Co mogę zrobić w przypadku kiedy mój partner, bez mojej zgody wziął na mnie kredyt?
Pytanie:
"Mój partner wykorzystując moje dane do logowania do mojego internetowego konta bankowego, wziął na na mnie kredyt w wysokości 4.000 zł. Powiedźcie mi proszę co w takiej sytuacji mogę zrobić? Czy mam ta sprawę zgłosić na policję? "
Odpowiedź prawnika: Co mogę zrobić w przypadku kiedy mój partner, bez mojej zgody wziął na mnie kredyt?
Niniejsza opinia prawna została sporządzona w oparciu o:
ustawę z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz.U. 1997 nr 88 poz. 553 z późniejszymi zmianami);
ustawę z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (jednolity tekst Dz.U.2014.101 z późniejszymi zmianami).
Wzięty został również pod uwagę aktualny stan orzecznictwa polskich sądów powszechnych oraz wskazania doktryny w zakresie istotnym dla treści tej opinii.
Rozważając niniejszy stan faktyczny w pierwszej kolejności należy wskazać na treść art. 287 kodeksu karnego, w którym czytamy, iż:
§ 1. Kto, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub wyrządzenia innej osobie szkody, bez upoważnienia, wpływa na automatyczne przetwarzanie, gromadzenie lub przekazywanie danych informatycznych lub zmienia, usuwa albo wprowadza nowy zapis danych informatycznych, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 2. W wypadku mniejszej wagi, sprawca podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
§ 3. Jeżeli oszustwo popełniono na szkodę osoby najbliższej, ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego.
W opisanym przez Panią działaniu konkubenta można doszukać się znamion tego przestępstwa. Komentarz do Kodeksu karnego, autorzy: Mozgawa M. (red.), Budyn-Kulik M., Kozłowska-Kalisz P., Kulik M., opublikowany w LEX 2014, wyjaśnia nam bowiem, iż głównym przedmiotem ochrony są prawa majątkowe. Pobocznym przedmiotem ochrony są informacje związane z mieniem (Kardas, Oszustwo..., s. 57; Korczyński, Koszut, "Oszustwo"..., s. 23; Łagodziński, Przestępstwa..., s. 8; Dąbrowska-Kardas, Kardas (w:) Zoll III, s. 320; Kulik (w:) System, t. 9, s. 326; Wilk (w:) Królikowski, Zawłocki, Szczególna II, s. 650; Gałązka (w:) Grześkowiak, Wiak, s. 1210). Czynność wykonawcza polega na wpływaniu bez upoważnienia na automatyczne gromadzenie, przetwarzanie lub przekazywanie danych informatycznych albo na zmianie, usunięciu zapisu danych informatycznych bądź na wprowadzeniu nowych. Wystarczy dopuszczenie się jednego ze wskazanych zachowań. Wpływaniem jest wszelkiego rodzaju ingerencja w automatyczne gromadzenie, przetwarzanie lub przekazywanie danych informatycznych (por. Korczyński, Koszut, "Oszustwo"..., s. 28-29; Kulik (w:) System, t. 9, s. 334-335; Gałązka (w:) Grześkowiak, Wiak, s. 1211). Czyn jest popełniony wtedy, gdy osoba dopuszczająca się go nie ma do tego upoważnienia. Upoważnienie może polegać na jakimkolwiek umocowaniu przez osobę mającą do tego prawo (por. Buchała, Reforma..., s. 137; Kardas, Oszustwo..., s. 59; Korczyński, Koszut, "Oszustwo"..., s. 27; Dąbrowska-Kardas, Kardas (w:) Zoll III, s. 323). Jest to przestępstwo skutkowe. Skutkiem jest zmiana zapisu danych informatycznych (tak też Dąbrowska-Kardas, Kardas (w:) Zoll III, s. 330-331; Wilk (w:) Królikowski, Zawłocki, Szczególna II, s. 652; Kulik (w:) System t. 9, s. 336; Gałązka (w:) Grześkowiak, Wiak, s. 1211; odmiennie Góral, Komentarz, s. 473). Przedmiotem czynności wykonawczej oszustwa komputerowego są informacje, na których automatyczne gromadzenie, przetwarzanie lub przesyłanie sprawca wpływa, lub komputerowy nośnik informacji, na którym sprawca zmienia, usuwa lub wprowadza zapis (Kardas, Oszustwo..., s. 72-73).
Omawiane przestępstwo ma charakter kierunkowy. Można je popełnić jedynie w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub wyrządzenia innej osobie szkody. Oznacza to, że można je popełnić jedynie w zamiarze bezpośrednim (Adamski, Prawo..., s. 116; Buchała, Reforma..., s. 136; Kardas, Oszustwo..., s. 73-74; Korczyński, Koszut, "Oszustwo"..., s. 36). Wyrządzenie innej osobie szkody polega na spowodowaniu jakiegokolwiek naruszenia dobra innej osoby. Nie musi być to szkoda majątkowa.
Podkreślenia jednak wymaga treść § 3 tego artykułu, który mówi, iż ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego, jeżeli przestępstwo zostało popełnione przez osobę najbliższą.
O złożeniu zawiadomienia należy poinformować instytucje finansowe, w których zostały zaciągnięte problematyczne kredyty, aby miały one świadomość istnienia problemu.
