Rezygnacja z pełnienia funkcji prezesa sp. z o.o. a odpowiedzialność prawna - opinia prawna

Stan faktyczny

W spółce z o.o. byłem prezesem zarządu i zrezygnowałem przedstawiając swoją decyzję na piśmie wszystkim udziałowcom. W dokumencie napisałem "rezygnuję z dniem 1 listopada 2000 r z funkcji prezesa ...". Czy moja rezygnacja zwalnia mnie z dalszej odpowiedzialności finansowej za spółkę z dniem rezygnacji i czy nie musiałem dopisywać do podanej rezygnacji również wyrażenia "z funkcji prezesa i członka zarządu ...."

Porada prawna

Fakt złożenia rezygnacji z funkcji prezesa zarządu spółki, nie zwalnia automatycznie z odpowiedzialności cywilnoprawnej na podstawie przepisów Kodeksu spółek handlowych (KSH) i Kodeksu cywilnego (KC). Do zastosowania przepisów art. 291, 292, 293, 299 KSH istotne jest jedynie to, by działanie lub zaniechanie podjęte zostało w momencie, gdy dana osoba była jeszcze członkiem zarządu. Na przykład odpowiedzialność odszkodowawcza na podstawie art. 293 § 1 KSH wymaga łącznego spełnienia następujących przesłanek:

• powstania szkody,

• działania lub zaniechania członka zarządu sprzecznego z prawem lub umową spółki,

• istnienia związku przyczynowego między powstałą szkodą a działaniem (zaniechaniem) członka zarządu,

• winy członka zarządu.

Należy również zauważyć, że zarówno wspólnicy jak i osoby trzecie mogą dochodzić naprawienia szkody również na zasadach ogólnych, tj. wynikających z KC (art. 300 KSH).

W momencie wygaśnięcia mandatu członka zarządu, za działania lub zaniechania na szkodę spółki - mające miejsce po tym momencie - mamy do czynienia z odpowiedzialnością na zasadach ogólnych, czyli na podstawie przepisów KC. Zmienia się tylko tyle, że osoba rezygnująca z funkcji prezesa zarządu spółki staje się osobą trzecią, która wyrządziła spółce szkodę, nie zaś członkiem zarządu.

W sytuacji, gdy członek zarządu jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę pojawia się pytanie, czy stosuje się wówczas przepisy Kodeksu pracy, które ograniczają odpowiedzialność pracownika za szkodę wyrządzoną pracodawcy (w szczególności art. 114, 115 i 119 KP).

Należy jednak uznać, że przepisy KSH stanowią szczególną regulację (tzw. lex specialis) w stosunku do przepisów Kodeksu pracy i z tego powodu członkowie zarządu odpowiadają za szkody wyrządzone spółce do pełnej wysokości. KSH zaostrza bowiem odpowiedzialność członków zarządu w porównaniu z innymi pracownikami spółki, z uwagi na pełnioną przez nich funkcję.

Ponadto zgodnie z art. 202 § 5 KSH do złożenia rezygnacji przez członka zarządu stosuje się odpowiednio przepisy o wypowiedzeniu zlecenia przez przyjmującego zlecenie. Oznacza to m.in., że członek zarządu może złożyć rezygnację w każdym czasie. Jednakże gdy pełnienie funkcji członka zarządu jest odpłatne, a złożenie rezygnacji nastąpiło bez ważnego powodu, członek zarządu jest odpowiedzialny za szkodę (art. 746 § 2 KC).

Nie należy również zapominać o tym, że odwołany członek zarządu jest uprawniony i obowiązany do złożenia wyjaśnień w toku przygotowania sprawozdania zarządu z działalności spółki i sprawozdania finansowego, obejmujących okres pełnienia przez niego funkcji członka zarządu oraz do udziału w zgromadzeniu wspólników zatwierdzającym te sprawozdania, chyba że akt odwołania stanowi inaczej (art. 203 1 3 KSH).

Sformułowanie "rezygnuję z funkcji prezesa" nie wskazuje jednoznacznie, czy zamiarem była rezygnacja również z funkcji członka zarządu. Ustawa tej kwestii bezpośrednio nie reguluje. Jeśli umowa spółki nie zawiera regulacji dotyczącej tej kwestii (np. postanowienia, że rezygnacja z funkcji prezesa jest jednoznaczna ze zrzeczeniem się członkostwa w zarządzie), wówczas znajdzie zastosowanie przepis art. 65 § 1 KC, który stanowi, że oświadczenie woli należy tak tłumaczyć, jak tego wymagają ze względu na okoliczności, w których złożone zostało, zasady współżycia społecznego oraz ustalone zwyczaje. Jeśli zatem z całokształtu okoliczności wynika wola rezygnacji jednocześnie z członkostwa w zarządzie, to do tej rezygnacji doszło. Wskazywać na to będzie np. niewykonywanie uprawnień i obowiązków członka zarządu. Sformułowanie "rezygnuję z funkcji prezesa i członka zarządu" byłoby w tym wypadku bardziej precyzyjne i nie nasuwałoby żadnych wątpliwości co do rzeczywistej woli takiej osoby.

W przypadku zatrudnienia na podstawie umowy o pracę, stosunek pracy wygasłby z upływem okresu wypowiedzenia.
W przypadku świadczenia pracy na podstawie umowy cywilnej (np. tzw. kontraktu menadżerskiego), wówczas - jeśli umowa nie stanowi inaczej - stosowałoby się przepisy KC o umowie zlecenia (art. 750 KC). Podobnie jak w sytuacji przedstawionej wyżej (art. 202 § 5 KSH), na podstawie art. 746 § 2 KC obie strony mogłyby wypowiedzieć umowę ze skutkiem natychmiastowym.

Zmiana składu zarządu spółki z o.o. następuje niezależnie od ujawnienia w Krajowym Rejestrze Sądowym (wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 15.04.1999r.; I Aca 818/98, Pr.Gosp. 2000/5/53). Wpis ten ma zatem charakter deklaratywny. Przy czym zgodnie z art. 47 ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym podmioty podlegające obowiązkowi wpisu do rejestru przedsiębiorców (w tym spółki z o.o.) są obowiązane zgłaszać (pod rygorem grzywny - art. 24 § 1 KRS) informacje dotyczące m.in. zmiany składu zarządu. Obowiązek ten ciąży na zarządzie zgodnie z art. 168 KSH. W przypadku rezygnacji z członkostwa w zarządzie spółki, osoba taka nie jest uprawniona ani zobowiązana do reprezentowania spółki, stąd też nie może złożyć wniosku o wpis do KRS.
Konsekwencją niezgłoszenia zmiany składu zarządu zgodnie z art. 14 ustawy o KRS jest m.in. to, że spółka z o.o. nie mogłaby powoływać się wobec osób trzecich działających w dobrej wierze na dane, które nie zostały wpisane do rejestru.

Michał Włodarczyk

Radca Prawny

Zajmuje się sprawami osób fizycznych jak również przedsiębiorców. Posiada rozległe doświadczenie w poradnictwie w sprawach życiowych osób fizycznych jak również profesjonalnych problemów prawnych przedsiębiorców. Bazując na swoim doświadczeniu skutecznie doradza w sprawach osób fizycznych jak i przedsiębiorców zawsze dbając o praktyczną stronę problemów prawnych z jakimi zwracają się do niego jego klienci.