Zwolnienie z opodatkowania hipoteki na zabezpieczenie kredytu udzielonego zespołowi rolników indywidualnych.

UZASADNIENIE

W dniu 3 listopada 2011 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie opodatkowania ustanowienia hipoteki.

W przedmiotowym wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

Wnioskodawca (Sp. z o.o.) jest podmiotem zrzeszającym 5 członków ? rolników indywidualnych, będących producentami owoców i warzyw. Na podstawie decyzji z dnia 8 września 2009 r. Wnioskodawca otrzymał od Marszałka Województwa status wstępnego uznania. W dniu 13 listopada 2009 r. Wnioskodawca zawarł z bankiem umowę kredytu inwestycyjnego na realizację projektu współfinansowanego w ramach wspólnej organizacji rynku owoców i warzyw Unii Europejskiej. Zgodnie z postanowieniami umowy kredyt został wykorzystany na sfinansowanie budowy hali chłodni składowej owoców i warzyw wraz z budynkiem socjalnym i infrastrukturą towarzyszącą. Zgodnie z umową prawne zabezpieczenie spłaty kredytu stanowi hipoteka zwykła łączna w kwocie 7 916 000 zł oraz hipoteka kaucyjna łączna do kwoty 3 958 000 zł. W dniu 24 listopada 2009 r. Wnioskodawca złożył dwie deklaracje PCC-3 wraz z załącznikami PCC-3A. W pierwszej została wykazana kwota podatku w wysokości 7 916 zł od ustanowienia hipoteki zwykłej łącznej w kwocie 7 916 000 (podatek obliczono jako 0,1% od wskazanej kwoty). Kwota ta została wpłacona na rachunek bankowy urzędu skarbowego. W drugiej deklaracji wykazana została kwota podatku w wysokości 19 zł od ustanowienia hipoteki kaucyjnej do kwoty 3 958 000 zł, która to kwota również została wpłacona na rachunek bankowy urzędu skarbowego. Ponadto Wnioskodawca wyjaśnia, wskazując art. 9 pkt 13 lit. c) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, że jest zespołem rolników indywidualnych prowadzących gospodarstwa rolne, który przeznaczył uzyskany kredyt na budownictwo składowe, jakim jest chłodnia składowa owoców i warzyw.

Biorąc pod uwagę treść wniosku oraz mając na względzie zakres kompetencji przyznanej tutejszemu organowi, wynikający z przepisu art. 14b ustawy Ordynacja podatkowa, przyjęto, iż intencją Wnioskodawcy jest uzyskanie odpowiedzi na pytanie:

Czy w przedstawionym stanie faktycznym ustanowienie hipoteki zwykłej i kaucyjnej podlegało opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, czy też w opisanej sytuacji znaleźć powinno zwolnienie z opodatkowania, o którym mowa w art. 9 pkt 13 lit. c) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, a w rezultacie czy Wnioskodawcy przysługuje prawo do wystąpienia z wnioskiem o stwierdzenie nadpłaty...

Zdaniem Wnioskodawcy, zgodnie z art. 9 pkt 13 lit. c) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych opisana czynność korzysta ze zwolnienia, gdyż hipoteka na zabezpieczenie wierzytelności została ustanowiona przez bank z tytułu kredytu udzielonego Wnioskodawcy na sfinansowanie budownictwa składowego, jakim jest budynek hali chłodni składowej owoców i warzyw, w związku z czym istnieją podstawy do wystąpienia z wnioskiem o stwierdzenie nadpłaty w podatku od czynności cywilnoprawnych.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

W myśl art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (t. jedn. Dz. U. z 2010 r. Nr 101, poz. 649) podatkowi temu podlegają:

1. następujące czynności cywilnoprawne:
   
   
   1. umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych,
   2. umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku,
   3. (uchylona),
   4. umowy darowizny - w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy,
   5. umowy dożywocia,
   6. umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności - w części dotyczącej spłat lub dopłat,
   7. (uchylona),
   8. ustanowienie hipoteki,
   9. ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności,
   10. umowy depozytu nieprawidłowego,
   11. umowy spółki;
       
       
2. zmiany umów wymienionych w pkt 1, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych, z zastrzeżeniem ust. 3 pkt 4;
3. orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne, jak czynności cywilnoprawne wymienione w pkt 1 lub 2.

Ustawodawca wprowadził zasadę enumeratywnego określenia czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Jednocześnie ustawowe wyliczenie zostało wzmocnione zasadą, zgodnie z którą o kwalifikacji określonej czynności prawnej, a w konsekwencji o jej podleganiu opodatkowaniu tym podatkiem decyduje jej treść (elementy przedmiotowo istotne), a nie nazwa. Tym samym, jeżeli strony zawierają umowę i układają stosunki w jej ramach w określony sposób, to dla oceny czy powstanie obowiązek podatkowy w podatku od czynności cywilnoprawnych, w związku z dokonaniem wskazanej w ustawie czynności, miarodajne będą rzeczywiste prawa i obowiązki stron tej umowy pozwalające na ich kwalifikacje pod względem prawnym.

