Pełnomocnictwo. Kiedy możemy ustanowić i działać przez pełnomocnika?

Co to jest pełnomocnictwo?

Pełnomocnictwo to jednostronne oświadczenie osoby (mocodawcy), na mocy którego inna osoba (pełnomocnik) staje się upoważniona do działania w imieniu mocodawcy. Innymi słowy, każda czynność wykonana przez pełnomocnika w imieniu mocodawcy i w zakresie udzielonego pełnomocnictwa wywoła skutki bezpośrednio w sferze prawnej mocodawcy.

Przykład: jeśli Kowalski udzieli Nowakowi pełnomocnictwa do sprzedania jego samochodu, to Nowak będzie mógł skutecznie zbyć ten samochód w imieniu Kowalskiego, podpisując się na umowie jako Nowak działający w imieniu Kowalskiego.

Jakie są rodzaje pełnomocnictwa?

Mocodawca może ustanowić takie pełnomocnictwo, w którym pełnomocnik będzie mógł dokonywać wszystkich czynności w zakresie tzw. zwykłego zarządu (pełnomocnictwo ogólne). Powinno być ono zawarte na piśmie pod rygorem nieważności. Może ustanowić też pełnomocnictwo rodzajowe, dzięki któremu pełnomocnik będzie mógł dokonywać w imieniu mocodawcy czynności prawnych określonego rodzaju (np. sprzedawanie nieruchomości zawieraniu umów o pracę w imieniu przedsiębiorstwa itp.). Może ustanowić wreszcie pełnomocnictwo szczególne - do dokonania w imieniu mocodawcy określonej czynności prawnej (np. do sprzedaży określonego mieszkania).

Można także udzielić pełnomocnictwa kilku pełnomocnikom. Wtedy każdy z nich może działać samodzielnie. Jeśli chcemy wyraźnie zastrzec, że muszą oni działać łącznie to powinniśmy to wyraźnie zaznaczyć w umowie.

Czy pełnomocnik ma obowiązek podjęcia czynności w imieniu mocodawcy?

Pełnomocnictwo nie zobowiązuje pełnomocnika do działania, ma on jedynie możność skutecznego podjęcia takich działań w imieniu mocodawcy. Kwestia ewentualnego obowiązku działania może być rozstrzygnięta w innym stosunku prawnym, np. w umowie" zlecenia.

Przykład: Kowalski udzielił pełnomocnictwa Nowakowi do sprzedaży swojej garsoniery w centrum Krakowa. W takim wypadku Nowak może podjąć działania lub też nie. Dlatego Kowalski zlecił mu też sprzedanie tej garsoniery za cenę 89 000zł. W takiej sytuacji mówimy, że stosunek (umowa) zlecenia jest stosunkiem podstawowym. Pamiętać należy jednak, że w takiej jak wyżej sytuacji Nowak może sprzedać garsonierę za dowolną cenę, bowiem stosunek pełnomocnictwa nic o niej nie wspomina. Gdy Nowak sprzeda garsonierę za 70 000zł to sprzedaż taka będzie ważna, natomiast będzie on ponosił odpowiedzialność za to, że postąpił wbrew zobowiązaniu wynikającym ze zlecenia.

Jeśli pełnomocnik przekroczy zakres udzielonego mu pełnomocnictwa (np. pełnomocnik miał pełnomocnictwo do zakupu samochodu marki X a kupił samochód marki C) i zawrze w imieniu mocodawcy określoną umowę to jest ona nieważna, chyba że mocodawca później ją potwierdzi (mocodawca stwierdzi, że zgadza się także na samochód matki C). Jeśli pełnomocnik dokona określonej czynności w imieniu mocodawcy po wygaśnięciu pełnomocnictwa to czynność ta jest ważna, chyba że druga strona o wygaśnięciu wiedziała lub mogła się z łatwością dowiedzieć. Dlatego mocodawca powinien zawsze zadbać o zwrot dokumentu pełnomocnictwa po jego wygaśnięciu!

Jak ustanowić pełnomocnika?

Poza wyjątkiem pełnomocnictwa ogólnego, dla udzielenia którego konieczne jest zachowanie formy pisemnej pod rygorem nieważności, mocodawca może zakomunikować pełnomocnikowi fakt udzielenia pełnomocnictwa w dowolnej formie. Jedynie, gdy czynność, do wykonania której mocodawca udziela pełnomocnictwa, wymaga określonej formy pod rygorem nieważności to także i udzielenie pełnomocnictwa musi nastąpić w tej formie.

Bardzo ważne jest, że treść udzielonego pełnomocnictwa podlega interpretacji z punktu widzenia osoby trzeciej. Dlatego udzielając pełnomocnictwa należy pamiętać, aby dokonać go tak, aby osoby trzecie mogły bez żadnych wątpliwości określić, do podjęcia jakich czynności w imieniu mocodawcy pełnomocnik jest upoważniony. Na przykład sporządzić pełnomocnictwo w formie pisemnej, w którym jasno będą określone granice udzielonego pełnomocnictwa - co pełnomocnik może, a czego nie może dokonać.

Szczególnym uregulowaniem jest zasada domniemania umocowania w pewnych sytuacjach np. osobę czynną w lokalu przedsiębiorstwa przeznaczonego do obsługiwania publiczności poczytuje się w razie wątpliwości za umocowaną do dokonywania czynności prawnych, które zazwyczaj bywają dokonywane z osobami korzystającymi z usług przedsiębiorstwa. Z takiego umocowania korzysta kasjerka w banku, która przyjmuje od nas pieniądze w imieniu banku lub sprzedawca w sklepie, który jakby nie było zawiera z nami umowy sprzedaży w imieniu właściciela sklepu.. Należy jednak pamiętać, że w razie gdy zachodzą wątpliwości co do charakteru osób, z którymi zawieramy umowę (np. rzekomi kasjerzy w banku mają kominiarki na głowach) nie możemy się powołać na powyższe uregulowanie.

Pamiętaj, że:

• Pełnomocnik może udzielać dalszych pełnomocnictw tylko jeśli wynika to z treści pełnomocnictwa, ustawy lub stosunku podstawowego (np. umowy zlecenia),

• Może się zdarzyć tak, że jedna osoba będzie pełnomocnikiem dwóch osób i sama ze sobą zawrze umowę w ich imieniu. Podobnie też pełnomocnik może zawrzeć umowę w imieniu pełnomocnika i zarazem swoim Tak zwana czynność z samym sobą jest nieważna, chyba że wykluczona jest możliwość naruszenia interesów mocodawcy (np. Kowalski w imieniu własnym daruje samochód Nowakowi oraz równocześnie w imieniu Nowaka samochód ten przyjmuje) lub mocodawca na to zezwoli,

• Mocodawca może zrzec się uprawnienia do odwołania pełnomocnictwa, jednakże tylko z przyczyn uzasadnionych treścią stosunku prawnego będącego podstawą pełnomocnictwa

• Opłata skarbowa od pełnomocnictwa oraz odpisu pełnomocnictwa wynosi 17 zł

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. 1964 r., Nr 16, poz. 93 ze zmianami).

Michał Włodarczyk

Radca Prawny

Zajmuje się sprawami osób fizycznych jak również przedsiębiorców. Posiada rozległe doświadczenie w poradnictwie w sprawach życiowych osób fizycznych jak również profesjonalnych problemów prawnych przedsiębiorców. Bazując na swoim doświadczeniu skutecznie doradza w sprawach osób fizycznych jak i przedsiębiorców zawsze dbając o praktyczną stronę problemów prawnych z jakimi zwracają się do niego jego klienci.