Rozliczenie książeczki mieszkaniowej po rozwodzie - opinia prawna

Stan faktyczny

Jestem po rozwodzie. Noszę się z myślą o podziale majątku. Czy po rozwodzie były mąż ma jakiekolwiek prawa do wkładu na książeczce mieszkaniowej założonej 5 lat przed ślubem na nazwisko żony? Jeśli tak, to jak sąd to podzieli?

Opinia prawna

Niniejsza opinia została sporządzona na podstawie następujących aktów prawnych:

• Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964r. nr 16 poz. 93 z późn. zmianami),

• Ustawa z dnia 25 lutego 1965 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy ( Dz. U. z 1964 r. Nr 9 poz. 59 z późn. zmianami)

• Ustawa z dnia 30 listopada 1995 r. o pomocy państwa w spłacie niektórych kredytów mieszkaniowych, udzielaniu premii gwarancyjnych oraz refundacji bankom wypłaconych premii gwarancyjnych (tekst jednolity: Dz. U. 2003 r. Nr 119 poz. 1115 ze zm.)

Majątek wspólny a majątek odrębny

Zgodnie z art. 31 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (dalej jako kro) z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje pomiędzy małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa obejmująca ich dorobek (wspólność ustawowa). Zdanie drugie tego artykułu stwierdza natomiast, iż przedmioty majątkowe nie objęte wspólnością stanowią majątek odrębny każdego z małżonków. Aby stwierdzić, co stanowi majątek odrębny każdego z małżonków, należy sięgnąć do art. 33 kro. Zgodnie z postanowieniami tego przepisu, do majątku odrębnego każego z małżonków należą m.in. przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej. Książeczka mieszkaniowa założona została pięć lat przed ślubem, czyli wkład na niej zgromadzony będzie stanowił majątek odrębny jako przedmiot nabyty przed powstaniem wspólności majątkowej małżeńskiej i do tejże wspólności nie wejdzie.

Skutkiem zawarcia związku małżeńskiego jest powstanie między małżonkami wspólności majątkowej (o ile nie została zawarta między nimi umowa majątkowa małżeńska wyłączająca tą wspólność).

Zgodnie z art. 31 kro wspólność majątkowa obejmuje dorobek małżonków, zaś dorobkiem małżonków są zgodnie z art. 32 § 1 kro przedmioty majątkowe nabyte w czasie trwania wspólności ustawowej przez oboje małżonków, lub jednego z nich, a § 2 w/w artykułu zawiera przykładowe wyliczenie tych składników wymieniając pobrane wynagrodzenia za pracę oraz dochody z majątku wspólnego jak, również z majątku odrębnego każdego z małżonków.

Tak więc wpłaty dokonane na książeczkę mieszkaniową, która co prawda nie weszła do majątku wspólnego, pochodziły z majątku wspólnego, nawet jeśli wpłat dokonywał małżonek z wynagrodzenia za pracę. Nie oznacza to oczywiście, iż każda wpłata dokonana na ową książeczkę pochodziła z majątku wspólnego. Nie było tak gdy tych wpłat dokonywała osoba trzecia np. matka małżonka lub gdy wpłaty pochodziły ze środków stanowiących majątek odrębny.

Stosunki majątkowe po rozwodzie

Po przeprowadzeniu rozwodu stosunki majątkowe uległy ponownej zmianie. Pomiędzy byłymi małżonkami powstał ustrój rozdzielności majątkowej, od tej chwili każdy z nich dorabia się dalszego majątku oddzielnie, czyli mamy do czynienia z powrotem do sytuacji z przed zawarcia małżeństwa, z tym jednak wyjątkiem, że wspólność ustawowa będąca wspólnością bezudziałową przekształca się we współwłasność w częściach ułamkowych (art. 42 kro). Każdy z małżonków ma zatem: majątek odrębny oraz udział w majątku, który był objęty współwłasnością.

Podział książeczki mieszkaniowej

Jak już o tym wyżej wspominano, wkłady umieszczone na książeczce mieszkaniowej podczas trwania małżeństwa mogły pochodzić z majątku wspólnego. Należałoby ustalić, jaka konkretnie jest to kwota - w niej bowiem udział ma Pani mąż.

Trzeba tu rozważyć, jaką wartość ma książeczka mieszkaniowa. Chodzi mianowicie o premię gwarancyjną przy jej realizacji. W Pani sytuacji książeczka nie została jeszcze zrealizowana, ma więc wartość bardziej "potencjalną". Zdaniem opiniującego trzeba jednak tę właśnie "potencjalną" wartość wziąć pod uwagę. Inaczej mówiąc: należałoby ustalić, ile wyniosłaby premia gwarancyjna przy realizacji książeczki. Następnie należy podzielić tę kwotę proporcjonalnie do zgromadzonego wkładu przed zawarciem małżeństwa i po zawarciu małżeństwa (por. uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 5 października 2000 r., sygn. akt II CKN 611/99, Biuletyn Sądu Najwyższego 2000/11 str. 15). Kwotę odpowiadającą okresowi po zawarciu małżeństwa należy podzielić przez 2 (przy założeniu, że Pani i Pani mąż macie równe udziały w majątku wspólnym, tj. że sąd nie ustali innych). Będzie to wartość przypadająca Pani mężowi. W zależności od tego, jak podzielony zostanie pozostały majątek, może to prowadzić do obowiązku spłaty męża przez Panią.

Zespół
e-prawnik.pl