Zakres przedmiotowy ustawy o zamówieniach publicznych - stan prawny obowązujący do 1 marca 2004r

Zakres przedmiotowy ustawy o zamówieniach publicznych.

Zakres przedmiotowy obowiązywania ustawy ujęty jest w sposób bardzo szeroki. Obecnie, dla powstania obowiązku stosowania przepisów zawartych w ustawie nie ma znaczenia fakt, czy zamówienie jest finansowane ze środków publicznych. Jeżeli tylko podmiot objęty jest zakresem podmiotowym określonym w ustawie, a więc został zakwalifikowany do podmiotów zobowiązanych (zamawiających), wydatkowanie środków pieniężnych musi odbywać się zgodnie z procedurami ustawowymi. Zakres przedmiotowy ustawy obejmuje wszystko, co może być zaliczone do kategorii dostaw, usług lub robót budowlanych. Znaczenia tych pojęć zostały wyjaśnione w art. 2 ustawy, w ustawowym słowniku (wyjaśnienia pojęć dostaw usług i robót budowlanych znajdziesz również w poradzie Podstawowe definicje w zamówieniach publicznych). Wydatkowanie środków na cele inne niż dostawy, usługi lub roboty budowlane nie jest natomiast objęte rygorami określonymi w ustawie o zamówieniach publicznych.

Przykład: Gmina (a więc jednostka zobowiązana na podstawie art. 4 ust. 1 pkt 1 ustawy), płacąc podatki nie będzie stosowała przepisów ustawy o zamówieniach publicznych do wydatkowania środków na ten cel. To samo dotyczy sytuacji opłacania składek odprowadzanych do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Wydatki te są wynikiem powszechnie obowiązujących przepisów prawnych, które nakładają określone zobowiązania podatkowe, nie pozostawiając w tym zakresie żadnego wyboru płatnikom. Nie obowiązują tutaj żadne reguły konkurencji, lecz określone obowiązki na rzecz „państwa”.

Podobnie przedstawia się kwestia wydatkowania środków na wynagrodzenie dla własnych pracowników. Jednak już w przypadku zawierania umów o dzieło, umów zlecenia lub innych umów o podobnym charakterze oraz wydatkowanie środków na realizację tych umów podlega przepisom ustawy.

Ponieważ ustawę stosuje się do wydatkowania środków na dostawy, usługi lub roboty budowlane, dlatego ustawy nie stosuje się do dysponowania mieniem zamawiającego.

Wynika z tego, że przepisom ustawy o zamówieniach publicznych nie będzie podlegało oddanie w dzierżawę lub najem rzeczy należących do majątku zamawiającego. Sprzedaż składników majątku podmiotu zobowiązanego do stosowania ustawy o zamówieniach publicznych również nie będzie podlegała procedurom określonym w tej ustawie.

Czy istnieją jakieś wyłączenia od obowiązku stosowania ustawowych procedur?

Ustawa o zamówieniach publicznych czyni w zakresie przedmiotowym szereg wyłączeń. Zostały one określone przede wszystkim w art. 6 ustawy. Zgodnie z ustępem pierwszym tego artykułu, ustawy nie stosuje się do:

1.  Przyznawania na naukę środków budżetowych, będących w dyspozycji Przewodniczącego Komitetu Badań Naukowych. Sposób i cele, na które mogą być przeznaczane środki finansowe na naukę określa ustawa z dnia 12 stycznia 19991 r o Komitecie Badań Naukowych. Środki te ustalane są w budżecie państwa w wyodrębnionej części budżetu. Podział środków dokonywany jest przez Przewodniczącego Komitetu Badań Naukowych w drodze zarządzenia, na podstawie opinii Komitetu. Kryteria i tryb przyznawania i rozliczania środków finansowych na naukę określone są przez rozporządzenie Przewodniczącego Komitetu. Środki mogą być przyznane w formie dotacji podmiotowej lub celowej (na określony projekt naukowy). Uchwały Komitetu Badań Naukowych dotyczące przyznawania środków finansowych ustalonych w budżecie państwa na naukę publikowane są w Dzienniku Urzędowym Komitetu Badań Naukowych.

