Czy u najemców w związku z odpracowaniem zaległego czynszu nie powstanie przychód podlegający opodatkowaniu?

UZASADNIENIE

W dniu 02 czerwca 2011r. wpłynął do tut. Biura ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych odpracowania zaległego czynszu.

Z uwagi na braki formalne wniosku pismem z dnia 05 lipca 2011r. Znak: IBPB II/1/415-573/11/ŚS wezwano wnioskodawcę do uzupełnienia wniosku. Wniosek uzupełniono w dniu 18 lipca 2011r.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Zakład Gospodarki Mieszkaniowej w X. jest nieposiadającą osobowości prawnej jednostką organizacyjną gminy, działającą w formie samorządowego zakładu budżetowego, powołaną w celu zarządzania mieniem komunalnym. Przedmiotem działania wnioskodawcy jest między innymi windykacja należności związanych z używaniem nieruchomości komunalnych. W celu osiągnięcia lepszych efektów windykacyjnych wnioskodawca wdraża procedury umożliwiające dłużnikom odpracowanie zaległości. Pod pojęciem ?dłużnika? rozumie się osobę, która jest najemcą lokalu mieszkalnego znajdującego się w zasobach komunalnych Gminy i Miasta X. (posiadającą tytuł prawny do lokalu w postaci umowy najmu), a także osobę, która była najemcą takiego lokalu, ale w skutek rozwiązania umowy najmu w związku z istniejącym zadłużeniem, utraciła ten status. Dłużnicy są osobami fizycznymi, natomiast ich zaległość wobec wnioskodawcy powstała w związku z nieregulowaniem opłat czynszowych oraz opłat za media w zajmowanych lokalach mieszkalnych. Zadłużenie nie wynika z prowadzonej przez dłużników działalności gospodarczej, dotyczy wyłącznie lokali mieszkalnych zajmowanych przez osoby fizyczne. Z dłużnikami, których zaległości powstały w wyniku niepłacenia opłat z tytułu najmu lokalu zawierane są porozumienia zmieniające określony w umowie najmu lokalu sposób zapłaty czynszu. Wobec nie wywiązywania się dłużnika z zobowiązania pieniężnego wynikającego z zawartej umowy najmu lokalu, zgodnie z art. 433 i 659 Kodeksu cywilnego czynsz - płatność pieniężna zostaje zastąpiona świadczeniem rzeczowym (tzw. świadczenie w miejscu wypełnienia). Jego przedmiotem jest świadczenie różnych czynności, zastępczo w zamian za zapłatę gotówkową za istniejące zobowiązanie. Wartość świadczenia nie jest wyższa niż porównywalna wartość prac wynikająca z zawartych umów o odpracowaniu zaległości.

W związku z powyższym zadano następujące pytania:

Czy u najemców w związku z odpracowaniem zaległego czynszu nie powstanie przychód podlegający opodatkowaniu...

Czy płatnik nie ma obowiązku poboru z tego tytułu zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych...

Zdaniem wnioskodawcy, świadczenie w miejsce wypełnienia nie stanowi źródła przychodów, a zatem płatnik nie ma obowiązku poboru z tego tytułu zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych. Przedstawiając swoje stanowisko wnioskodawca przytoczył treść art. 11 ust. 1 i art. 14 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Następnie wnioskodawca wskazał, iż w myśl postanowień art. 659 § 1 i § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964r. Kodeks cywilny przez umowę najmu wynajmujący zobowiązuje się oddać najemcy rzecz do używania przez czas oznaczony lub nie oznaczony, a najemca zobowiązuje się płacić wynajmującemu umówiony czynsz. Czynsz może być oznaczony w pieniądzach lub w świadczeniach innego rodzaju. Wnioskodawca stwierdził, iż najemcy zawierają z nim porozumienia, z których wynika, iż najemcy będą świadczyć dla wynajmującego różne prace, celem zapłaty zobowiązania z tytułu zaległego czynszu. Zgodnie bowiem z brzmieniem art. 453 Kodeksu cywilnego jeżeli dłużnik w celu zwolnienia się z zobowiązania spełnia za zgodą wierzyciela inne świadczenie, zobowiązanie wygasa. Jest to instytucja prawna zwana datio in solutum (świadczenie zamiast wykonania). Celem niniejszego jest wygaśnięcie istniejącego pomiędzy stronami zobowiązania (w tym przypadku powstałego z tytułu zaległego czynszu) poprzez spełnienie przez dłużnika świadczenia innego niż określone w treści pierwotnej umowy. Zobowiązanie wówczas wygasa tak, jakby wygasło przez zwykłe wykonanie (np. przez zapłatę uzgodnionej pierwotnie kwoty), przy czym konieczną przesłanką wygaśnięcia zobowiązania - poza umówieniem się stron - jest rzeczywiste dokonanie świadczenia przez dłużnika.

