Świadczenie dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji

1.10.2019

1 października br. wchodzą w życie przepisy dotyczące wypłacania świadczeń uzupełniających dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji. Zapewniają one dodatkowe wsparcie finansowe osobom niepełnosprawnym. Kto może otrzymać świadczenie? Gdzie i kiedy można składać wnioski?

Od dziś świadczenie dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji

Wchodzi w życie przełomowa ustawa. ZUS i KRUS już rozpatrują wnioski w sprawie przyznania świadczenia uzupełniającego dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji, w wysokości do 500 zł miesięcznie.

Dnia 1 października 2019 r. wchodzi bowiem w życie ustawa z dnia 31 lipca 2019 r. o świadczeniu uzupełniającym dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji. Ustawa o świadczeniu uzupełniającym określa warunki nabywania prawa, tryb przyznawania oraz zasady wypłacania i finansowania świadczenia uzupełniającego dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji. Celem świadczenia uzupełniającego jest dodatkowe wsparcie dochodowe osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji.

Z nowych przepisów będzie mogło skorzystać ponad 800 tys. osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji. – To osoby, które do tej pory były osobami zapomnianymi, o które nikt nie walczył, bo one same walczyć nie potrafiły.

Koszt nowego świadczenia to 4,5 mld zł w skali roku. Minister zaznaczyła, że środki na ten cel są zabezpieczone na ten i przyszły rok. Podziękowała także prezes ZUS i KRUS za dotychczasową pracę we wdrażaniu tej ustawy.

W konferencji uczestniczył także wiceminister Krzysztof Michałkiewicz. Podkreślił, że świadczenie uzupełniające pozwoli na pokrycie dodatkowych kosztów związanych z leczeniem, rehabilitacją i pielęgnacją. Dodał, że pieniądze te pozwolą na bardziej niezależne i godne życie.

Wiceminister poinformował, że przekazano już pierwsze środki finansowe do ZUS-u i do KRUS-u na wypłaty świadczeń.

Złożono do tej pory 184 tys. wniosków, a pozytywnie rozpatrzono już 13 tys. Gotowych jest 49 decyzji do wypłaty świadczenia.

Do KRUS-u wpłynęło do tej pory 46 tys. wniosków, z czego 22 tys. po wstępnej weryfikacji będzie wypłaconych w najbliższym czasie.

Nowe świadczenie w wysokości do 500 zł miesięcznie przysługuje osobom, które ukończyły 18 lat i została u nich orzeczona całkowita niezdolność do samodzielnej egzystencji.

Wniosek należy złożyć do organu wypłacającego świadczenia emerytalno-rentowe, a w przypadku osób nieposiadających prawa do świadczeń finansowanych ze środków publicznych lub mających prawo do świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej – do ZUS.

Świadczenie jest nieopodatkowane, a organ wypłacający nie będzie mógł dokonywać potrąceń i egzekucji.

Komu przysługują nowe świadczenia?

Do wsparcia uprawnione są osoby, które ukończyły 18 lat, i które są niezdolne do samodzielnej egzystencji, a niezdolność ta została stwierdzona orzeczeniem o niezdolności do samodzielnej egzystencji lub całkowitej niezdolności do pracy i niezdolności do samodzielnej egzystencji. Prawo do świadczenia uzupełniającego otrzymają także osoby pobierające jednocześnie rentę socjalną i rodzinną.

Łączna kwota tego świadczenia i świadczeń finansowanych ze środków publicznych nie może przekroczyć 1600 zł brutto (z wyłączeniem renty rodzinnej, zasiłku pielęgnacyjnego oraz innych dodatków, a także dochodów z pracy).

Jaka jest wysokość świadczenia?

Osobom, o których mowa wyżej, przyznawane jest świadczenie w wysokości do 500 zł miesięcznie.

Czy świadczenie będzie opodatkowane?

Nie, nowe świadczenie zwolnione jest z opodatkowania.

Dodatkowo osoby uprawnione mają zagwarantowaną wypłatę pełnej wysokości przyznanego świadczenia – nie podlega potrąceniu i egzekucji, a środki ze świadczenia na rachunku bankowym są wolne od zajęcia na podstawie sądowego lub administracyjnego tytułu wykonawczego. Świadczenie nie będzie wliczać się też do dochodów np. od których odlicza się wydatki na cele rehabilitacyjne, czy świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej.

Gdzie złożyć wniosek i kiedy będzie rozpatrywany?

