Czy dobrowolne umorzenie akcji własnych bez wynagrodzenia spowoduje powstanie przychodu podlegającego (...)

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2007 r. Nr 112, poz. 770) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki, przedstawione we wniosku z dnia 25.10.2010r. (data wpływu 02.11.2010r.), o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie potwierdzenia, że dobrowolne umorzenie akcji własnych bez wynagrodzenia nie spowoduje powstania przychodu podlegającego opodatkowaniu po stronie Spółki - jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 02.11.2010r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie potwierdzenia, że dobrowolne umorzenie akcji własnych bez wynagrodzenia nie spowoduje powstania przychodu podlegającego opodatkowaniu po stronie Spółki.

W przedmiotowym wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

Grupa P. jest obecnie największą grupą energetyczną w kraju i prowadzi działalność w zakresie wydobycia węgla oraz wytwarzania, sprzedaży i dystrybucji energii elektrycznej. W 2009 r. decyzją Zarządu P. S.A. (dalej: P. S.A.), przyjęto do realizacji Program Konsolidacji zakładający m.in. zwiększenie efektywności działalności Grupy poprzez skonsolidowanie działalności w głównych liniach biznesowych. W związku z realizacją Programu została stworzona struktura składająca się z 5 spółek, w której spółka holdingowa - P. S.A. - jest akcjonariuszem czterech skonsolidowanych spółek (koncernów) prowadzących odrębną działalność w obszarach - odpowiednio - 1) wydobycia węgla i wytwarzania energii elektrycznej ze źródeł konwencjonalnych; 2) wytwarzania energii ze źródeł odnawialnych, 3) obrotu energią elektryczną oraz 4) dystrybucji energii elektrycznej. Koncerny te działają w oparciu o strukturę regionalną w postaci oddziałów lub zakładów.

W celu osiągnięcia docelowej struktury, podmioty wyznaczone jako spółki konsolidujące działalność w danym obszarze połączyły się z pozostałymi podmiotami działającymi w tym samym obszarze (tj. prowadzącymi ten sam rodzaj działalności) a spółka holdingowa P. S.A. połączyła się ze spółkami holdingowymi E S.A. oraz G.S.A., poprzez ich przejęcie (w trybie art. 492 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 15 września 2000 r. - kodeks spółek handlowych, Dz. U. z 2000 r. Nr 94, poz. 1037 z późn. zm., dalej: KSH). Rejestracja połączeń w ramach poszczególnych obszarów nastąpiła dnia 31 sierpnia 2010 r., tak, aby od 1 września 2010r. Grupa P. działała w skonsolidowanej strukturze.

W efekcie połączeń w ramach poszczególnych obszarów:

• działalność w zakresie obrotu energią elektryczną została zintegrowana przez S S.A., (dalej: spółka S.),

• działalność w zakresie dystrybucji energii elektrycznej została skonsolidowana przez O S.A. (dalej: spółka O. lub Spółka),

• działalność w zakresie wydobycia i wytwarzania energii elektrycznej ze źródeł konwencjonalnych została skonsolidowana przez E S.A. (dalej: spółka E),

• działalność w zakresie wytwarzania energii ze źródeł odnawialnych przez A. S.A. (dalej: spółka A.)

- określane dalej łącznie jako ?spółki konsolidujące lub przejmujące?.

Spółka S., spółka E oraz spółka A funkcjonowały już w Grupie P. przed rozpoczęciem Programu Konsolidacji (niektóre pod innymi nazwami), natomiast spółka O. została utworzona jako nowy podmiot, w celu przejęcia pozostałych spółek z linii biznesowej zajmujących się dystrybucją energii.

Mając na uwadze fakt, iż niektóre spółki, które zostały konsolidowane w ramach danego koncernu (przejęte przez wskazane powyżej spółki konsolidujące) funkcjonują obecnie w strukturach innych linii biznesowych m.in. ze względu na historyczne uwarunkowania (np. niektóre spółki obszaru obrotu posiadają udziały w spółkach zajmujących się dystrybucją oraz wytwarzaniem energii) to przeprowadzenie Programu Konsolidacji spowodowało, iż powiązania te istnieją nadal, ale już pomiędzy poszczególnymi koncernami, o czym szczegółowo mowa poniżej.