2.  Zasad i trybu przyznawania dotacji ze środków publicznych, jeżeli dotacje te przyznawane są na podstawie ustaw - a więc dotacje przyznawane na podstawie innej niż ustawa podlegają procedurom udzielania zamówień publicznych. Szczególnym rodzajem ustawy, która przewiduje przyznawanie dotacji jest ustawa o finansach publicznych. Zgodnie z jej przepisami dotacjami są, podlegające szczególnym zasadom rozliczania, wydatki budżetu państwa przeznaczone na cele określone w art. 69 ust. 4 tejże ustawy. Przykładowo można tutaj wymienić finansowanie lub dofinansowanie zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych jednostkom samorządu terytorialnego ustawami, dopłaty do określonych rodzajów wyrobów lub usług, kalkulowanych według stawek jednostkowych (dotacje przedmiotowe), dofinansowanie działalności bieżącej ustawowo wskazanego podmiotu (dotacje podmiotowe).

3. Udzielania zamówień:

   •  gospodarstwom pomocniczym przez macierzyste jednostki budżetowe lub przez jednostki podległe (podporządkowane) jednostkom macierzystym w zakresie bieżącej obsługi zamawiającego – gospodarstwem pomocniczym jest wyodrębniona z jednostki budżetowej, pod względem organizacyjnym i finansowym, część jej podstawowej działalności lub działalność uboczna (np. Gospodarstwo Pomocnicze przy Ministerstwie Zdrowia, którego przedmiotem działalności jest obsługa administracyjna, techniczna, gospodarcza oraz wykonywanie części działalności podstawowej Ministerstwa Zdrowia). Gospodarstwo pomocnicze świadcząc usługi na rzecz jednostki macierzystej, z której zostało wyodrębnione, czyni to po kosztach własnych.

   •  zamówień publicznych udzielanych zakładom budżetowym przez podmioty, które te zakłady utworzyły, w zakresie bieżącej obsługi zamawiającego – zakładem budżetowym jest jednostka organizacyjna sektora finansów publicznych, która odpłatnie wykonuje wyodrębnione zadania oraz pokrywa koszty swej działalności z przychodów własnych (np. zakładem takim jest państwowy zakład budżetowy pod nazwą „Lotnisko Warszawa - Babice”. Zajmuje się on między innymi wykonywaniem przewozów lotniczych dla potrzeb organów administracji rządowej oraz innych zleceniodawców).

Zwolnienie od obowiązku udzielania zamówień publicznych zgodnie z ustawą własnym zakładom pomocniczym lub zakładom budżetowym uzasadnione jest przede wszystkim tym, że podmioty te są jednostkami wyodrębnionymi z tworzącego je podmiotu i wykonują część zadań własnych podmiotu macierzystego. Byłoby nieuzasadnione, aby wyodrębnione z podmiotu macierzystego jednostki musiały konkurować o udzielenie zamówienia w zakresie działalności do której zostały powołane przez podmiot macierzysty. Podmioty te powołuje się właśnie specjalnie do tego, aby wykonywały określone usługi na rzecz ich podmiotu macierzystego. Podkreślić jednak należy, że nie wszystkie zlecenia udzielane własnym zakładom pomocniczym lub zakładom budżetowym mogą być dokonywane z pominięciem ustawowych procedur. Możliwość taka dotyczy jedynie zamówień w zakresie bieżącej obsługi zamawiającego.

Według stanowiska Urzędu Zamówień Publicznych pojęcie „bieżącej obsługi zamawiającego” obejmuje wszystkie zadania realizowane na rzecz zamawiającego przez podległe mu gospodarstwa pomocnicze lub utworzone przez niego zakłady budżetowe (Informator Urzędu Zamówień Publicznych, sierpień 2003).

•  przedsiębiorstwom podległym Ministrowi Sprawiedliwości, działającym przy zakładach karnych i aresztach śledczych, oraz gospodarstwom pomocniczym przy jednostkach organizacyjnych Służby Więziennej i gospodarstwom pomocniczym zakładów poprawczych i schronisk dla nieletnich – zakłady te powoływane są w celu stworzenia sprzyjających warunków do resocjalizacji więźniów. Ponieważ zakłady te odznaczają się niewielkim stopniem konkurencyjności (z uwagi na niewielkie kwalifikacje pracowników), dlatego konieczne było stworzenie specjalnych warunków sprzyjających pozyskiwaniu zleceń, i w ten sposób zapewnieniu pracy więźniom.