Wniosek o świadczenie uzupełniające należy złożyć do organu wypłacającego świadczenia emerytalno-rentowe, a w przypadku osób nieposiadających prawa do świadczeń finansowanych ze środków publicznych lub mających prawo do świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej – do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

Pomoc w wypełnianiu wniosku można otrzymać bezpośrednio w każdej placówce ZUS.

Rozpatrywanie wniosków o przyznanie świadczenia rozpocznie od 1 października. Dodatek będzie przysługiwać od miesiąca, w którym przyjęto prawidłowo złożony wniosek, jednak nie wcześniej niż od 1 października.

Ile czasu trzeba czekać na decyzję w sprawie świadczenia?

Decyzję ZUS i KRUS wydadzą w ciągu 60 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do jej wydania.

Ile osób zostanie objętych wsparciem?

Z nowych przepisów skorzysta ponad 800 tys. osób.

Ile to będzie kosztować?

Na wsparcie przeznaczone zostanie 4,5 mld zł rocznie. Zarówno świadczenia, jak i wszelkie koszty finansowane są ze środków Solidarnościowego Funduszu Wsparcia Osób Niepełnosprawnych.

Zob. więcej:

Świadczenie uzupełniające dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji w KRUS

Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego poinformowała, że z dniem 1 października 2019 r. weszła w życie ustawa z dnia 31 lipca 2019 r. o świadczeniu uzupełniającym dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji.

O świadczenie uzupełniające może ubiegać się osoba pełnoletnia, której niezdolność do samodzielnej egzystencji została stwierdzona:

orzeczeniem o całkowitej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym i niezdolności do samodzielnej egzystencji albo
orzeczeniem o całkowitej niezdolności do pracy i niezdolności do samodzielnej egzystencji albo  orzeczeniem o niezdolności do samodzielnej egzystencji albo
orzeczeniem o zaliczeniu do I grupy inwalidów wydanym przez komisję lekarską ds. inwalidztwa i zatrudnienia przed dniem 1 września 1997 r. albo
orzeczeniem o całkowitej niezdolności do służby i niezdolności do samodzielnej egzystencji.

Świadczenie uzupełniające przysługuje osobie, która nie jest uprawniona do świadczeń pieniężnych finansowanych ze środków publicznych lub też łączna wysokość „brutto” tych świadczeń, po dokonaniu ustawowych wyłączeń, nie przekracza kwoty 1.600 zł miesięcznie.

Wysokość świadczenia uzupełniającego stanowi różnicę między kwotą 1.600 zł i łączną kwotą przysługujących świadczeń pieniężnych finansowanych ze środków publicznych, przy czym świadczenie uzupełniające nie może być wyższe niż 500 zł.

Ustalenie prawa do świadczenia uzupełniającego następuje na wniosek złożony we właściwym organie emerytalno-rentowym. W przypadku osób uprawnionych do świadczeń emerytalno-rentowych wypłacanych w zbiegu, prawo do świadczenia uzupełniającego rozpatruje ten organ, który wypłaca dodatek pielęgnacyjny. Osoba pobierająca emeryturę lub rentę z KRUS powinna przedstawić m.in. orzeczenie potwierdzające niezdolność do samodzielnej egzystencji, o ile nie znajduje się w posiadaniu Kasy.

Jeżeli emeryt lub rencista nie posiada takiego orzeczenia albo upłynął okres, na który zostało wydane, powinien do wniosku dołączyć zaświadczenie o stanie zdrowia wystawione na druku KRUS N-14 przez lekarza prowadzącego leczenie. Zaświadczenie o stanie zdrowia jest również wymagane w przypadku osób posiadających tylko orzeczenie o niepełnosprawności.

Orzeczenie o niepełnosprawności, nawet w znacznym stopniu, nie jest dokumentem równoważnym z orzeczeniem o niezdolności do samodzielnej egzystencji.

Zatem osoby, które posiadają ważne orzeczenie o niezdolności do samodzielnej egzystencji (wydane przez KRUS, ZUS lub inny organ emerytalno-rentowy), nie muszą zgłaszać się do lekarza leczącego, w celu uzyskania zaświadczenia o stanie zdrowia (KRUS N-14).

Komu przysługuje świadczenie uzupełniające?

