Jak wnieść apelację?
SÄ…d w postÄ™powaniu o podziaÅ‚ majÄ…tku nie wydaje wyroku, lecz postanowienie, jednak jest to postanowienie merytoryczne, rozstrzygajÄ…ce sprawÄ™ co do istoty i różni siÄ™ od "zwykÅ‚ych" postanowieÅ„, wydawanych w kwestiach formalnych. Postanowienie takie można wiÄ™c zaskarżyć, skÅ‚adajÄ…c apelacjÄ™.
Jeżeli uczestnik postÄ™powania nie jest zadowolony ze sposobu podziaÅ‚u dokonanego przez sÄ…d, powinien przede wszystkim zÅ‚ożyć do sÄ…du wniosek o sporzÄ…dzenie pisemnego uzasadnienia postanowienia oraz o dorÄ™czenie tego uzasadnienia. Wniosek skÅ‚ada siÄ™ do tego samego sÄ…du, który wydaÅ‚ postanowienie. NastÄ™pnie należy poczekać na dorÄ™czenie postanowienia z uzasadnieniem (sÄ…d ma na sporzÄ…dzenie uzasadnienia dwa tygodnie). Po otrzymaniu uzasadnienia uczestnik ma dwa tygodnie na zÅ‚ożenie apelacji – termin ten liczy siÄ™ od otrzymania uzasadnienia. Ponieważ sprawÄ™ w pierwszej instancji rozpatrywaÅ‚ sÄ…d rejonowy, apelacja musi być zÅ‚ożona do sÄ…du okrÄ™gowego. ApelacjÄ™ wnosi siÄ™ zatem do sÄ…du okrÄ™gowego, lecz za poÅ›rednictwem sÄ…du I instancji, co oznacza, że powinna ona zostać zÅ‚ożona na biurze podawczym sÄ…du rejonowego, którego postanowienie jest zaskarżane (lub wysÅ‚ana pocztÄ… na adres tego sÄ…du). Przy skÅ‚adaniu osobistym warto zadbać o pieczęć biura podawczego na kopii apelacji, potwierdzajÄ…cÄ… jej zÅ‚ożenie, a przy wysyÅ‚ce pocztÄ… – o zachowanie dowodu nadania.
Apelacja musi speÅ‚niać okreÅ›lone warunki formalne. Przede wszystkim wszystkie wymogi przewidziane dla każdego pisma procesowego. Ponadto apelacja powinna zawierać oznaczenie postanowienia, od którego jest wniesiona (należy podać sygnaturÄ™ akt sprawy w I instancji) ze wskazaniem, czy jest ono zaskarżone w caÅ‚oÅ›ci czy w części.
Należy też zwięźle przedstawić zarzuty oraz je uzasadnić, a nastÄ™pnie wnieść o zmianÄ™ lub uchylenie postanowienia (z zaznaczeniem zakresu żądanej zmiany lub uchylenia). Można też powoÅ‚ać nowe fakty i dowody, ale może to nastÄ…pić jedynie w razie potrzeby i należy przy tym wykazać, że powoÅ‚anie tych nowych faktów i dowodów nie byÅ‚o możliwe w postÄ™powaniu przed sÄ…dem pierwszej instancji albo że potrzeba powoÅ‚ania siÄ™ na nie wynikÅ‚a później (w przeciwnym razie sÄ…d okrÄ™gowy nie uwzglÄ™dni wniosku o dopuszczenie nowych dowodów). Apelacja podlega ponadto opÅ‚acie sÄ…dowej, w tej samej wysokoÅ›ci, jakiej podlegaÅ‚ wniosek.
Wynik apelacji nie zawsze korzystny dla skarżącego
Zgodnie z ogólnÄ… zasadÄ… rzÄ…dzÄ…cÄ… procesem cywilnym, sÄ…d nie może uchylić lub zmienić wyroku na niekorzyść strony wnoszÄ…cej apelacjÄ™, chyba że strona przeciwna również wniosÅ‚a apelacjÄ™ (art. 384 kpc). JeÅ›li obie strony wniosÅ‚y apelacjÄ™ rozstrzygniÄ™cie sÄ…du II instancji może zapaść na niekorzyść jednej z nich, co jest zrozumiaÅ‚e.
Jak jednak bÄ™dzie w sytuacji, gdy apelacjÄ™ wniosÅ‚a tylko jedna z zainteresowanych osób?
ZaznaczyliÅ›my powyżej, że zakaz orzekania na niekorzyść obowiÄ…zuje w procesie. Tymczasem postÄ™powanie o podziaÅ‚ majÄ…tku jest postÄ™powaniem nieprocesowym, do którego przepisy o procesie majÄ… zastosowanie tylko odpowiednio. Sprawy o podziaÅ‚ majÄ…tku (podobnie, jak wszystkie sprawy "dziaÅ‚owe") sÄ… sprawami o szczególnym charakterze. Dlatego też orzecznictwo SÄ…du Najwyższego bardzo specyficznie podchodzi do zakazu orzekania na niekorzyść w tych wÅ‚aÅ›nie sprawach. W uchwale z dnia 11 marca 1977 r. SÄ…d Najwyższy stwierdziÅ‚, że sÄ…d II instancji może uchylić orzeczenie o podziale majÄ…tku wspólnego małżonków także na niekorzyść strony skarżącej, jeżeli przedmiot zaskarżenia jest integralnie zwiÄ…zany z innÄ… częściÄ… lub z caÅ‚oÅ›ciÄ… tego orzeczenia (sygn. III CZP 7/77, OSNC 1977/11/205).
