Zniszczenie przedmiotu zabezpieczenia

Odpowiedź prawnika: Zniszczenie przedmiotu zabezpieczenia

Na wstępie nalezy stwierdzić, iż zabezpieczenie rzeczowe ma tylko zwiększać szanse na zaspokojenie wierzyciela. Utrata jego przemiotu nie zmienia niczego w zakresie istnienia samego zobowiązania (zabezpieczonego np. przewłaszczeniem na zabezpieczenie), ergo obowiązku świadczenia dłuznika.

Przechodząc do meritum warto zauważyć, iż instytucja tzw. przewłaszczenia na zabeczpieczenie jest jedynie fragmentarycznie uregulowana w prawie polskim - art. 101 ustawy Prawo bankowe z 1997 roku. Niezależnie od treści art. 101 ustawy Prawo bankowe, należy przyjąć, iż możliwość zawierania umów przewłaszczenia na zabezpieczenie, które należą do tzw. czynności powierniczych, wynika z obowiązującej w polskim prawie zasady swobody umów, wyrażonej w art. 353¹ kc. Nie będżiemy w tym miejscu również analizować orzecznictwa SN w tej materii, które zwłaszcza w odniesieniu do nieruchomości podlegało ewolucji. Należy zauważyć, iż brak dokładnej regulacji przewłaszczenia na zabezpieczenie, czyni istotnym dokładne określenie praw i obowiązków stron w umowie. Tam zazwyczaj reguluje się kwestię ewentualnego zniszczenia bądz uszkodzenia przedmiotu zabezpieczenia. W praktyce celem uniknięcia zniszczenia lub uszkodzenia rzeczy podczas użytkowania przez dłużnika, należy w umowie przewłaszczenia określić granice korzystania z niej oraz wskazać, że dłużnik powinien ponosić koszty jej utrzymania w należytym stanie. Wierzyciel ma prawo wystąpić jeszcze z dodatkowymi żądaniami w stosunku do dłużnika, np. domagać się, aby ubezpieczył przewłaszczoną rzecz.

W braku takich postanowień należy posiłkować się ogólnymi zasadami, mając na względzie, że to wierzyciel jest de facto właścicielem rzeczy, a więc bedzie mógł się domagać np. naprawienia szkody, na zasadach ogólnych, a więc z zachowaniem związku przyczynowego, winy i zaistnienia samej szkody.

W przedmiocie zastawy rejestrowego należy wskazać na istnienie następującego przepisu w ustawie o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów:

Art.10.1.Jeżeli umowa zastawnicza nie stanowi inaczej, zastaw rejestrowy obejmuje rzeczy, prawa lub składniki zbioru rzeczy lub praw, które weszły w miejsce pierwotnego przedmiotu zastawu jako ich surogat, chyba że zmiana przedmiotu zastawu rejestrowego powoduje pokrzywdzenie zastawnika. Zmieniony przedmiot zastawu rejestrowego ujawnia się w rejestrze zastawów na wniosek zastawcy lub zastawnika.

2.Jeżeli umowa zastawnicza nie stanowi inaczej, zastaw rejestrowy obejmuje przysługujące zastawcy roszczenia o odszkodowanie z tytułu utraty, zniszczenia, uszkodzenia lub obniżenia wartości przedmiotu zastawu rejestrowego.

Należy ponownie podkreślic, iż przewłaszczenie na zabezpieczenie nie ma tak całościowej regulacji, toteż jego znaczenie w tym kontekście jest opartę przede wszystkim o przepisy umowne.

W przedmiocie hipoteki należy zauważyć, iż pytanie jest beprzedmiotowe. Należy bowiem pamiętać, że hipoteka jest ograniczonym prawem rzeczowym ciążącym (co do zasady) na nieruchomości gruntowej, nie jest natomiast możliwe "zniszczenie" nieruchomości, w sensie zupełnego unicestwienia przedmiotu zabezpieczenia.