Rada nadzorcza w spółce komandytowo-akcyjnej

Kiedy w spółce komandytowo-akcyjnej można powołać radę nadzorczą?

Spółka komandytowo-akcyjna jest spółką osobową. W spółkach tych zasadą jest sprawowanie kontroli przez samych wspólników. Jednakże charakter prawny tego typu spółki (w której obecni są także akcjonariusze wnoszący swe wkłady, podobnie jak w spółce akcyjnej) sprawił, że przepisy kodeksu spółek handlowych zezwalają na powołanie rady nadzorczej a w pewnych przypadkach ustanawiają wymóg jej powołania.

Rada nadzorcza w spółce komandytowo-akcyjnej może zostać powołana zawsze. Jednakże jej powołanie jest konieczne jeżeli liczba akcjonariuszy przekroczy dwadzieścia pięć osób. Jeżeli w toku funkcjonowania spółki okaże się, że konieczne jest powołanie rady nadzorczej (a więc liczba akcjonariuszy przekroczy 25 osób), do powołania tego organu nie jest konieczna zmiana umowy spółki. Wynika to z faktu, iż obowiązek taki powstał z mocy ustawy. Wówczas organizację rady nadzorczej powinno określić walne zgromadzenie. W każdym innym przypadku ustanowienie rady nadzorczej jest fakultatywne. Jeżeli więc w spółce jest mniej niż 25 akcjonariuszy, a w statucie nie zapisano możliwości ustanowienia rady nadzorczej, jej powołanie poprzedzone musi być zmianą statutu.

Kto powołuje radę nadzorczą w spółce komandytowo-akcyjnej?

Rada nadzorcza powoływana jest przez walne zgromadzenie. Generalnie prawo uczestniczenia w walnym zgromadzeniu mają akcjonariusze i komplementariusze. Ponieważ w kompetencjach komplementariuszy na walnym zgromadzeniu nie wymienia się powołania rady nadzorczej, przyjąć należy, że powołanie i odwołanie odbywa się bezwzględną większością głosów oddanych - akcjonariuszy. Komplementariusze spółki komandytowo - akcyjnej nie mają więc prawa powołania członków rady nadzorczej. Zasada ta obowiązuje także w przypadku nabycia przez komplementariusza akcji spółki. Wówczas nie może on wykonywać prawa głosu wynikającego z posiadanych przez niego akcji przy powoływaniu rady nadzorczej. Nie może także być pełnomocnikiem akcjonariusza na walnym zgromadzeniu przy podejmowaniu uchwał dotyczących rady nadzorczej.

Ponieważ zakaz powoływania członków rady nadzorczej przez komplementariusza wiąże się z faktem, iż to on prowadzi sprawy spółki (pełni więc niejako funkcje zarządu), zakaz ten nie obowiązuje w dwóch przypadkach:

• gdy komplementariusz został pozbawiony prawa prowadzenia praw spółki, lub
• gdy komplementariusz został pozbawiony prawa reprezentowania spółki

W takich sytuacjach pozbawiony prawa prowadzenia lub reprezentowania spółki komplementariusz, który jest jednocześnie akcjonariuszem, może powoływać członków rady nadzorczej.

Kto może być członkiem rady nadzorczej?

Członkiem rady nadzorczej może zostać tylko osoba fizyczna mająca pełną zdolność do czynności prawnych.

Przepisy kodeksu spółek handlowych wprowadzają także negatywne przesłanki pełnienia funkcji członka rady nadzorczej. Na podstawie przepisów szczególnych, członkiem tego organu nie może być:

• osoba skazana prawomocnym wyrokiem za przestępstwa określone w rozdziałach XXXIII-XXXVII kodeksu karnego. Są to przestępstwa związane z ochroną informacji, wiarygodnością dokumentów, skierowane przeciwko mieniu, przeciwko obrotowi gospodarczemu, obrotowi pieniędzmi oraz papierami wartościowymi. Zakaz ten ustaje po upływie 5 lat od uprawomocnienia się wyroku, jednakże nie wcześniej niż z upływem 3 lat od zakończenia okresu odbywania kary. Ponadto jeżeli osoba fizyczna została skazana na jedno z przestępstw wymienionych powyżej popełnionych nie z winy umyślnej, może w terminie 3 miesięcy od dnia uprawomocnienia się wyroku złożyć wniosek o zwolnienie go z tego zakazu lub też o skrócenie okresu obowiązywania tego zakazu.
• komplementariusz prowadzący sprawy spółki lub też ją reprezentujący, prokurent, likwidator, kierownik oddziału lub zakładu a także zatrudniony w spółce główny księgowy, radca prawny lub adwokat oraz inne osoby bezpośrednio podlegające komplementariuszowi albo likwidatorowi.

Ilu członków liczy rada nadzorcza?

Rada nadzorcza spółki komandytowo-akcyjnej składa się co najmniej z trzech członków. Są oni powoływani i odwoływani przez walne zgromadzenie akcjonariuszy spółki komandytowo-akcyjnej.
Kadencja członka rady nadzorczej nie może być dłuższa niż 5 lat. Każdego członka rady nadzorczej powołuje się na kadencję odrębną od innych członków RN, chyba że statut spółki komandytowo - akcyjnej stanowi inaczej.

