.

Stosownie do brzmienia art. 98 § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296 ze zm.), strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu).

Zgodnie z § 2 ww. artykułu, do niezbędnych kosztów procesu prowadzonego przez stronę osobiście lub przez pełnomocnika, który nie jest adwokatem, radcą prawnym lub rzecznikiem patentowym, zalicza się poniesione przez nią koszty sądowe, koszty przejazdów do sądu strony lub jej pełnomocnika oraz równowartość zarobku utraconego wskutek stawiennictwa w sądzie. Suma kosztów przejazdów i równowartość utraconego zarobku nie może przekraczać wynagrodzenia jednego adwokata wykonującego zawód w siedzibie sądu procesowego.

Do niezbędnych kosztów procesu strony reprezentowanej przez adwokata zalicza się wynagrodzenie, jednak nie wyższe niż stawki opłat określone w odrębnych przepisach i wydatki jednego adwokata, koszty sądowe oraz koszty nakazanego przez sąd osobistego stawiennictwa strony (§ 3 ww. artykułu).

W myśl § 4 ww. artykułu, wysokość kosztów sądowych, zasady zwrotu utraconego zarobku lub dochodu oraz kosztów stawiennictwa strony w sądzie, a także wynagrodzenie adwokata, radcy prawnego i rzecznika patentowego regulują odrębne przepisy.

Zgodnie z art. 106 ust. 1 ustawy, podatnicy, o których mowa w art. 15, są obowiązani wystawić fakturę stwierdzającą w szczególności dokonanie sprzedaży, datę dokonania sprzedaży, cenę jednostkową bez podatku, podstawę opodatkowania, stawkę i kwotę podatku, kwotę należności oraz dane dotyczące podatnika i nabywcy, z zastrzeżeniem ust. 2, 4 i 5 oraz art. 119 ust. 10 i art. 120 ust. 16.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, że Wnioskodawca jest radcą prawnym, prowadzi Kancelarię prawną na podstawie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej i jest podatnikiem podatku od towarów i usług. Zainteresowany zawarł z osobą fizyczną prowadzącą działalność gospodarczą (Zleceniodawcą) umowę o świadczenie usług prawnych, których przedmiotem jest reprezentowanie przez Wnioskodawcę Zleceniodawcy w postępowaniu sądowym w sprawie o zapłatę. W jednym z postanowień umowy zawarty został zapis, iż Zleceniodawca zrzeka się na rzecz Wnioskodawcy kosztów zastępstwa procesowego (zasądzonych w prawomocnym orzeczeniu sądowym na rzecz Zleceniodawcy) wyegzekwowanych od Dłużnika.

Z powyższego wynika, iż pomiędzy Wnioskodawcą a Zleceniodawcą istnieje stosunek prawny (umowa), w ramach którego spełniane są świadczenia wzajemne. Prowadzenie spraw sądowych przez Zainteresowanego w ramach zawartej ze Zleceniodawcą umową, stanowi reprezentowanie strony przez radcę prawnego z wyboru. To stosunek umowny określa wzajemne prawa i obowiązki stron. Ponadto występuje określony, bezpośredni związek zależności z radcą, który skutkuje wypłatą wynagrodzenia dla zleceniobiorcy (Wnioskodawcy) za świadczone usługi prawne. Ten bezpośredni związek pomiędzy świadczeniem a kwotą wynagrodzenia wypłacaną przez Zleceniodawcę za to świadczenie, decyduje o tym, że przez radcę wykonywane są usługi, o których mowa w art. 8 ust. 1 ustawy.

Mając na względzie powołane przepisy prawa oraz stan faktyczny sprawy wskazać należy, iż wykonywane przez Wnioskodawcę na podstawie zawartej umowy cywilnoprawnej czynności na rzecz Zleceniodawcy stanowią usługę, o której mowa w art. 8 ust. 1 ustawy, podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na podstawie art. 5 ust. 1 ustawy. Ponadto, stosownie do treści art. 29 ust. 1 ustawy, uzyskane wynagrodzenie obejmujące całość świadczenia należnego od Zleceniodawcy wynikające z umowy ? w przedmiotowej sprawie koszty zastępstwa procesowego ? stanowi kwotę należną zawierającą wartość podatku od towarów i usług (kwota brutto). W konsekwencji Wnioskodawca na podstawie art. 106 ust. 1 ustawy, zobligowany jest otrzymane wynagrodzenie dokumentować fakturą VAT, wystawioną na rzecz Zleceniodawcy.

Jednocześnie tut. Organ wyjaśnia, iż brak w art. 5 ust. 1 ustawy, wprost zapisów zobowiązujących podatników do opodatkowania podatkiem VAT należności mających postać kosztów zastępstwa procesowego, nie przesądza o ich wyłączeniu z opodatkowania. Ustawa o podatku od towarów i usług zawiera ? co wykazał organ podatkowy w treści interpretacji ? definicję usługi, która bezsprzecznie obejmuje wykonywane przez Wnioskodawcę czynności reprezentacji przed sądami powszechnymi.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu, ul. Ratajczaka 10/12, 61-815 Poznań, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu ? do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ? Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach ? art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy). Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.