Świadczenie uzupełniające przysługuje osobom, które:

zamieszkują na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli są:
- obywatelami Rzeczypospolitej Polskiej lub
- posiadającymi prawo pobytu lub prawo stałego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej obywatelami państw członkowskich Unii Europejskiej, państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub Konfederacji Szwajcarskiej, lub
- cudzoziemcami legalnie przebywającymi na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
ukończyły 18 lat i których niezdolność do samodzielnej egzystencji została stwierdzona orzeczeniem o całkowitej niezdolności do pracy i niezdolności do samodzielnej egzystencji albo orzeczeniem o niezdolności do samodzielnej egzystencji, albo orzeczeniem o całkowitej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym i niezdolności do samodzielnej egzystencji, albo orzeczeniem o całkowitej niezdolności do służby i niezdolności do samodzielnej egzystencji,
nie posiadają prawa do świadczeń pieniężnych finansowanych ze środków publicznych albo suma tych świadczeń o charakterze innym niż jednorazowe, wraz z kwotą wypłacaną przez zagraniczne instytucje właściwe do spraw emerytalno-rentowych, przed dokonaniem odliczeń, potrąceń i zmniejszeń, z wyłączeniem:
- renty rodzinnej przyznanej dzieciom bez względu na ich wiek, jeżeli stały się całkowicie niezdolne do pracy oraz do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolne do pracy w okresie do ukończenia 16 lat albo do ukończenia nauki w szkole, jeżeli przekroczyły 16 lat życia, nie dłużej jednak niż do osiągnięcia 25 lat życia,
- zasiłku pielęgnacyjnego oraz innych dodatków i świadczeń wypłacanych wraz z tymi świadczeniami na podstawie odrębnych przepisów
nie przekracza kwoty 1600 zł miesięcznie.

W jakiej wysokości przysługuje świadczenie uzupełniające?

Świadczenie uzupełniające przysługuje w wysokości nie wyższej niż 500 zł miesięcznie, przy czym łączna kwota świadczenia uzupełniającego i świadczeń pieniężnych finansowanych ze środków publicznych oraz zagranicznych świadczeń emerytalno-rentowych, z uwzględnieniem wyłączeń, o których mowa w ww. ustawie, nie może przekroczyć 1600 zł miesięcznie.

Przykład:

Emerytura rolnicza przyznana w wysokości 1.250 zł, zatem świadczenie uzupełniające przysługuje w kwocie 350 zł.

Renta rolnicza z tytułu niezdolności do pracy przyznana w wysokości 1.100 zł, dodatek pielęgnacyjny wypłacany wraz rentą w wysokości 222,01 zł, zatem świadczenie uzupełniające przysługuje w kwocie 500 zł (do łącznego dochodu nie wlicza się kwoty dodatku pielęgnacyjnego).

Emerytura rolnicza przyznana w wysokości 1.200 zł, Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej wypłaca zasiłek stały w wysokości 300 zł, zatem świadczenie uzupełniające przysługuje w kwocie 100 zł.

W razie przyznania, ustania lub ponownego obliczenia wysokości świadczeń pieniężnych finansowanych ze środków publicznych, świadczenie uzupełniające podlega ponownemu obliczeniu, w taki sposób, aby łączna kwota tych świadczeń wraz ze świadczeniem uzupełniającym, z uwzględnieniem wyłączeń, nie przekroczyła kwoty 1600 zł miesięcznie.

W jaki sposób ubiegać się o świadczenie uzupełniające?

Prawo do świadczenia uzupełniającego ustala się na wniosek osoby zainteresowanej składany odpowiednio do organu wypłacającego świadczenie emerytalno-rentowe (KRUS, ZUS, inne). W przypadku osób pobierających emeryturę lub rentę z KRUS wniosek wraz ze stosownymi dokumentami należy złożyć w jednostce organizacyjnej KRUS wypłacającej świadczenie emerytalno-rentowe (oddział regionalny lub placówka terenowa KRUS).

Osoby, które pobierają emerytury z KRUS oraz z ZUS – wniosek o świadczenie uzupełniające winny złożyć w ZUS.