  1.  Zamówień publicznych, których przedmiotem są:

     •  usługi arbitrażowe lub pojednawcze,

     •  usługi Narodowego Banku Polskiego – NBP świadczy usługi w zakresie prowadzenia rachunków bankowych budżetu państwa, może przyjmować papiery wartościowe do przechowania i administrowania oraz jako przedmiot zastawu

     • usługi telekomunikacyjne świadczone drogą satelitarną,

     •  usługi telefoniczne, teleksowe, radiotelefoniczne lub przywoławcze – wyłączenie to nie obejmuje dzierżawy łącza internetowego,

     •  naukowe usługi badawcze i rozwojowe, z wyjątkiem tych, których rezultaty służą wyłącznie na potrzeby własne zamawiającego,

     • usługi przesyłowe energii elektrycznej, cieplnej lub paliw gazowych, - wyłączenie to związane jest z faktem, iż zgodnie z prawem energetycznym, na danym obszarze może istnieć wyłącznie jeden podmiot świadczący usługi przesyłowe

     • usługi zapewniające zachowanie wymaganych parametrów niezawodnościowych i jakościowych dostaw energii elektrycznej, cieplnej lub paliw gazowych, niezbędne do prawidłowego funkcjonowania systemu elektroenergetycznego, ciepłowniczego lub gazowniczego, świadczone przedsiębiorstwom wykonującym usługi przesyłowe – wskazane usługi należą do tzw. usług systemowy. Z uwagi na niewielką liczbę podmiotów świadczących te usługi oraz ich szczególne znaczenie dla państwa, usługi te zostały wyłączone spod rygorów ustawy o zamówieniach publicznych,

  2.  Udzielania zamówień na bony paliwowe – bony paliwowe są specjalnym środkiem płatniczym uprawniającym do nabycia oleju napędowego. Bony te mogą służyć do rozliczeń, za nabyte oleje napędowe, płatnikom podatku rolnego, prowadzącym działalność rolniczą i posiadającym co najmniej jeden ciągnik rolniczy. Wykonanie bonów paliwowych minister właściwy do spraw finansów publicznych może powierzyć wyłącznie wytwórcy zapewniającemu bezpieczeństwo wytworzenia i przechowywania tych bonów. Z tego też powodu zamawianie wykonania tych bonów nie podlega pod procedury określone w ustawie o zamówieniach publicznych.

  3.  Zakupu, przygotowania, produkcji lub koprodukcji filmów, audycji radiowych lub telewizyjnych oraz zakupu czasu antenowego przez jednostki publicznej radiofonii i telewizji – zwolnienie to dotyczy tylko takich sytuacji, gdy zamawiającym a więc kupującym, przygotowującym, producentem lub koproducentem audycji radiowych lub telewizyjnych jest jednostka publicznej radiofonii lub telewizji.

  4.  Zamówień publicznych, których wartość nie przekracza wyrażonej w złotych równowartości kwoty 6000 euro – wyłączenie to należy do najistotniejszych wyłączeń przedmiotowych ustawy. Określa ono dolny próg obowiązywania ustawy. Każde zamówienie publiczne, którego wartość nie przekracza równowartości kwoty 6.000 euro nie podlega przepisom ustawy. Nie oznacza to jednak pełnej swobody zamawiających, ponieważ dalej podlegają oni ustawie o finansach publicznych i ewentualnej odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych za niegospodarne dysponowanie środkami finansowymi. Ponadto zamawiający nie może dzielić tak zamówień, aby zejść z ich wartością poniżej rogu 6000 euro i tym samym ominąć przepisy ustawy.

  5. Nabywania energii elektrycznej, cieplnej lub paliw gazowych przez przedsiębiorstwa energetyczne,

  6. Nabywania paliw do wytwarzania energii przez przedsiębiorstwa energetyczne – punkty 8 i 9 są wynikiem konieczności wdrożenia do ustawodawstwa polskiego regulacji dyrektyw Unii Europejskiej. Wyłączenia te mają na celu ułatwianie nabywania energii oraz paliw do wytwarzania energii przedsiębiorstwom energetycznym. Przyczynia się to do sprawnego i efektywnego funkcjonowania systemu energetycznemu kraju.

Oprócz wyłączeń przewidzianych w ustawie o zamówieniach publicznych, o których mowa powyżej, wyłączenia takie znajdują się również w szeregu ustawach szczególnych. I tak:

• w zakresie realizacji zadań Zakładu Ubezpieczeń Społecznych polegających na orzekaniu przez lekarzy orzeczników Zakładu dla potrzeb ustalania uprawnień do świadczeń z ubezpieczeń społecznych, ustawy o zamówieniach publicznych nie stosuje się do udzielania zamówień na dodatkowe opinie lekarza konsultanta lub psychologa oraz wyniki obserwacji szpitalnej - zgodnie z potrzebami orzecznictwa lekarskiego

• ustawy nie stosuje się do umowy o finansowanie jednostek lotniczego pogotowia ratunkowego. Umowa taka zawierana jest między ministrem właściwym do spraw zdrowia a jednostką lotniczego pogotowia ratunkowego. Lotnicze pogotowie ratunkowe wchodzi w skład zespołów ratownictwa medycznego, a więc jednostek świadczących usługi ratownictwa medycznego. Jednostki lotniczego pogotowia ratunkowego są finansowane z budżetu państwa z części, której dysponentem jest minister właściwy do spraw zdrowia, zaś wysokość oraz sposób finansowania określa właśnie wspomniana umowa.