Z opisanego we wniosku stanu faktycznego wynika, że Wnioskodawca, będący grupą rolników indywidualnych prowadzących gospodarstwa rolne, w dniu 13 listopada 2009 r. zawarł z bankiem umowę kredytu inwestycyjnego. Kwota kredytu została przeznaczona na budowę chłodni składowej owoców i warzyw z budyniem socjalnym i infrastrukturą towarzysząca. Kredyt ten został zabezpieczony hipoteką zwykłą łączną i hipoteką kaucyjną. Z tytułu ustanowienia hipotek Wnioskodawca złożył deklaracje PCC-3 wraz załącznikiem PCC-3A oraz zapłacił podatek od czynności cywilnoprawnych.

W związku z tak opisanym stanem faktycznym wyjaśnić należy, że hipoteka stanowi ograniczone prawo rzeczowe o charakterze akcesoryjnym, służące do zabezpieczenia wierzytelności. Instytucja hipoteki, pomimo zaliczenia jej do praw rzeczowych ograniczonych, nie została jednak uregulowana w przepisach Kodeksu cywilnego. Uregulowania jej dotyczące zawarto w ustawie z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (t. jedn. Dz. U. z 2001 r. Nr 124, poz. 1361 ze zm.). Stosownie do art. 65 ust. 1 tej ustawy, w brzmieniu obowiązującym w 2009 r., w celu zabezpieczenia oznaczonej wierzytelności można nieruchomość obciążyć prawem, na mocy którego wierzyciel może dochodzić zaspokojenia z nieruchomości bez względu na to, czyją stała się własnością, i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela nieruchomości (hipoteka).

Co do zasady więc, stosownie do art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. h) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, ustanowienie hipoteki stanowi czynność opodatkowaną tym podatkiem.

Na podstawie art. 3 ust. 1 pkt 2a ww. ustawy, obowiązek podatkowy z tytułu ustanowienia hipoteki powstaje z chwilą złożenia oświadczenia o ustanowieniu hipoteki lub z chwilą zawarcia umowy ustanowienia hipoteki. W myśl natomiast art. 4 pkt 8 ustawy obowiązek podatkowy przy ustanowieniu hipoteki ciąży na składającym oświadczenia woli o ustanowieniu hipoteki.

Przy ustanowieniu hipoteki podstawę opodatkowania stanowi, zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 10 ustawy, kwota zabezpieczonej wierzytelności.

Natomiast w myśl art. 7 ust. 1 pkt 7 stawki podatku od ustanowienia hipoteki wynoszą:

1. na zabezpieczenie wierzytelności istniejących - od kwoty zabezpieczonej wierzytelności 0,1%,
2. na zabezpieczenie wierzytelności o wysokości nieustalonej 19 zł.

Jednakże, zgodnie z art. 9 pkt 13 lit. c) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych zwalnia się od podatku ustanowienie hipoteki na zabezpieczenie wierzytelności banków z tytułu kredytów udzielanych rolnikom indywidualnym lub zespołom rolników indywidualnych na budownictwo inwentarskie lub składowe, wraz z urządzeniami towarzyszącymi.

Zawarte w zacytowanym przepisie zwolnienie przedmiotowe dotyczy hipotek ustanowionych na zabezpieczenie wierzytelności banków z tytułu kredytów udzielonych rolnikom indywidualnym lub zespołom rolników indywidualnych na budownictwo inwentarskie lub składowe wraz z urządzeniami towarzyszącymi. Powyższe zwolnienie dotyczy wyłącznie sytuacji, gdy wierzycielem hipotecznym jest bank. Ze zwolnienia nie będą więc korzystały hipoteki ustanowione na rzecz innych instytucji finansowych. Ponadto przedmiotem zabezpieczenia może być wyłącznie wierzytelność wynikająca z umowy kredytu. Za zespół rolników indywidualnych należy uznać natomiast zespół rolników zorganizowanych na podstawie stosunku prawnego, którego celem jest prowadzenie działalności rolniczej.

Z treści wniosku wynika, że Wnioskodawca stanowi zespół rolników indywidualnych prowadzących gospodarstwa rolne, oraz że zespół ten, ze środków pochodzących z kredytu inwestycyjnego udzielonego przez bank, sfinansował budowę chłodni składowej owoców i warzyw wraz z budynkiem socjalnym i infrastrukturą towarzysząca. Powyższe oznacza, że w opisanej sprawie ustanowienie hipoteki zwykłej i kaucyjnej, na zabezpieczenie ww. kredytu, stanowiło czynność korzystającą ze zwolnienia z opodatkowania. W konsekwencji, w przedmiotowej sprawie, w świetle stanu faktycznego opisanego we wniosku, podatek od czynności cywilnoprawnych został zapłacony w sytuacji, gdy podatnik był zwolniony z obowiązku zapłaty takiego podatku. Oznacza to, że podatek ten został zapłacony nienależnie, a więc, w świetle art. 72 § 1 pkt 1 Ordynacji podatkowej, zgodnie z którym za nadpłatę uważa się kwotę nadpłaconego lub nienależnie zapłaconego podatku; istnieją podstawy do wystąpienia przez Wnioskodawcę z wnioskiem o stwierdzenie nadpłaty.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecin, ul. Staromłyńska 10, 70-561 Szczecin po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu ? do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ? Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach ? art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.