Renta z tytułu niezdolności do pracy

Kiedy przysługuje renta z tytułu niezdolności do pracy?

Świadczenie to przysługuje osobie, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu. Dlatego też ze względu na stan zdrowia i możliwość wykonywania pracy przez ubezpieczonego, można wyróżnić całkowitą niezdolność do pracy i częściową niezdolność. Ta pierwsza oznacza, że osoba utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy, natomiast gdy osoba w znacznym stopniu straciła zdolność do pracy zgodnej z posiadanym przez nią poziomem kwalifikacji, mówimy o częściowej niezdolności do pracy.

Renta z tytułu niezdolności do pracy jest świadczeniem przysługującym osobie ubezpieczonej, która spełniła łącznie następujące warunki:

• jest niezdolna do pracy,
• ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy,
• niezdolność do pracy powstała w okresach określonych w ustawie emerytalnej np. okresach podlegania ubezpieczeniu, pobierania zasiłku dla bezrobotnych, zasiłku macierzyńskiego albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.

Tego ostatniego kryterium nie musi spełniać osoba, która jest całkowicie niezdolna do pracy i udowodni okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiety i 25 lat dla mężczyzny. Natomiast ubezpieczony, którego niezdolność do pracy powstała w wyniku wypadku w drodze do pracy lub z pracy, nie musi spełniać warunku dotyczącego wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego.

Ile wynosi okres ubezpieczeniowy?

Wymagany okres ubezpieczenia (składkowy i nieskładkowy), warunkujący przyznanie renty, uzależniony jest od wieku osoby ubiegającej się o rentę, w którym niezdolność powstała. Okres ten wynosi łącznie co najmniej:

1. 1 rok - jeżeli niezdolność do pracy powstała przed ukończeniem 20 lat,
2. 2 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 20 do 22 lat,
3. 3 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 22 do 25 lat,
4. 4 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 25 do 30 lat,
5. 5 lat - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 30 lat (okres ten powinien przypadać w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed zgłoszeniem wniosku o rentę lub przed dniem powstania niezdolności do pracy; do tego dziesięcioletniego okresu nie wlicza się okresów pobierania renty z tytułu niezdolności do pracy, renty szkoleniowej lub renty rodzinnej).

Jeżeli ubezpieczony nie osiągnął wymaganego okresu ubezpieczeniowego, warunek posiadania wymaganego okresu uważa się za spełniony, gdy ubezpieczony został zgłoszony do ubezpieczenia przed ukończeniem 18 lat albo w ciągu 6 miesięcy po ukończeniu nauki w szkole ponadpodstawowej, ponadgimnazjalnej lub w szkole wyższej oraz do dnia powstania niezdolności do pracy miał bez przerwy lub z przerwami nieprzekraczającymi 6 miesięcy okresy składkowe i nieskładkowe.

Jakie są rodzaje rent?

Osobie, która spełniła wszystkie warunki konieczne do uzyskania prawa do renty, przysługuje renta stała, jeżeli niezdolność do pracy jest trwała. Przy niezdolności orzeczonej na określony czas, przysługuje renta okresowa przez okres wskazany w decyzji organu rentowego.

Kiedy przysługuje renta szkoleniowa?

Jeżeli osoba, ze względu na niezdolność do pracy, wymaga przekwalifikowania zawodowego i ma orzeczenie w tej sprawie, może otrzymać rentę szkoleniową przez okres 6 miesięcy. Okres ten może ulec przedłużeniu na podstawie wniosku starosty, jeśli jest to niezbędne do przekwalifikowania, nie dłużej jednak niż o 30 miesięcy. Jeśli jednak starosta zawiadomi organ rentowy o braku możliwości przekwalifikowania do innego zawodu lub osoba zainteresowana nie wykazuje chęci zmiany zawodu i nie poddaje się przekwalifikowaniu, wówczas 6-miesięczny okres pobierania renty szkoleniowej może ulec skróceniu.

Renta szkoleniowa wynosi 75% podstawy wymiaru renty i nie może być niższa niż najniższa renta dla osoby częściowo niezdolnej do pracy. Renta szkoleniowa nie przysługuje w razie osiągania przychodu z tytułu działalności, podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego (zatrudnienie, służba lub inna praca zarobkowa lub prowadzenie pozarolniczej działalności), bez względu na wysokość tego przychodu.

Jaka jest wysokość rent?

Renta dla osoby całkowicie niezdolnej do pracy wynosi:

1. 24% kwoty bazowej oraz
2. po 1,3% podstawy jej wymiaru za każdy rok okresów składkowych,
3. po 0,7% podstawy jej wymiaru za każdy rok okresów nieskładkowych,
4. po 0,7% podstawy jej wymiaru za każdy rok okresu brakującego do pełnych 25 lat okresów składkowych oraz nieskładkowych, przypadających od dnia zgłoszenia wniosku o rentę do dnia, w którym rencista ukończyłby 60 lat.

Renta dla osoby częściowo niezdolnej do pracy wynosi 75% renty dla osoby całkowicie niezdolnej do pracy. Przy obliczaniu renty okresy, o których mowa w punktach od 2-4, ustala się z uwzględnieniem pełnych miesięcy.

Pamiętaj, że:

• Prawo do renty, które ustało z powodu ustąpienia niezdolności do pracy, podlega przywróceniu, jeżeli w ciągu 18 miesięcy od ustania prawa do renty ubezpieczony ponownie stał się niezdolny do pracy.

Podstawa prawna:

• Ustawa z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. 1998 r., Nr 162, poz. 1118 ze zmianami)

Zespół
e-prawnik.pl