Orzeczenie przepadku samochodu nie jest obowiązkowe
Oskarżony, który prowadził samochód znajdując się w stanie nietrzeźwości, został skazany za przestępstwo z art. 178a § 1 Kodeksu karnego. Sąd Rejonowy orzekł obligatoryjny przepadek samochodu osobowego na podstawie art. 44 § 1 k.k., uznając tym samym, że jest to przedmiot bezpośrednio pochodzący z przestępstwa. W sprawie tej Prokurator Generalny wniósł kasację. Sąd Najwyższy 15 kwietnia 2008 r. orzekł:
Przedmiotem pochodzącym bezpośrednio z przestępstwa (producta sceleris) jest wyłącznie taki przedmiot, którego warunkiem uzyskania jest realizacja znamion określonego przestępstwa. Orzeczenie tej postaci przepadku poprzedzone zatem być musi ustaleniem związku o charakterze bezpośrednim pomiędzy określonym przedmiotem, który ma być nim objęty, a popełnionym przestępstwem rozpoznawanym w danej sprawie.
Orzeczenie tego rodzaju środka karnego możliwe byłoby wyłącznie w oparciu o przepis art. 44 § 2 k.k., a więc fakultatywnie, pod warunkiem wszakże, że samochód prowadzony przez nietrzeźwego kierowcę zostanie uznany za narzędzie przestępstwa (instrumenta sceleris), a także po uprzednim poczynieniu przez sąd ustaleń wynikających z art. 44 § 3 i 7 k.k., a więc określeniu prawa własności przedmiotu podlegającemu przepadkowi oraz współmierności przepadku do wagi popełnionego czynu.
SN zauważył, że samochód, który prowadził znajdujący się w stanie nietrzeźwości oskarżony, nie pochodził bezpośrednio z przestępstwa określonego w art. 178a § 1 k.k. Przepis art. 44 § 1 k.k. nie mógł mieć zatem zastosowania. Przepis ten stanowi bowiem, że sąd orzeka przepadek przedmiotów pochodzących bezpośrednio z przestępstwa.
Zgodnie z tezą nie oznacza to jednak, że nie można w ogóle orzec przepadku samochodu. Taką możliwość daje art. art. 44 § 2 k.k.: sąd może (czyli nie musi) orzec, a w wypadkach wskazanych w ustawie orzeka, przepadek przedmiotów, które służyły lub były przeznaczone do popełnienia przestępstwa.
Na taką możliwość SN wskazał w wyroku z dnia 26 lutego 2007 r., IV KK 56/07 (niepublikowany). Należy przy tym mieć na uwadze art. 44 § 7 k.k., który z kolei stanowi, że jeżeli przedmioty wymienione w § 2 nie stanowią własności sprawcy, ich przepadek można orzec tylko w wypadkach przewidzianych w ustawie; w razie współwłasności orzeka się przepadek udziału należącego do sprawcy lub przepadek równowartości tego udziału. Konieczne jest zatem ustalenie, kto jest właścicielem samochodu, gdyż od tego zależeć będzie możliwość orzeczenia przepadku w ogóle. Wreszcie art. 44 § 3 k.k. zastrzega, że jeżeli orzeczenie przepadku określonego w § 2 byłoby niewspółmierne do wagi popełnionego czynu, sąd zamiast przepadku może orzec nawiązkę na rzecz Skarbu Państwa. Oczywistym jest, że samochód może przedstawiać znaczną wartość, zatem odpowiednie wyważenie proporcji będzie tu miało duże znaczenie.Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 kwietnia 2008 r., sygn. akt II KK 29/08, Biuletyn Prawa Karnego nr 2008 nr 9, s. 4
Zespół
e-prawnik.pl
Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne
Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?