Prawo do odliczenia podatku VAT w sytuacji, gdy zakupy służą działalności opodatkowanej, niepodlegąjącej (...)

UZASADNIENIE

W dniu 9 maja 2012r. wpłynął ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie prawa do odliczenia podatku VAT w sytuacji, gdy zakupy służą działalności opodatkowanej, niepodlegąjącej opodatkowaniu oraz zwolnionej z opodatkowania i nie jest możliwe wyodrębnienie zakupów, które związane są z poszczególnymi rodzajami czynności.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący opis zaistniałego stanu faktycznego:

Zgodnie z generalną zasadą wyrażoną w art. 90 ustawy z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. 2011r. Nr 177 poz. 1054) w stosunku do towarów i usług, które są wykorzystywane przez podatnika do wykonywania czynności, w związku z którymi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, jak i czynności, w związku z którymi takie prawo nie przysługuje, podatnik jest obowiązany do odrębnego określenia kwot podatku naliczonego związanych z czynnościami, w stosunku do których podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego. Dalsze zapisy ww. artykułu określają jednakże inny sposób rozliczania podatku naliczonego, unormowany w postaci ustalenia prognozy (proporcji). Zgodnie z nimi jeżeli nie jest możliwe wyodrębnienie całości lub części kwot o których mowa w ust. 1, podatnik może pomniejszyć kwotę podatku należnego o taką część kwoty podatku naliczonego, którą można

proporcjonalnie przypisać czynnościom, w stosunku do których podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, z zastrzeżeniem ust. 10 (ustawy). Proporcję, o której mowa w ust. 2, ustala się jako udział rocznego obrotu z tytułu czynności, w związku z którymi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, w całkowitym obrocie uzyskanym z tytułu czynności, w związku z którymi podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, oraz czynności, w związku z którymi podatnikowi nie przysługuje takie prawo.

Proporcję, o której mowa w ust. 3 określa się procentowo w stosunku rocznym na podstawie obrotu osiągniętego w roku poprzedzającym rok podatkowy, w odniesieniu do którego jest ustalana proporcja. Proporcję tę zaokrągla się w górę do najbliższej liczby całkowitej.

Wnioskodawca w wyniku wcześniej złożonych wniosków o interpretacje przepisów prawa podatkowego otrzymał rozstrzygnięcia indywidualne z dnia 29 sierpnia 2011r., które wpłynęły do Wnioskodawcy w dniu 31 sierpnia 2011r., sygn. IBPP2/443-969/11/RSz, IBPP2/443-968/11/RSz oraz IBPP2/443-570/11/RSz. Uwzględniając ich wnioski w zakresie zastosowania podatku VAT obecnie u Wnioskodawcy występuje sprzedaż opodatkowana i nieopodatkowana. Nie jest nadto wykluczone, iż wystąpić również może sprzedaż zwolniona z podatku, stanie się tak w sytuacji gdy z usługi Wnioskodawcy skorzysta inna jednostka budżetowa lub inny podmiot wymieniony w § 13 pkt 13 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 4 kwietnia 2011r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku o towarów i usług. Do momentu obowiązywania przedmiotowej interpretacji z racji dokonywanych przez Wnioskodawcę klasyfikacji świadczonych usług przysługiwało mu odliczenie w wysokości 100%. Nie istniał wtedy też problem czy to dokonywania tylko częściowego odliczania podatku naliczonego czy też przyporządkowania kwot podatku naliczonego do poszczególnych czynności. Po otrzymaniu przedmiotowych interpretacji u Wnioskodawcy świadczone usługi stanowią sprzedaż zarówno opodatkowaną jak i niepodlegającą podatkowi oraz jak wspomniano powyżej istnieje możliwość wystąpienia sprzedaży zwolnionej z opodatkowania. Wobec braku konkretnego wskazania zakresu zastosowania art. 90 powstaje pytanie, czy świadczenie usług objętych podatkiem jak i nieopodatkowanych przesądza o zaistnieniu przesłanek, o których mowa w art. 90 ust. 3 i 4 ustawy z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług a przez to powoduje konieczność dokonania szacunkowego wyliczenia procentu wydatków poniesionych ze sprzedaży nieopodatkowanej w stosunku do całości sprzedaży czy też wobec braku konkretnej regulacji w tym zakresie Wnioskodawca może stosować odliczenie w wysokości 100%.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy w sytuacji, gdy zakupy służą działalności opodatkowanej, niepodlegającej opodatkowaniu oraz ewentualnie również zwolnionej z opodatkowania i nie jest możliwe wyodrębnienie zakupów, które związane są z powyższymi poszczególnymi czynnościami, Wnioskodawca ma prawo do odliczenia podatku VAT na podstawie proporcji ustalonej wg art. 90 ustawy z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług (t. j: Dz. U. 2011r. Nr 177 poz. 1064) czy też to prawo do odliczenia podatku VAT przysługuje jej w całości ?