SÄ…d Najwyższy wyjaÅ›niÅ‚, że zasada zakazu orzekania na niekorzyść nie obowiÄ…zuje bez żadnych wyjÄ…tków; w szczególnoÅ›ci wskazaÅ‚ na utrwalony poglÄ…d, że wymieniony zakaz nie obowiÄ…zuje w wypadku niepodzielnoÅ›ci poszczególnych rozstrzygnięć zawartych w zaskarżonym częściowo orzeczeniu. Oznacza to, że w razie uzasadnionego zaskarżenia jednego z tych rozstrzygnięć sÄ…d może zmienić lub uchylić także drugie rozstrzygniÄ™cie, jeżeli jest ono z tym pierwszym rozstrzygniÄ™ciem niepodzielnie zwiÄ…zane - niepodzielnie w tym sensie, że nie sposób dokonać korekty zaskarżonego rozstrzygniÄ™cia bez odpowiedniej modyfikacji drugiego.
Stanowisko powyższe potwierdziÅ‚ również SÄ…d Najwyższy w postanowieniu z dnia 28. marca 2003 r. (sygn. IV CKN 1961/00). Zdaniem SÄ…du, w sprawach dziaÅ‚owych sÄ…d drugiej instancji nie jest zwiÄ…zany granicami wniosków apelacyjnych oraz zakazem orzekania na niekorzyść skarżącego, jeżeli przedmiot zaskarżenia jest integralnie zwiÄ…zany z innÄ… częściÄ… lub caÅ‚oÅ›ciÄ… zaskarżonego orzeczenia.
Przykład:
-
SÄ…d I instancji dokonaÅ‚ podziaÅ‚u nieruchomoÅ›ci, wchodzÄ…cej w skÅ‚ad majÄ…tku wspólnego Pani Marii i Zenona, poprzez jej podziaÅ‚ fizyczny. Od wydanego postanowienia odwoÅ‚aÅ‚a siÄ™ Pani Maria, zarzucajÄ…c sposób podziaÅ‚u nieruchomoÅ›ci. SÄ…d II instancji rozpatrujÄ…c apelacjÄ™ stwierdziÅ‚, iż jedno z wyodrÄ™bnionych w wyniku podziaÅ‚u dwóch mieszkaÅ„ nie ma kuchni. W zwiÄ…zku z tym sÄ…d II instancji przydzieliÅ‚ apelujÄ…cej wiÄ™kszÄ… powierzchniÄ™ mieszkalnÄ… i obciążyÅ‚ jÄ… wiÄ™kszymi spÅ‚atami niż sÄ…d I instancji.
Zgodnie z cytowanymi wyżej orzeczeniami SÄ…du Najwyższego, w razie zaistnienia potrzeby nowej oceny projektu dziaÅ‚owego, wskazania innego wariantu i dokonania w zwiÄ…zku z tym nowych wyliczeÅ„, może okazać siÄ™, że skarżący otrzymujÄ…c wiÄ™kszÄ… wartość majÄ…tku (jak w przykÅ‚adzie) i musi zostać obciążony wiÄ™kszÄ… spÅ‚atÄ… – jest to konieczna konsekwencja tej nowej oceny.
Skarga kasacyjna do Sądu Najwyższego
Od wydanego przez sÄ…d drugiej instancji postanowienia co do istoty sprawy niezadowolonemu uczestnikowi przysÅ‚uguje skarga kasacyjna do SÄ…du Najwyższego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej (art. 519[1]§ 1 kpc). Jednak w sprawach o podziaÅ‚ majÄ…tku wspólnego po ustaniu wspólnoÅ›ci majÄ…tkowej miÄ™dzy małżonkami skarga kasacyjna przysÅ‚uguje tylko, jeżeli wartość przedmiotu zaskarżenia jest równa lub wyższa niż sto pięćdziesiÄ…t tysiÄ™cy zÅ‚otych (art. 519[1]§ 2 kpc). W przeciwnym razie kasacja nie przysÅ‚uguje. Ponieważ skarga kasacyjna przysÅ‚uguje tylko w wyjÄ…tkowych sytuacjach, powinna zostać sporzÄ…dzona i wniesiona przez profesjonalnego peÅ‚nomocnika (taki jest wymóg ustawowy). Dlatego też w niniejszym opracowaniu jedynie sygnalizujemy dopuszczalność tej skargi w sprawach o podziaÅ‚ majÄ…tku.
Podstawa prawna:
- Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. 1964 r., Nr 9, poz. 59, ze zmianami),
- Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. 1964 r., Nr 43, poz. 296, ze zmianami);
- Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. 1964 r., Nr 16, poz. 93, ze zmianami)