Zatrudnienie kobiety w zaawansowanej ciąży

Odpowiedź prawnika: Zatrudnienie kobiety w zaawansowanej ciąży

Na wstępie wskazać należy, iż co do zasady przepisy prawa nie stoją na przeszkodzie w zatrudnieniu kobiety w ciąży. Odnosi się to do wszystkich kobiet – niezależnie od stadium ciąży. Pamiętać jednak należy, że pracownicę w ciąży nie wolno zatrudniać w godzinach nadliczbowych ani w porze nocnej. Pracownicy w ciąży nie wolno bez jej zgody delegować poza stałe miejsce pracy ani zatrudniać w systemie przerywanego czasu pracy.

Należy jednak wskazać, że zawarcie umowy o pracę z kobietą w zaawansowanej ciąży i jej krótkotrwałe zatrudnienie może zostać zakwestionowane przez ZUS jako próba wyłudzenia świadczeń przysługujących z ubezpieczenia społecznego z tytułu choroby i macierzyństwa. W wyroku z 18 października 2005 r. (II UK 43/05, OSNP 2006/15-16/251) SN uznał, że co prawda prawo nie zabrania zawarcia umowy o pracę w celu osiągnięcia świadczeń z ubezpieczenia społecznego, ale jest to zachowanie naganne i nie może być akceptowane. Jako że taka umowa o pracę jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego, należy uznać ja za nieważną.

Prawo do urlopu macierzyńskiego i jego wymiar, odmiennie niż to ma miejsce w przypadku urlopu wypoczynkowego, nie są uzależnione od posiadania jakiegokolwiek stażu pracy. Do nabycia prawa do urlopu macierzyńskiego przez pracownicę wystarcza sam fakt pozostawania przez nią w momencie porodu w stosunku pracy. O ile o prawie do urlopu macierzyńskiego dla pracownicy decyduje sam fakt urodzenia dziecka, o tyle wymiar tego urlopu, całkowicie niezależny od stażu pracy, jest uwarunkowany jedynie tym, czy jest to poród pierwszy, kolejny, pojedynczy czy wieloraki (por. Maria Teresa Romer - Prawo pracy. Komentarz. Warszawa 2009 LexisNexis (wydanie IV) ss. 1328).

Prawo do urlopu wychowawczego przysługuje pracownicy, jeżeli ma co najmniej 6-miesięczny okres zatrudnienia. Do tego okresu wlicza się także zatrudnienie u innych pracodawców oraz okres urlopu macierzyńskiego. Wymagany 6-miesięczny okres zatrudnienia można także uzyskać już po urodzeniu dziecka. Oznacza to, że kobieta, która do chwili urodzenia dziecka nie była zatrudniona i pierwszą pracę podjęła po porodzie, po przepracowaniu 6 miesięcy nabywa prawo do urlopu wychowawczego, jeżeli dziecko nie ukończyło 4 lat. Taki jest bowiem kolejny warunek uzyskania prawa do urlopu wychowawczego (ibidem).

Natomiast warunkiem nabycia prawa do zasiłku macierzyńskiego jest urodzenie dziecka w okresie trwania ubezpieczenia albo w okresie urlopu wychowawczego. Okres trwania ubezpieczenia jest rozumiany węziej niż okres trwania tytułu do ubezpieczenia. W ujęciu ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, okres trwania ubezpieczenia utożsamiany jest z tym okresem trwania tytułu, w którym istniał obowiązek opłacania składki na ubezpieczenie chorobowe, albo nastąpiło zwolnienie z tego obowiązku - np. okres niezdolności do pracy z powodu choroby (por. Inetta Jędrasik-Jankowska - Prawo socjalne. Warszawa 1998-2004 Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis).