Prawo spółdzielcze a rozwód i podział majątku

Odpowiedź prawnika: Prawo spółdzielcze a rozwód i podział majątku

Jak wynika z przedstawionego stanu faktycznego, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego weszło w skład wspólności majątkowej małżeńskiej. Po przeprowadzeniu postępowania rozwodowego powstała pomiędzy Państwem rozdzielność majątkowa, jednak, jak wynika z sytuacji, nie zostało przeprowadzone postępowanie o podział majątku wspólnego. W związku z ustaniem wspólności majątkowej małżeńskiej, ustała także wspólność spółdzielczego, własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego. Obecnie przysługują więc Państwu udziały we własnościowym spółdzielczym prawie do lokalu mieszkalnego.

W aktualnym stanie mogłaby Pani sprzedać swój udział we wskazanym prawie, jednakże pozostałym uprawnionym (a tym przypadku Pani byłemu mężowi) przysługuje prawo pierwokupu udziału w prawie. Powyższe prawo pierwokupu udziału ma jednak specyficzny charakter, odróżniający je od ogólnych zasad uregulowanych w przepisach prawa cywilnego. Otóż, nie jest możliwe sprzedanie udziału bez zawiadomienia uprawnionego do pierwokupu – taka bowiem umowa, mimo tego że spełni wymogi co do formy i zostanie zawarta w formie aktu notarialnego, będzie nieważna.

Dlatego też, naszym zdaniem zasadnym będzie przeprowadzić postępowanie o podział majątku po ustaniu małżeństwa. Jednakże przed wszczęciem tego postępowania konieczne będzie przeprowadzenie postępowania o uznanie orzeczenia sądu zagranicznego (jak Pani wskazała rozwód nastąpił w Niemczech). W tym miejscu należy wspomnieć, iż w doktrynie prawa polskiego sporne jest uznawanie decyzji organów administracyjnych obcych państw, orzekających o rozwodzie. W niektórych państwach bowiem rozwody dokonywane są przez organy administracyjne, nie w postępowaniu sądowym. Ostatnia praktyka sądów wskazuje jednak, iż takie akty – decyzje organów administracyjnych orzekające rozwód, są uznawane przez sądy Polskie. Odmowa dotyczy tylko tych aktów, które mają charakter oświadczenia woli składanego przez rozwodzących się małżonków jedynie w obecności organu administracyjnego. Taki akt nie znajduje uznania w polskim sądownictwie. Uznanie orzeczenia następuje w postępowaniu prowadzonym przez sady okręgowe.

Sądem właściwym do złożenia wniosku o podział majątku będzie odpowiednio tzw. sąd spadku – m. in. może to być sąd miejsca położenia rzeczy. W związku z niemożnością ustalenia miejsca pobytu dla byłego męża, najprawdopodobniej w sprawie zostanie powołany kurator. Specyfika postępowania nieprocesowego – a takim jest postępowanie o podział majątku małżeńskiego, jest to, iż kurator może zostać powołany z urzędu przez sąd w toku postępowania. Kurator może być również powołany na Pani wniosek. Podział majątku pozwoli Pani na uzyskanie wartości udziału w spółdzielczym własnościowym prawie, chyba, że sad w toku postępowania działowego, przyzna Pani mieszkanie – wtedy będzie Pani mogła zbyć prawo do lokalu mieszkalnego.

W zakresie wykluczenia członka ze spółdzielni należy odnieść się do właściwych przepisów ustawy prawo spółdzielcze z dnia 16 września 1982 r.

Zgodnie z przepisem art. 24 § 2 ustawy spółdzielnia może wykluczyć ze spółdzielni członka wyłącznie w przypadku gdy z jego winy umyślnej lub z powodu rażącego niedbalstwa dalsze pozostawanie w spółdzielni nie da się pogodzić z postanowieniami statutu spółdzielni lub dobrymi obyczajami. Statut określa przyczyny wykluczenia. Jeśli wobec tego nie zajdą wskazane w przepisie okoliczności, poparte zapisami statutu spółdzielni, wykluczenie członka będzie niemożliwe.