Jakie są kompetencje rady nadzorczej?

Rada nadzorcza sprawuje stały nadzór nad działalnością spółki we wszystkich dziedzinach jej działalności. Kompetencje rady nadzorczej w spółce komandytowo-akcyjnej są podobne do kompetencji tego organu w spółce akcyjnej (przepisy stosuje się odpowiednio), za wyjątkiem możliwości zawieszania poszczególnych lub wszystkich komplementariuszy. Rada nadzorcza spółki komandytowo-akcyjnej może jednak delegować swoich członków do czasowego wykonywania czynności komplementariuszy, lecz tylko wówczas, gdy żaden spośród komplementariuszy uprawnionych do prowadzenia spraw spółki i żaden spośród komplementariuszy uprawnionych do reprezentowania spółki nie może sprawować swoich czynności. Jeżeli choćby jeden z komplementariuszy może działać, delegowanie jest niedopuszczalne. Rada nadzorcza może badać wszystkie dokumenty spółki, żądać od komplementariuszy i pracowników spółki wyjaśnień i sprawozdań a także dokonywać rewizji stanu majątku spółki. Kompetencje te mają umożliwić sprawowanie kontroli nad działalnością spółki. Kontrola ta sprawowana jest m.in. przez coroczną ocenę sprawozdań komplementariuszy z działalności spółki oraz sprawozdania finansowego za ubiegły rok działalności. Rada nadzorcza ocenia także wnioski komplementariuszy w sprawie podziału zysku albo sposobu pokrycia straty. Dodatkową kompetencją rady nadzorczej jest wytaczanie w imieniu spółki powództwa o odszkodowanie przeciwko komplementariuszom niepozbawionym prawa do prowadzenia spraw spółki lub jej reprezentowania.

Statut spółki komandytowo-akcyjnej może rozszerzać kompetencje rady nadzorczej w spółce. Kodeks spółek handlowych podaje przykład takiego rozszerzenia. Jest nim uzależnienie dokonania określonej czynności przez komplementariusza od uprzedniej zgody rady nadzorczej. W takiej sytuacji, jeżeli komplementariusze muszą na dokonanie określonej czynności uzyskać zgodę rady nadzorczej a zgoda taka nie została udzielona, komplementariusze mogą zwrócić się do walnego zgromadzenia o udzielenie zgody na dokonanie takiej czynności.

Kto odwołuje członków rady nadzorczej?

Zarówno powołanie jak i odwołanie członka rady nadzorczej należy do kompetencji walnego zgromadzenia s.k.a. Następuje ono w drodze uchwały. Odwołanie może nastąpić w każdym czasie, jednakże statut spółki może uzależnić odwołanie od konkretnej czynności (np. długotrwała nieobecność na posiedzeniach rady nadzorczej). Mandat członka rady nadzorczej wygasa także na skutek śmierci i rezygnacji. W przypadku rezygnacji, członek rady nadzorczej odpowiada wobec spółki tak jak przyjmujący zlecenie przy wypowiedzeniu zlecenia (tzn. gdy pełnienie funkcji członka rady nadzorczej było odpłatne a rezygnacja nastąpiła bez ważnych powodów, rezygnujący może odpowiadać za powstałą szkodę).

Pamiętaj, że:

• Rada nadzorcza w spółce komandytowo-akcyjnej musi zostać powołana, gdy liczba jej akcjonariuszy przekroczy 25 osób.
• Rada nadzorcza upoważniona jest do wytoczenia komplementariuszom mającym prawo prowadzenia spraw lub reprezentacji spółki powództwa o odszkodowanie za wyrządzoną spółce szkodę. W przypadku braku rady nadzorczej powództwo takie może wytoczyć pełnomocnik powołany uchwałą walnego zgromadzenia.
• Rada nadzorcza upoważniona jest do ustalania wynagrodzenia komplementariuszom mającym prawo prowadzenia spraw lub reprezentacji spółki, chyba że statut stanowi inaczej,
• Członkowie rady nadzorczej mogą zostać wybierani grupami - patrz porada pt. rada nadzorcza w spółce akcyjnej.
• W statucie lub w uchwale walnego zgromadzenia można przyznać członkom rady nadzorczej wynagrodzenie. Jednakże oznaczenie wynagrodzenia jako prawa do udziału w zysku za dany rok obrotowy wymaga zgody walnego zgromadzenia.
• Członkom rady nadzorczej zawsze przysługuje zwrot poniesionych kosztów związanych z udziałem w pracach rady nadzorczej.

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 15 września 2000r. Kodeks spółek handlowych (Dz. U. 2000r., Nr 94, poz. 1037 ze zmianami)

Michał Włodarczyk

Radca Prawny

Zajmuje się sprawami osób fizycznych jak również przedsiębiorców. Posiada rozległe doświadczenie w poradnictwie w sprawach życiowych osób fizycznych jak również profesjonalnych problemów prawnych przedsiębiorców. Bazując na swoim doświadczeniu skutecznie doradza w sprawach osób fizycznych jak i przedsiębiorców zawsze dbając o praktyczną stronę problemów prawnych z jakimi zwracają się do niego jego klienci.