Powiązania kapitałowe pomiędzy obszarem obrotu i dystrybucji

Przed rozpoczęciem Programu Konsolidacji, spółki działające w obszarze obrotu energią posiadały udziały w spółkach z obszaru dystrybucji. W związku z tym po połączeniu spółka S., konsolidująca działalność w zakresie obrotu energią na podstawie art. 494 § 4 KSH, stała się akcjonariuszem spółki O., konsolidującej działalność w obszarze dystrybucji. Spółka O. jest zobowiązana, na podstawie art. 492 § 1 pkt 1 KSH, wydać udziałowcom spółek przejmowanych (a więc m.in. spółce S.), swoje akcje, tj. akcje spółki przejmującej.

Zależność kapitałowa pomiędzy spółkami obszaru obrotu oraz obszaru dystrybucji, o której mowa powyżej wynika z przeprowadzenia w 2007r. wyodrębnienia działalności dystrybucyjnej zakładów energetycznych (które ówcześnie prowadziły działalność zarówno w zakresie dystrybucji energii jak i obrotu energia) do odrębnych podmiotów prawnych. Proces ten był spowodowany wejściem w życie postanowień Dyrektywy 2003/54/WE dotyczącej wspólnych zasad rynku wewnętrznego energii elektrycznej oraz implementacji jej postanowień do krajowego porządku prawnego. Wówczas, działalność związana z dystrybucją energii została wniesiona do spółek dystrybucji (skonsolidowanych obecnie przez spółkę O.) w drodze aportów zorganizowanych części przedsiębiorstwa. Na skutek powyższego 100 % udziałów w spółkach dystrybucji (skonsolidowanych przez spółkę O.

) została objęta przez dokonujące aportów spółki obrotu (skonsolidowane obecnie przez spółkę S.). Należy zaznaczyć, iż zależność ta istnieje w odniesieniu do siedmiu z ośmiu spółek dystrybucyjnych, w jednym bowiem przypadku spółka dystrybucyjna nie powstała w wyniku wniesienia aportu przez spółkę obrotu, gdyż to ona wydzieliła działalność w zakresie obrotu do innej spółki - w tym zakresie udział spółek obrotu w spółkach dystrybucyjnych będzie zatem odpowiednio niższy.

Powiązania kapitałowe pomiędzy obszarem obrotu i wytwarzania energii

Ponadto, przed rozpoczęciem Programu Konsolidacji spółki działające w obszarze obrotu energią posiadały udziały w niektórych spółkach z obszaru wydobycia i wytwarzania. W związku z tym, po przejęciu tych spółek, spółka E (konsolidująca obszar wydobycia i wytwarzania) jest zobowiązana wydać swoje własne akcje spółce S. (przejmującej spółki obrotu). W efekcie tego spółka S. stanie się akcjonariuszem spółki E.

Na skutek przeprowadzonych w powyższy sposób przejęć w ramach Programu Konsolidacji, pomiędzy spółkami zachodzą następujące powiązania kapitałowe:

• spółka S. posiada około 89% akcji w spółce O.;

• spółka S. posiada ponad 7% akcji w spółce E.
  
  

Pozostałymi akcjonariuszami spółek O. i EK jest P. S.A. oraz akcjonariusze mniejszościowi.

Mniejszościowymi akcjonariuszami tych spółek są osoby fizyczne, m.in. pracownicy Spółek, a także spółek przejmowanych, którym zostały przyznane akcje spółek konsolidujących w trybie konwersji akcji na podstawie ustawy z dnia 7 września 2007 r. o zasadach nabywania od Skarbu Państwa akcji w procesie konsolidacji spółek sektora elektroenergetycznego oraz podmioty (zarówno fizyczne jak i prawne), które mogły wtórnie nabyć akcje od uprawnionych pracowników.

Ze względu na fakt, iż celem konsolidacji było ostateczne uporządkowanie działalności w ramach odrębnych i niezależnych koncernów, docelowa struktura Programu Konsolidacji Grupy P. nie przewiduje powiązań kapitałowych pomiędzy poszczególnymi koncernami.