• zgodnie z ustawą o dopłatach do oprocentowania kredytów mieszkaniowych o stałej stopie procentowej, Bank Gospodarstwa Krajowego zawiera z bankami komercyjnymi umowy w sprawie udzielania kredytów o stałej stopie procentowej i rozliczeń finansowych z tytułu dopłat. Zgodnie ze wspomnianą ustawą, do wyboru banków, z którymi zostanie zawarta wspomniana umowa nie mają zastosowania przepisy ustawy o zamówieniach publicznych. Na podstawie tejże umowy, banki komercyjne udzielają kredyty mieszkaniowe o stałej stopie procentowej.

• organy reprezentujące Skarb Państwa, mogą ustanawiać pełnomocników spośród adwokatów i radców prawnych bez zachowania trybu określonego w ustawie o zamówieniach publicznych. Podkreślić jednak należy, iż dotyczy to wyłącznie jednostek samorządu terytorialnego reprezentujących Skarb Państwa w postępowaniach administracyjnych i sądowych wynikających z wykonywania przez te jednostki zadań z zakresu administracji rządowej, określonych przez ustawy lub powierzonych im w drodze porozumienia.

  Ponadto dotyczy to wojewodów i innych organów administracji rządowej, o których mowa w art. 65 ustawy z dnia 21 stycznia 2000 r. o zmianie niektórych ustaw związanych z funkcjonowaniem administracji publicznej reprezentujących Skarb Państwa w postępowaniach administracyjnych i sądowych (w których stroną jest Skarb Państwa), wynikających z działalności państwowych jednostek organizacyjnych nie mających osobowości prawnej.

Ustawy o zamówieniach publicznych nie stosuje się również do zawierania porozumień między organami administracji rządowej a jednostkami samorządu terytorialnego lub innymi samorządowymi osobami prawnymi, w sprawie reprezentowania Skarbu Państwa w postępowaniach sądowych i administracyjnych, o których mowa w art. 65 wspomnianej ustawy.

Pamiętaj, że:

• każde opłacane przez zamawiającego dostawy usługi lub roboty budowlane (z wyłączeniem wyjątków określonych w przepisach powszechnie obowiązującego prawa) podlegają procedurom określonym w ustawie o zamówieniach publicznych,

• zamówienia publiczne o wartości nie przekraczającej 6.000 euro są udzielane z pominięciem ustawy.

• zamawiający nie może w celu uniknięcia stosowania ustawy lub uniknięcia procedur udzielania zamówień publicznych określonych ustawą dzielić zamówienia na części oraz zaniżać wartości zamówienia

• W dniu 2 marca 2004 r. ustawa z dnia 10 czerwca 1994 r. o zamówieniach publicznych utraciła moc, na skutek wejścia w życie ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych.

Podstawa prawna:

• ustawa z 10 czerwca 1994 r. o zamówieniach publicznych ( Dz. U. z 2002 r. Nr 72 poz. 664 ze zm.),

• ustawa z dnia 12 stycznia 19991 r o Komitecie Badań Naukowych (Dz. U. z 2001 r. Nr 22, poz. 389 ze zm.),

• ustawa z dnia 26 listopada 1998 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 1998 r. Nr 105 poz. 1014),

• ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 1998 Nr 137, poz. 887),

• ustawa z dnia 6 grudnia 2002 r. o świadczeniu usług ratownictwa medycznego (Dz. U. z 2002 r. Nr 241, poz. 2073),

• ustawa z dnia 5 grudnia 2002 r. o dopłatach do oprocentowania kredytów mieszkaniowych o stałej stopie procentowej (Dz. U. z 2002 Nr 230, poz. 1922),

• ustawa z dnia 21 stycznia 2000 r. o zmianie niektórych ustaw związanych z funkcjonowaniem administracji publicznej (Dz. U. z 2000 r. Nr 12, poz. 136 ze zm.).

Zespół
e-prawnik.pl