Hipoteka przymusowa na rzecz Urzędu Skarbowego

Odpowiedź prawnika: Hipoteka przymusowa na rzecz Urzędu Skarbowego

Ustanowienie hipoteki przymusowej należy odróżnić od jej wpisu w księdze wieczystej.

Wpis następuje na wniosek, w sprawach dotyczących obciążeń z mocy ustawy (w tym wypadku może chodzić o art. 34 Ordynacji podatkowej) wniosek może złożyć uprawniony organ (art. 626 z ind. 2 par. 5 k.p.c.). Wniosek rozpoznaje co do zasady sąd. Jednakże czynności w sprawach o wpis w księdze wieczystej może wykonywać także referendarz sądowy (art. 509 z ind. 1 par. 1 k.p.c.).

Zgodnie z art. 398 z ind. 22 k.p.c. od orzeczenia referendarza sądowego można wnieść skargę w terminie 7 dni od doręczenia orzeczenia. Skargę rozpoznaje sąd, w którym wydano zaskarżone orzeczenie. Skargę wniesioną po terminie lub nieopłaconą sąd odrzuca. W razie wniesienia skargi orzeczenie referendarza sądowego traci moc. Wówczas sąd, do którego wniesiono skargę, rozpoznaje sprawę jako sąd pierwszej instancji.

Na postanowienie w przedmiocie odrzucenia skargi na orzeczenie referendarza sądowego przysługuje zażalenie (art. 394 par. 1 pkt 12 k.p.c.). Termin do wniesienia zażalenia jest tygodniowy i liczy się od doręczenia postanowienia, a gdy strona nie zażądała w terminie przepisanym doręczenia postanowienia zapadłego na rozprawie - od ogłoszenia postanowienia.

Prawidłowe wniesienie skargi powoduje, że postępowanie w sprawie wpisu toczy się od początku przed sądem.

Ustawa nie przewiduje dla skargi na orzeczenie referendarza żadnej kwalifikowanej formy, w związku z czym należy uznać, że powinna ona spełniać tylko podstawowe wymagania stawiane pismu procesowemu (art. 126 § 1 w zw. z art. 13 § 2 - konieczne jest oznaczenie sądu, do którego jest skierowane, imię i nazwisko lub nazwę stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników, oznaczenie rodzaju pisma, osnowę wniosku lub oświadczenia oraz dowody na poparcie przytoczonych okoliczności, podpis strony albo jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika, wymienienie załączników). Tak więc uzasadnienie skargi jest w zasadzie zbędne, wystarczy, że skarżący, formułując osnowę wniosku, wyrazi swą niezgodę na orzeczenie referendarza. Jeśli jednak skargę wnosi osoba trzecia, niebędąca uczestnikiem, powinna wykazać swój interes prawny (J. Gudowski w: Jędrzejewska Maria, Weitz Karol, Ereciński Tadeusz, Gudowski Jacek, Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Część pierwsza. Postępowanie rozpoznawcze. Część druga, Postępowanie zabezpieczające, Warszawa 2009, LexisNexis, s. 2308).

Zgodnie z art. 25 ust. 2 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych opłatę od skargi na orzeczenie referendarza pobiera się w wysokości opłaty od wniosku o wydanie tego orzeczenia, nie więcej jednak niż 100 złotych. Skoro wniosek o wpis ograniczonego prawa rzeczowego (hipoteki) podlega opłacie w kwocie 200 zł, to skarga będzie podlegała opłacie w kwocie 100 zł.

Zgodnie z art. 35 ordynacji podatkowej hipoteka przymusowa powstaje przed dokonanie wpisu do księgi wieczystej. Podstawą wpisu hipoteki przymusowej jest:

1) doręczona decyzja: ustalająca wysokość zobowiązania podatkowego, określająca wysokość zobowiązania podatkowego, określająca wysokość odsetek za zwłokę, o odpowiedzialności podatkowej płatnika lub inkasenta, o odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej, o odpowiedzialności spadkobiercy, lub określająca wysokość zwrotu podatku.

2) tytuł wykonawczy lub zarządzenie zabezpieczenia.

Należy przy tym dodać że sąd wieczystoksięgowy dokonując wpisu bada tylko treść i formę wniosku, dołączonych do wniosku dokumentów oraz treść księgi wieczystej. Nie bada więc treści dołączonych do wniosku dokumentów - a więc również faktu, czy stwierdzona w nich wierzytelność nie wygasła.

Wobec tego dopiero po spłaceniu należności można złożyć wniosek o wykreślenie hipoteki z księgi wieczystej. Nie można natomiast powoływać się na spełnienie zobowiązania w postępowaniu wieczystoksięgowym w przedmiocie wpisu hipoteki. Częściowe spłacenie należności nie powoduje zmiany obciążenia hipotecznego. Hipoteka bowiem wygasa wraz z wygaśnięciem wierzytelności nią zabezpieczonej (np. w wyniku jej spełnienia). Chodzi tutaj o całość wierzytelności (art. 94 ustawy o księgach wieczystych i hipotece). Zgodnie z art. 46 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych od wniosku o wykreślenie wpisu w księdze wieczyste pobiera się połowę opłaty należnej za wpis (w tym wypadku więc 100 zł). Nie ma podstaw do konstruowania obowiązku złożenia wniosku o wykreślenie wpisu przez US.