Prawa ojczyma
Pytanie:
"Mam syna (16 lat) z pierwszego związku (nie miałam ślubu cywilnego, tylko kościelny), którego wychowuję wspólnie z moim drugim mężem. Biologiczny ojciec nie kontaktuje się z synem i od 9 lat nie płaci alimentów. Jakie prawa wobec mojego syna ma mój drugi mąż? Czy może np. wyrażać zgodę na udział syna w wycieczkach, na podjęcie nauki w jakiejś konkretnej szkole? (jeżeli taka zgoda rodziców bądź opiekunów jest wymagana). Czy w wypadku mojej śmierci mój syn musiałby wrócić do swojego biologicznego ojca,czy też mógłby zostać pod opieką swojego ojczyma? Czy uchylanie się od alimentów i brak zainteresowania kontaktami z synem jest dostatecznym powodem do pozbawienia mojego pierwszego męża praw rodzicielskich? "
Odpowiedź prawnika: Prawa ojczyma
Aby Pani małżonek miał prawo do wykonywania władzy rodzicielskiej nad Pani synem, powinno dojść do przysposobienia (potocznie zwanego adopcją) dziecka przez męża. Więcej na temat adopcji w artykule: Kiedy możliwe jest przysposobienie (adopcja) dziecka?
W przeciwnym wypadku (bez dokonania przysposobienia) mąż nie posiada żadnej władzy rodzicielskiej nad dzieckiem, nie jest jego prawnym opiekunem.
Problematyczne jest jednak, czy konieczne jest wcześniejsze pozbawienie biologicznego ojca władzy rodzicielskiej, bądź ewentualnie uzyskanie jego zgody na przeprowadzenie przysposobienia. Jeśli bowiem istotnie zawarła Pani związek małżeński z tą osobą tylko w formie wyznaniowej, a nie cywilnej, i miało to miejsce przed urodzeniem syna (więcej niż 16 lat temu), to ze względu na brak odpowiednich przepisów (weszły one w życie dopiero w 1998 r.), zawarty związek małżeński miał znaczenie tylko w świetle prawa wyznaniowego, nie zaś prawa cywilnego.
„Według aktualnie obowiązującego stanu prawnego małżeństwo zawarte tylko w formie wyznaniowej musi być uważane za małżeństwo faktyczne, nie wywołujące żadnych praw i obowiązków w sferze stosunków prawnorodzinnych i w płaszczyźnie innych przepisów prawa cywilnego (socjalnego)" - Sychowicz Marek, Ciepła Helena, Kalus Stanisława, Czech Bronisław, Domińczyk Tadeusz, Piasecki Kazimierz (red.) Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz Warszawa 2006 Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis (wydanie III) ss. 960
Stąd też w chwili urodzenia dziecka nie pozostawała Pani w laickim związku małżeńskim, czyli nie mogło znaleźć zastosowanie domniemanie, iż dziecko urodzone w trakcie związku małżeńskiego jest potomkiem męża. Jeśli ojciec biologiczny nie dokonał następnie uznania tego dziecka, bądź nie doszło do sądowego ustalenia ojcostwa, to w świetle prawa ojciec biologiczny nie jest ojcem dziecka, tzn. nie ma nad nim władzy rodzicielskiej. Zatem w razie Pani śmierci, biologiczny ojciec nie będzie mógł sprawować na nim opieki, chyba że dojdzie do sądowego ustalenia ojcostwa dziecka.
Jeśli jednak doszło do uznania bądź ustalenia ojcostwa już po urodzeniu się dziecka, to w takim wypadku pozbawienie władzy rodzicielskie może nastąpić na podstawie art. 111. § 1. Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego: Jeżeli władza rodzicielska nie może być wykonywana z powodu trwałej przeszkody albo jeżeli rodzice nadużywają władzy rodzicielskiej lub w sposób rażący zaniedbują swe obowiązki względem dziecka, sąd opiekuńczy pozbawi rodziców władzy rodzicielskiej. Pozbawienie władzy rodzicielskiej może być orzeczone także w stosunku do jednego z rodziców.
To od oceny sądu w konkretnej sytuacji zależy, czy brak kontaktów z synem i nieopłacania alimentów od 9 lat jest wystarczającą podstawą do pozbawienia władzy rodzicielskiej. Z reguły za przyczyny takie uznaje się np. pijaństwo, marnotrawstwo, prowadzenie rozwiązłego trybu życia, uchylanie się od świadczeń alimentacyjnych względem dziecka.
Zespół prawników
e-prawnik.pl
Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne
Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?