Formy zabezpieczenia wierzytelności

W zależności od wysokości zobowiązania możliwe są różne sposoby jego zabezpieczenia, z których najczęstsze to: wystawienie weksla własnego przez dłużnika, poręczenie przez osobę trzecią, poddanie się przez dłużnika egzekucji w akcie notarialnym, ustanowienie hipoteki, bądź przewłaszczenie na zabezpieczenie.

Jak zabezpieczyć wierzytelność wekslem?

Najprostszym sposobem zabezpieczenie jest wystawienie przez dłużnika weksla własnego. Wynika to z faktu, iż zobowiązanie wekslowe jest zobowiązaniem abstrakcyjnym, tzn. niezależnym od podstawny prawnej. Weksel można zrealizować zatem również, gdy brak jest jakiejkolwiek podstawy jego wystawienia.

Do 1 stycznia 2007 roku w obrocie funkcjonowały urzędowe blankiety wekslowe, jednakże we wskazanej dacie zniesiono obowiązek uiszczania opłaty skarbowej od weksli, dlatego też za weksel własny uważany będzie obecnie każdy dokument, który spełnia ustawowe przesłanki. Weksel powinien co do zasady zawierać:

1. nazwę "weksel" w samym tekście dokumentu, w języku, w jakim go wystawiono;

2. przyrzeczenie bezwarunkowe zapłacenia oznaczonej sumy pieniężnej;

3. oznaczenie terminu płatności;

4. oznaczenie miejsca płatności;

5. nazwisko osoby, na której rzecz lub na której zlecenie zapłata ma być dokonana;

6. oznaczenie daty i miejsca wystawienia weksla;

7. podpis wystawcy weksla (art. 101 prawa wekslowego).

Weksel może być poręczony przez osobę trzecią.

Na czym polega poręczenie?

Popularnym sposobem zabezpieczenia jest również poręczenie (żyro, stąd żyrant). Przez umowę poręczenia poręczyciel zobowiązuje się względem wierzyciela wykonać zobowiązanie na wypadek, gdyby dłużnik zobowiązania nie wykonał (art. 876 § 1 k.c.). Poręczyć można także dług, który ma powstać w przyszłości do sumy z góry oznaczonej. Poręczenie takie można jednakże odwołać w każdym czasie przed powstaniem długu, o ile było bezterminowe.

Co do zasady poręczyciel odpowiada solidarnie wraz z dłużnikiem. Oznacza to, iż w sytuacji, gdy dłużnik nie dotrzyma terminu płatności, wierzyciel będzie mógł żądać całości lub części świadczenia od wszystkich dłużników łącznie, od części lub od każdego z osobna, a zaspokojenie wierzyciela przez któregokolwiek z dłużników zwolni pozostałych (art. 366 § 1 k.c.). Jeżeli poręczyciel spełni świadczenie za dłużnika, treść istniejącego między nimi stosunku prawnego rozstrzyga o tym, czy i w jakich częściach może on żądać zwrotu od pierwotnie zobowiązanego.

Dobrowolne poddanie się egzekucji

Dłużnik może zobowiązać się w akcie notarialnym, iż w przypadku opóźnienia w spłacie zobowiązania poddaje się egzekucji do wskazanej w akcie notarialnym kwoty.

Akt taki musi obejmować obowiązek zapłaty przez dłużnika sumy pieniężnej do wysokości w akcie wprost określonej albo oznaczonej za pomocą klauzuli waloryzacyjnej, gdy akt określa warunki, które upoważniają wierzyciela do prowadzenia przeciwko dłużnikowi egzekucji na podstawie tego aktu o całość lub część roszczenia, jak również termin, do którego wierzyciel może wystąpić o nadanie temu aktowi klauzuli wykonalności (art. 777 § 1 pkt 5 k.p.c.).

Co ważne, akt taki stanowi samoistny tytuł egzekucyjny. Aby rozpocząć egzekucję z majątku dłużnika należy jedynie zwrócić się do sądu o nadanie takiemu aktowi klauzuli wykonalności – tytuł egzekucyjny stanie się wówczas tytułem wykonawczym uprawniającym do egzekucji.

Jak hipoteka na nieruchomości dłużnika może zabezpieczać wierzytelność?

Inną możliwością jest ustanowienie hipoteki na nieruchomości dłużnika. Hipoteka pozwala na egzekucję z nieruchomości pomimo jej sprzedaży przez dłużnika. Do powstania hipoteki konieczne jest złożenie przez właściciela nieruchomości oświadczenia o ustanowieniu hipoteki w formie aktu notarialnego oraz wpis hipoteki w księdze wieczystej – hipoteka powstaje z chwilą wpisu w księdze.

Na czym polega przewłaszczenie na zabezpieczenie?

Mniej spotykanym sposobem zabezpieczenia jest tzw. przewłaszczenie na zabezpieczenie. Jest to umowa, na mocy której dłużnik przenosi własność rzeczy na drugą stronę umowy z zastrzeżeniem, iż rzecz ta ma zostać zwrócona po powstaniu określonych okoliczności, np. po terminowej spłacie zobowiązania.

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. 1964 r., Nr 16, poz. 93, ze zmianami);
• Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. 1964 r., Nr 43 poz. 296, ze zmianami);
• Ustawa z dnia 28 kwietnia 1936 r. - Prawo wekslowe (Dz. U. 1936 r., Nr 37, poz. 282, ze zmianami);
• Ustawa z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (tekst jednolity: Dz. U. 2001 r., Nr 124, poz. 1361, ze zmianami)

Zespół
e-prawnik.pl