Rachunek z zarządu

Odpowiedź prawnika: Rachunek z zarządu

Zgodnie z art. 208 k.c. każdy ze współwłaścicieli nie sprawujących zarządu rzeczą wspólną może żądać w odpowiednich terminach rachunku z zarządu. Jak zauważył Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 26 listopada 1992 r. (sygn. akt III CZP 147/92, LexPolonica nr 296523) „Prawo współwłaściciela do domagania się takiego rachunku wynika wyraźnie z art. 208 kc. W razie potrzeby może on realizować to uprawnienie w odrębnym postępowaniu sądowym. Odrzucić bowiem należy tezę, że w razie odmowy zarządcy złożenia rachunku nie dojdzie do konsekwencji prawnej w postaci zastosowania doń przymusu państwowego zapewniającego wyegzekwowanie obciążającego go obowiązku”. Z art. 618 § 1 i 2 k.p.c. wynika jednak, że w czasie trwania postępowania o zniesienie współwłasności, żądanie złożenia rachunku z zarządu może być zgłoszone tylko w tym postępowaniu.

Art. 208 nie określa terminów, w których można żądać rachunku, stanowi jedynie, że terminy te powinny być „odpowiednie”. Należy przez to rozumieć, że decydują o tym konkretne okoliczności i wynikające z nich rzeczowe, uzasadnione potrzeby. Art. 208 nie określa również, jaki jest zakres rachunku z zarządu. W braku rozróżnienia należałoby więc uznać, że rachunek ten obejmuje cały okres zarządu.

W związku z tym, na powołanej powyżej podstawie, może Pan wystąpić w toku postępowania o zniesienie współwłasności z wnioskiem o przedstawienie rachunku z zarządu w części, w jakiej nie został już przedstawiony, skoro bezsporne jest, że zarząd był przez tę samą osobę sprawowany również przed 2001 rokiem.

Trzeba przy tym zauważyć, że co do zasady właściciel (w tym przypadku współwłaściciel) ma prawo do pożytków, jakie rzecz przynosi na podstawie stosunku prawnego (np. najmu - tzw. pożytki cywilne) w stosunku do czasu, w jakim był właścicielem. Współwłaściciele są uprawnieni do tych pożytków, co do zasady, w stosunku do wielkości udziałów. Na podstawie samego stosunku współwłasności jest Pan więc uprawniony do pożytków od 2001 roku, jak również do zwrotu poczynionych przez siebie nakładów. Roszczenia takie, jako majątkowe są także dziedziczne  - stąd, jeżeli przysługiwały poprzedniemu współwłaścicielowi, wchodzą do spadku po nim. Wobec tego, skoro jest Pan spadkobiercą poprzedniego współwłaściciela, legitymując się postanowieniem o stwierdzeniu przez Pana nabycia spadku po Pańskim ojcu, może Pan domagać się również, jako spadkobierca, zwrotu przypadających zmarłemu pożytków w czasie trwania jego uprawnienia, oraz zwrotu poczynionych przez niego nakładów. Również na tej podstawie może Pan domagać się przedstawienia rachunku z zarządu nieruchomościa wspólną z lat 1991-2001.