Do wniosku należy załączyć (o ile nie znajdują się w posiadaniu KRUS) dokumenty niezbędne do ustalenia prawa do świadczenia uzupełniającego, a w szczególności:

orzeczenie o całkowitej niezdolności do pracy i niezdolności do samodzielnej egzystencji lub,
orzeczenie o niezdolności do samodzielnej egzystencji lub,
orzeczenie o całkowitej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym i niezdolności do samodzielnej egzystencji lub,
orzeczenie o całkowitej niezdolności do służby i niezdolności do samodzielnej egzystencji,
w przypadku osób uprawnionych do emerytury lub renty zagranicznej bądź innego świadczenia zagranicznego o podobnym charakterze – dokument potwierdzający prawo do tych świadczeń i ich wysokość, wystawiony przez zagraniczną instytucję właściwą do spraw emerytalno-rentowych;

Osoba składająca wniosek o świadczenie uzupełniające musi ponadto złożyć oświadczenie o nieposiadaniu prawa do świadczeń pieniężnych finansowanych ze środków publicznych lub o posiadaniu prawa do takich świadczeń, wskazując nazwę organu przyznającego oraz wysokość przyznanych świadczeń.

Ustalanie prawa i wysokości oraz wypłata świadczenia uzupełniającego

Przyznanie prawa do świadczenia uzupełniającego, odmowa prawa do świadczenia uzupełniającego, zmiana wysokości świadczenia uzupełniającego oraz stwierdzenie ustania prawa do świadczenia uzupełniającego następuje w drodze decyzji.

W przypadku osób pobierających emeryturę lub rentę jedynie z KRUS, decyzje w sprawie świadczenia uzupełniającego wydaje i świadczenie to wypłaca KRUS.

W razie zbiegu prawa do świadczeń emerytalno-rentowych, decyzje w sprawie świadczenia uzupełniającego wydaje i świadczenie to wypłaca ten organ, który wypłaca dodatek pielęgnacyjny (KRUS, ZUS, inne).

Świadczenie uzupełniające przysługuje od miesiąca, w którym zostały spełnione warunki wymagane do jego przyznania, nie wcześniej niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek o to świadczenie.

Jeśli ustaną okoliczności będące podstawą przyznania świadczenia uzupełniającego, prawo do tego świadczenia ustaje od miesiąca, w którym nastąpiło zdarzenie będące podstawą utraty prawa do świadczenia uzupełniającego. Kasa wyda wówczas decyzję, w której stwierdzi ustanie prawa do świadczenia i wstrzyma jego wypłatę.

O czym należy poinformować KRUS, jeśli przyznano świadczenie uzupełniające?

Osoba, której przyznano prawo do świadczenia uzupełniającego jest obowiązana poinformować niezwłocznie KRUS o wszelkich zmianach mających wpływ na prawo do świadczenia uzupełniającego oraz jego wysokość, w szczególności o:

nabyciu prawa do świadczeń pieniężnych finansowanych ze środków publicznych (o charakterze innym niż jednorazowe) oraz ich wysokości,
nabyciu prawa do świadczeń emerytalno-rentowych przyznanych przez zagraniczne instytucje właściwe do spraw emerytalno-rentowych,
ustaniu prawa do świadczeń pieniężnych finansowanych ze środków publicznych oraz przyznanych przez zagraniczne instytucje właściwe do spraw emerytalno-rentowych,
niezamieszkiwaniu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
tymczasowym aresztowaniu lub odbywaniu kary pozbawienia wolności.

Osoba, która pobrała nienależnie świadczenie uzupełniające, jest obowiązana do jego zwrotu łącznie z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w wysokości i na zasadach określonych przepisami prawa cywilnego.

Dodatkowe informacje

Świadczenie uzupełniające jest zwolnione z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych i składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Ze świadczenia uzupełniającego nie dokonuje się potrąceń i egzekucji.

Komu nie przysługuje świadczenie uzupełniające?

Świadczenie uzupełniające nie przysługuje osobie:

niepełnoletniej,
która nie została uznana za niezdolną do samodzielnej egzystencji,
która posiada wyłącznie orzeczenie o niepełnosprawności,
która nie zamieszkuje na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
uprawnionej do świadczeń pieniężnych finansowanych ze środków publicznych, które wraz z zagranicznymi świadczeniami emerytalno-rentowymi przekraczają kwotę 1600 zł (z uwzględnieniem wyłączeń),
która jest tymczasowo aresztowana lub odbywa karę pozbawienia wolności, z wyjątkiem tej, która odbywa karę pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego.

Zob.:

Więcej informacji na temat świadczenia uzupełniającego można uzyskać w każdej jednostce organizacyjnej KRUS.

Podstawa prawna:

ustawa z dnia 31 lipca 2019 r. o świadczeniu uzupełniającym dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji (Dz.U. z 2019 r., poz. 1622).

A.J.
Zespół e-prawnik.pl