Po co i jak ubiegać się o Kartę Polaka?

Od 29 marca 2008 r. obowiązuje ustawa z dnia 7 września 2007 r. o Karcie Polaka. Określa ona uprawnienia osoby, której przyznano Kartę Polaka (tzw. posiadacza Karty Polaka), zasady przyznawania, utraty ważności i unieważniania Karty Polaka oraz właściwość i tryb postępowania organów w tych sprawach.

Komu może być przyznana Karta Polaka?

Wedle nowej ustawy Karta Polaka może być przyznana osobie, która deklaruje przynależność do Narodu Polskiego i spełni łącznie następujące warunki: 

1. wykaże swój związek z polskością przez przynajmniej podstawową znajomość języka polskiego, który uważa za język ojczysty, oraz znajomość i kultywowanie polskich tradycji i zwyczajów; 

2. w obecności konsula Rzeczypospolitej Polskiej (lub upoważnionego pracownika organizacji pozarządowej posiadającej osobowość prawną i prowadzącej działalność w zakresie pomocy osobom narodowości polskiej zamieszkałym na terenie poniżej wskazanych państw, uprawnionej do przyjmowania i przekazywania właściwemu konsulowi wniosków o przyznanie Karty Polaka na mocy być może w przyszłości wydanego rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów, który został upoważniony do jego wydania), złoży pisemną deklarację przynależności do Narodu Polskiego; 

3. wykaże, że jest narodowości polskiej lub posiadała obywatelstwo polskie, lub co najmniej jedno z jej rodziców lub dziadków albo dwoje pradziadków było narodowości polskiej lub posiadało obywatelstwo polskie, albo przedstawi zaświadczenie organizacji polskiej lub polonijnej działającej na terenie jednego z poniżej wymienionych państw, potwierdzające aktywne zaangażowanie w działalność na rzecz języka i kultury polskiej lub polskiej mniejszości narodowej przez okres co najmniej ostatnich 3 lat. 

Karta Polaka może być przyznana wyłącznie osobie posiadającej w dniu złożenia wniosku o wydanie Karty Polaka obywatelstwo: Republiki Armenii, Republiki Azerbejdżańskiej, Republiki Białoruś, Republiki Estońskiej, Gruzji, Republiki Kazachstanu, Republiki Kirgiskiej, Republiki Litewskiej, Republiki Łotewskiej, Republiki Mołdowy, Federacji Rosyjskiej, Republiki Tadżykistanu, Turkmenistanu, Ukrainy lub Republiki Uzbekistanu albo posiadającej w jednym z tych państw status bezpaństwowca.

Karta Polaka może być także przyznana osobie będącej obywatelem jednego z ww. państw, której polskie pochodzenie zostało prawomocnie stwierdzone zgodnie z przepisami ustawy z dnia 9 listopada 2000 r. o repatriacji.

Karta Polaka może być przyznana wyłącznie osobie nieposiadającej obywatelstwa polskiego albo zezwolenia na osiedlenie się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. 

Jakie uprawnienia daje posiadanie Karty Polaka?

Karta Polaka jest dokumentem potwierdzającym przynależność do Narodu Polskiego. Poświadcza ona uprawnienia wynikające z omawianej ustawy. 

Posiadacz Karty Polaka może ubiegać się o zwolnienie z opłaty za przyjęcie i rozpatrzenie wniosku o wydanie wizy pobytowej krajowej lub o refundację tej opłaty. Refundacja ta będzie finansowana z budżetu państwa z części, której dysponentem jest minister właściwy do spraw zagranicznych. Refundacja ma być dokonywana za pośrednictwem właściwego konsula. 

Jak stanowi ustawa, posiadacz Karty Polaka ma prawo do: 

1. zwolnienia z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę na zasadach określonych w ustawie z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy; 

2. podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej na takich samych zasadach jak obywatele polscy na zasadach określonych w ustawie z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej; 

3. podejmowania i odbywania studiów, studiów doktoranckich oraz innych form kształcenia, a także uczestniczenia w badaniach naukowych i pracach rozwojowych na zasadach określonych w ustawie z dnia 27 lipca 2005 r. - Prawo o szkolnictwie wyższym; Posiadacz Karty Polaka podejmujący takie kształcenie zachowuje prawo do ubiegania się o stypendia i inną pomoc przewidzianą dla cudzoziemców w odrębnych przepisach; Obywatele państw członkowskich Unii Europejskiej, Konfederacji Szwajcarskiej lub państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym i członkowie ich rodzin oraz osoby, które posiadają ważną Kartę Polaka, posiadający środki finansowe niezbędne na pokrycie kosztów utrzymania podczas studiów, mogą podejmować i odbywać studia, studia doktoranckie oraz inne formy kształcenia, a także uczestniczyć w badaniach naukowych i pracach rozwojowych:

   • na zasadach obowiązujących obywateli polskich, z tym że osobom tym nie przysługuje prawo do stypendium socjalnego, stypendium specjalnego dla osób niepełnosprawnych, stypendium mieszkaniowego, stypendium na wyżywienie i zapomóg,

   • albo na zasadach określonych w ust. 3 i 4 art. 43 Prawa o szkolnictwie wyższym (tj. obowiązujących cudzoziemców);