Dodatkowo warte rozważenia jest wszczęcie powództwa (czy też powództw) cywilnych, w których pozwanym byłby konkubent, natomiast poszczególne instytucje finansowe zostałyby przypozwane. Powództwa te miałyby na celu ustalenie, iż to konkubent, a nie Pani jest osobą zobowiązaną z zawartych umów kredytu. Podstawę prawną takich czynności stanowią następujące przepisy kodeksu postępowania cywilnego:
Art. 189. Powód może żądać ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny
Art. 84. § 1. Strona, której w razie niekorzystnego dla niej rozstrzygnięcia przysługiwałoby roszczenie względem osoby trzeciej albo przeciwko której osoba trzecia mogłaby wystąpić z roszczeniem, może zawiadomić taką osobę o toczącym się procesie i wezwać ją do wzięcia w nim udziału.
§ 2. W tym celu strona wnosi do sądu pismo procesowe wskazujące przyczynę wezwania i stan sprawy. Pismo to doręcza się niezwłocznie osobie trzeciej, która może zgłosić swe przystąpienie do strony jako interwenient uboczny.
W Komentarzu aktualizowanym do ustawy Kodeks postępowania cywilnego, autorzy: Jakubecki A. (red.), Bodio J., Demendecki T., Marcewicz O., Telenga P., Wójcik M.P., opublikowanym w LEX/el., 2015, znajdujemy wyjaśnienie, iż przepis określa materialnoprawne przesłanki zasadności powództwa, w którym powód domaga się sądowego ustalenia istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa. Powództwo będzie oddalone przede wszystkim, jeżeli powód nie ma interesu prawnego do jego wytoczenia, ale także jeżeli interes taki istnieje, ale twierdzenie powoda o istnieniu lub nieistnieniu stosunku prawnego okaże się bezzasadne
Interes prawny zachodzi, jeżeli sam skutek, jaki wywoła uprawomocnienie się wyroku ustalającego, zapewni powodowi ochronę jego prawnie chronionych interesów, czyli definitywnie zakończy spór istniejący lub prewencyjnie zapobiegnie powstaniu takiego sporu w przyszłości. Powyższe określenie interesu prawnego in extenso znalazło aprobatę w judykaturze (tak m.in. wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 5 kwietnia 2007 r., sygnatura akt III AUa 1518/05, LEX nr 257445; wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 7 lutego 2014 r., sygnatura akt I ACa 408/13, LEX nr 1437870) Zasada ta nie powinna jednak być pojmowana abstrakcyjnie, w celu zawężającej interpretacji tej przesłanki do wytoczenia powództwa o ustalenie, lecz ze względu na konstytucyjnie gwarantowane prawo do sądu zawsze konieczna jest ocena istnienia interesu prawnego do wytoczenia tego powództwa na tle okoliczności faktycznych konkretnych spraw. Wobec tego należy także dodać, że przyjmuje się istnienie interesu prawnego zawsze, "gdy istnieje niepewność stanu prawnego" (E. Wengerek) lub "gdy stronie nie stoi otworem droga procesu o świadczenie, a strona przeciwna kwestionuje jej prawo lub stosunek prawny (tak M. Waligórski).
Przypozwanie (littis denuntiatio) natomiast to zawiadomienie osoby trzeciej o toczącym się procesie i wezwanie jej do wzięcia w nim udziału w charakterze interwenienta ubocznego. Przypozwać można wyłącznie w formie pisma procesowego, które poza warunkami z art. 126 i następnych kodeksu postępowania cywilnego powinno także wskazywać przyczynę wezwania (będzie nią stosunek prawny łączący przypozywającego i wzywanego) i stan sprawy. Brak tych elementów może być uzupełniony wyłącznie w trybie art. 130 kpc. Mimo braku szczególnych unormowań wykładnia celowościowa prowadzi do wniosku, że przypozwanie sąd powinien odrzucić, jeśli w sprawie nie jest dopuszczalna interwencja uboczna (np. interwencja zgłoszona przed sądem trzeciej instancji - por. art. 76, lub w sprawie podlegającej rozpoznaniu w postępowaniu uproszczonym - por. art. 5054 § 1).
Samo przypozwanie nie czyni interwenientem ubocznym, przeciwnie - jeśli wzywany zechce wziąć udział w procesie, powinien zgłosić interwencję uboczną. Do interwencji tej wprost zastosowanie mają art. 76-83 kpc, z tym że skutki związane z interwencją powstają w stosunku do wezwanego, także jeżeli nie zgłosi on interwencji ubocznej (art. 85 kpc). Z punktu widzenia przypozywającego jest zatem obojętne, czy wzywany zgłosi interwencję, skoro już z momentem otrzymania przypozwania wzywany zostanie pozbawiony zarzutu z art. 82 kpc, chyba że stan sprawy w chwili otrzymania przypozwania i tak uniemożliwiłby mu korzystanie ze środków obrony. Według § 113 rozporządzenia ministra sprawiedliwości z dnia 23 lutego 2007 r. "Regulamin urzędowania sądów powszechnych", w razie gdy strona przypozwała osobę trzecią, sąd - niezależnie od doręczenia tej osobie odpisu pisma wniesionego przez stronę - zawiadamia tę osobę o terminie najbliższego posiedzenia. Dalszych doręczeń tej osobie dokonuje się tylko w razie przystąpienia w charakterze interwenienta ubocznego.
Wnioski
Reasumując powyższe rozważanie prawne należy uznać, iż ewentualne przestępstwo popełnione przez Pani partnera ścigane jest na Pani wniosek jako pokrzywdzonego. Celowe również byłoby wszczęcie powództwa cywilnego o ustalenie, iż to nie Pani jest stroną umów kredytu - przy udziale drugiej strony tych umów, czyli odpowiednich instytucji finansowych.
Zespół prawników
e-prawnik.pl
Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne
Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?