Wnioskodawca uważa, iż skoro przepisy prawa cywilnego dopuszczają taką formę regulacji długów, to ustawy podatkowe nie mogą wprowadzać dodatkowego obciążenia z tytułu spłaty zobowiązania w innej formie niż pieniądz.

Wnioskodawca stwierdził, iż w podobnej sprawie wydana została przez Izbę Skarbową w Gdańsku decyzja w sprawie interpretacji prawa podatkowego (sygn. BI/ 4117-0071/06 z dnia 30 października 2006r.). Zgodnie z powołaną interpretacją, w analogicznej sytuacji faktycznej i prawnej, w związku z ?odpracowywaniem' zaległego czynszu, u najemców nie powstanie przychód podlegający opodatkowaniu, a co za tym idzie, płatnik nie ma obowiązku poboru z tego tytułu zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2010r. Nr 51, poz. 307 ze zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Stosownie do art. 11 ust. 1 ww. ustawy przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Z wniosku wynika, że wnioskodawca w celu osiągnięcia lepszych efektów windykacyjnych wdraża procedury umożliwiające dłużnikom odpracowanie zaległości czynszowych. Z dłużnikami, których zaległości powstały w wyniku niepłacenia opłat z tytułu najmu lokalu zawierane są porozumienia zmieniające określony w umowie najmu lokalu sposób zapłaty czynszu. Dłużnicy są osobami fizycznymi, natomiast ich zaległość wobec wnioskodawcy powstała w związku z nieregulowaniem opłat czynszowych oraz opłat za media w zajmowanych lokalach mieszkalnych. Wobec nie wywiązywania się dłużnika z zobowiązania pieniężnego wynikającego z zawartej umowy najmu lokalu, zgodnie z art. 433 i 659 Kodeksu cywilnego czynsz - płatność pieniężna zostaje zastąpiona świadczeniem rzeczowym (tzw. świadczenie w miejscu wypełnienia). Jego przedmiotem jest świadczenie różnych czynności, zastępczo w zamian za zapłatę gotówkową za istniejące zobowiązanie.

Zgodnie z art. 659 § 1 i § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964r. Nr 16, poz. 93 ze zm.) przez umowę najmu wynajmujący zobowiązuje się oddać najemcy rzecz do używania przez czas oznaczony lub nie oznaczony, a najemca zobowiązuje się płacić wynajmującemu umówiony czynsz. Czynsz może być oznaczony w pieniądzach lub w świadczeniach innego rodzaju.

Z powyższego wynika, że wynajmujący jest zobowiązany do zapłaty czynszu najemcy, przy czym zapłata może być oznaczona w świadczeniach innego rodzaju niż pieniądze.

Stosownie do art. 453 Kodeksu cywilnego jeżeli dłużnik w celu zwolnienia się z zobowiązania spełnia za zgodą wierzyciela inne świadczenie, zobowiązanie wygasa.

Jest to instytucja prawna zwana datio in solutum (świadczenie zamiast wykonania). Celem niniejszego jest wygaśnięcie istniejącego pomiędzy stronami zobowiązania (w tym przypadku czynszu) poprzez spełnienie przez dłużnika świadczenia innego niż określone w treści pierwotnej umowy. Zobowiązanie wówczas wygasa tak, jakby wygasło przez zwykłe wykonanie (np. przez zapłatę uzgodnionej pierwotnie kwoty), przy czym konieczną przesłanką wygaśnięcia zobowiązania ? poza umową stron ? jest rzeczywiste dokonanie świadczenia przez dłużnika.

Przechodząc do podatkowych aspektów opisanych czynności, stwierdzić należy, że wszelkie spłaty długów są dla dłużnika obojętne podatkowo, nie można bowiem z faktu świadczenia pracy w zamian za wygaśnięcie ciążącego na dłużniku zobowiązania wywieść, że dłużnik uzyskuje przychody, o których mowa w art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Mając na uwadze opisany we wniosku stan faktyczny oraz powołane wyżej przepisy prawa stwierdzić należy, iż odpracowanie zaległego czynszu za najem lokalu nie skutkuje powstaniem przychodu dla dłużnika podlegającego opodatkowaniu, a co za tym idzie wnioskodawca jako płatnik nie będzie miał obowiązku poboru z tego tytułu zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu ? do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ? Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach ? art. 47 ww. ustawy w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.