Opisane powyżej powiązania kapitałowe zostaną rozwiązane w ten sposób, że spółka O. umorzy jej własne akcje należące do spółki S.. Następnie kapitał akcyjny spółki O. zostanie odpowiednio obniżony, a środki przypadające na umarzane akcje zostaną przesunięte z kapitału akcyjnego na kapitał zapasowy. Umorzenie nastąpi zgodnie z art. 359 § 1 KSH, za zgodą akcjonariusza (umorzenie dobrowolne). Za zgodą spółki S. planowane umorzenie nastąpi bez wynagrodzenia, tj. spółce S. nie będzie przysługiwać wynagrodzenie za umorzone akcje. Uchwała o umorzeniu podejmowana przez walne zgromadzenie akcjonariuszy spółki OSO będzie określać podstawę prawną umorzenia oraz potwierdzać brak wynagrodzenia w zamian za umarzane akcje.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy dobrowolne umorzenie akcji własnych bez wynagrodzenia spowoduje powstanie przychodu podlegającego opodatkowaniu po stronie Spółki...

Stanowisko Wnioskodawcy

Spółka stoi na stanowisku, że dobrowolne umorzenie akcji własnych bez wynagrodzenia nie spowoduje powstania przychodu podlegającego opodatkowaniu po stronie Spółki.

Zdaniem Wnioskodawcy, w opisanym powyżej stanie faktycznym, nieodpłatne nabycie własnych akcji posiadanych przez spółkę S., ani następujące po nim umorzenie tych akcji nie spowodują po stronie Wnioskodawcy powstania dochodu (przychodu) podlegającego opodatkowaniu.

Prawny charakter czynności umorzenia

Umorzenie akcji polega na ich prawnym unicestwieniu, tj. wygaśnięciu wszelkich praw, zarówno o charakterze majątkowym, jak i korporacyjnym wynikających z tych akcji. Tryb umarzania akcji reguluje art. 359-361 KSH. Zgodnie z art. 359 § 1 KSH, akcje mogą być umorzone w przypadku, gdy statut tak stanowi. Akcja może być umorzona albo za zgodą akcjonariusza w drodze jej nabycia przez spółkę (umorzenie dobrowolne), albo bez zgody akcjonariusza (umorzenie przymusowe). Z kolei z art. 359 § 2 wynika, że na gruncie KSH dopuszczalne jest umorzenie akcji bez wynagrodzenia dla akcjonariusza posiadającego umarzane akcje.

Umorzenie akcji na gruncie ustawy o PDOP

Przepisy ustawy o PDOP nie regulują szczegółowo skutków podatkowych umorzenia akcji po stronie spółki, której akcje są umarzane. W szczególności sytuacja taka nie jest wprost wymieniona wśród zdarzeń powodujących powstanie przychodu (art. 12 ustawy o PDOP). W konsekwencji, skutki podatkowe tego zdarzenia powinny być określane na podstawie zasad ogólnych ustawy o PDOP.

Zgodnie z ugruntowaną praktyką powstałą na gruncie ustawy o PDOP, ?przychodami podatkowymi są co do zasady, wszelkie przysporzenia majątkowe o charakterze trwałym? (J. Marciniuk, Podatek dochodowy od osób prawnych. Rok 2008. Komentarz, CH Beck, s. 273). Podobnie wypowiedział się Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 27 listopada 2003 r. (sygn. III SA 33 82/02): ?do przychodów zaliczyć można tylko takie wartości, które określają definitywny przyrost majątku podatnika?. Z powyższych uwag wynika, że jako przychód dla celów podatkowych należy traktować tylko takie zdarzenia, które powodują rzeczywisty wzrost majątku podatnika.

Niezależnie od faktu, że określony w art. 12 ustawy o PDOP katalog przypadków powodujących powstanie przychodu nie jest wyczerpujący, Wnioskodawca stoi na stanowisku, że nabycie przez spółkę kapitałową własnych akcji celem ich umorzenia nie powoduje powstania przychodu w tej spółce. Spółka bowiem w sensie ekonomicznym nic nie uzyskuje i nie nastąpi po jej stronie żadne przysporzenie majątkowe w wyniku umorzenia części akcji własnych. Nie nastąpi także umorzenie jej zobowiązań wobec akcjonariuszy.

W opisanej sytuacji nastąpi jedynie przesunięcie środków własnych z kapitału akcyjnego na kapitał zapasowy Spółki. Operacja będzie się sprowadzać do dokonania zmian w obrębie kapitałów własnych Spółki utworzonych na mocy statutu Spółki, nie będzie się wiązać z nią natomiast napływ środków finansowych z zewnątrz. Spółka, w wyniku nabycia własnych akcji bez wypłaty wynagrodzenia wspólnikowi, nie osiągnie korzyści ekonomicznych, które mogłyby skutkować powstaniem u niej przychodu.

Ponadto, w analizowanym opisie zdarzenia przyszłego nie zostanie spełniona żadna z przesłanek zawartych w art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o PDOP, zgodnie z którym przychodami są w szczególności: wartość otrzymanych nieodpłatnie lub częściowo odpłatnie rzeczy lub praw, a także wartość innych nieodpłatnych lub częściowo odpłatnych świadczeń (...).

Nabycie akcji własnych przez Spółkę nie będzie wiązało się z nieodpłatnym nabyciem rzeczy lub praw majątkowych, o których mowa powyżej. Należy podkreślić, że nabycie akcji własnych przez Spółkę odbywa się w ramach ściśle określonej procedury, regulowanej przepisami KSH i Spółka nie ma prawa do swobodnego dysponowania akcjami po ich nabyciu. W związku z tym, sytuacji Spółki nie można utożsamiać ze zwykłym nabyciem rzeczy lub praw majątkowych, które w przypadku, gdyby było nieodpłatne lub częściowo odpłatne prowadziłoby do powstania przychodu podatkowego po stronie nabywcy. W związku z powyższym, nie można stwierdzić, że w wyniku nabycia przez Wnioskodawcę akcji własnych w celu ich umorzenia dojdzie do otrzymania przez niego świadczenia podlegającego opodatkowaniu.

W konsekwencji Spółka stoi na stanowisku, że nabycie i dobrowolne umorzenie akcji w Spółce bez wynagrodzenia dla jej akcjonariuszy, w świetle obowiązujących przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych nie będzie skutkowało powstaniem przychodu (dochodu) dla Spółki.

Interpretacje organów podatkowych

Spółka wskazuje, że przedstawione powyżej stanowisko jest powszechnie akceptowane przez organy podatkowe. Zostało ono potwierdzone min. w następujących pismach:

• odpowiedź Ministerstwa Finansów na interpelację poselską nr 2206, wydana w dniu 23.02.2004 r.,

• decyzja Dyrektora Izby Skarbowej w Krakowie z dnia 28.10.2005r. (PD-1/I/4218-27/05),

• interpretacja indywidualna prawa podatkowego wydana przez Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z dnia 1.04.2010r., (IBPBII/2/423-4/10/MM),

• interpretacja prawa podatkowego wydana przez Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 1.07.2009r., (IPPB3/423-243/09-4/JB),

• interpretacja prawa podatkowego wydana przez Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 23.012008r.,(IP-PB3-423-375/07-2/JB),

• interpretacja prawa podatkowego wydana przez Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z dnia 10.11.2008r., (IBPB3/423-698/08/PC),

• interpretacja prawa podatkowego wydana przez Naczelnika Drugiego Mazowieckiego Urzędu Skarbowego w Warszawie z dnia 20.06.2007r., (1472/R0P1/423-180/07/MK),

• interpretacja prawa podatkowego wydana przez Naczelnika Pierwszego Urzędu Skarbowego w Lublinie z dnia 04.11.2005r., (D-1/423-50/05),

• interpretacja prawa podatkowego wydana przez Naczelnika Drugiego Mazowieckiego Urzędu Skarbowego w Warszawie z dnia 18.03,2004 r. (US72/R0P1/423/252/MP/04),

• interpretacja prawa podatkowego wydana przez Naczelnika Podkarpackiego Urzędu Skarbowego z dnia 08.07.2004 r. (PUS.1/423/65/2004).
  
  

Biorąc powyższe pod uwagę Spółka stoi na stanowisku, iż w świetle obowiązujących przepisów podatkowych w opisanym stanie faktycznym, nieodpłatne nabycie przez Spółkę własnych akcji posiadanych przez Spółkę S. w celu ich umorzenia, a następnie ich umorzenie nie spowoduje po stronie Spółki powstania przychodu /dochodu podlegającego opodatkowaniu.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Mając powyższe na względzie, stosownie do art. 14c § 1 Ordynacji podatkowej, odstąpiono od uzasadnienia prawnego dokonanej oceny stanowiska wnioskodawcy.

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie, ul. M.C. Skłodowskiej 40,20-029 Lublin po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu ? do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ? Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach ? art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1-go Maja 10, 09-402 Płock.

Referencje

IBPB3/423-698/08/PC, interpretacja indywidualna

IBPBII/2/423-4/10/MM, interpretacja indywidualna

IPPB3/423-243/09-4/JB, interpretacja indywidualna

IP-PB3-423-375/07-2/JB, interpretacja indywidualna