Stanowisko Wnioskodawcy:

Na gruncie ustawy z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. 2011r. Nr 177 poz. 1054) obowiązują dwie metody dokonywania odliczeń częściowych. Przede wszystkim zastosowanie ma metoda polegająca na przyporządkowaniu kwot podatku naliczonego do poszczególnych rodzajów czynności. Określona ona została w ust. 1 art. 90, który stanowi, iż w stosunku do towarów i usług, które są wykorzystywane przez podatnika do wykonywania czynności, w związku z którymi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, jak i czynności, w związku z którymi takie prawo nie przysługuje, podatnik jest obowiązany do odrębnego określenia kwot podatku naliczonego związanych z czynnościami, w stosunku do których podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego. Jak można wywieść oznacza to, że w zakresie w jakim Wnioskodawca jest w stanie wyodrębnić kwoty podatku naliczonego, związane z czynnościami dającymi i niedającymi prawa do odliczenia podatku naliczonego powinna ona odliczać w całości podatek w zakresie, w jakim wyodrębniona kwota podatku naliczonego dotyczy sprzedaży opodatkowanej oraz nie odliczać w całości podatku w zakresie, w jakim wyodrębniona kwota podatku naliczonego dotyczy sprzedaży niepodlegąjącej opodatkowaniu oraz zwolnionej. W zakresie w jakim Wnioskodawca nie jest w stanie wyodrębnić kwot podatku naliczonego, związanych z czynnościami dającymi i niedającymi prawa do odliczenia podatku naliczonego ? a taka sytuacja w ocenie Wnioskodawcy ma miejsce u niego ? może on odliczać podatek VAT w całości. Stanowisko Wnioskodawcy wynika z faktu, iż powyższa sytuacji nie znajduje bezpośredniego uregulowania w przepisach ustawowych. Ustawodawca wyraził w nich jednocześnie ogólna zasadę (art. 86 ust 1), iż podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych. Z kolei art. 90 ust. 1-3 ustalił przytoczoną powyżej konstrukcję obniżenia kwoty podatku należnego na podstawie odrębnego określenia kwot podatku naliczonego w odniesieniu do konkretnych czynności w stosunku do których podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego. Przepisy powyższe nie dają jednakże jasnej odpowiedzi na postawione pytanie, dotyczące sytuacji w której dokonywane przez podatnika zakupy dotyczą zarówno czynności opodatkowanych, zwolnionych z opodatkowania, jak i nieobjętych w ogóle przepisami ustawy, a jednocześnie nie da się przyporządkować kwot podatku naliczonego wyłącznie do czynności opodatkowanych lub nieopodatkowanych ewentualnie zwolnionych z opodatkowania. W tej sytuacji zdaniem Wnioskodawcy wobec braku ustawowych wskazań co do zastosowania konstrukcji odliczenia częściowego (wedle proporcji) winien on zastosować zasadę generalną a więc odliczenie pełne. Stanowisko Wnioskodawcy podparte jest nadto wybranym orzecznictwem (tak: wyrok WSA w Białymstoku z dnia 8 marca 2011r. sygn. akt I SA/Bk 18/11).

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego opisu zaistniałego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

Stosownie do art. 86 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2011r., Nr 177, poz. 1054), zwanej dalej ustawą o VAT, w zakresie w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art. 15, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, z zastrzeżeniem art. 114, art. 119 ust. 4, art. 120 ust. 17 i 19 oraz art. 124.

W myśl art. 86 ust. 2 pkt 1 lit. a ustawy o VAT kwotę podatku naliczonego stanowi, z zastrzeżeniem ust. 3-7 suma kwot podatku określonych w fakturach otrzymanych przez podatnika z tytułu nabycia towarów i usług.

Ustawodawca przyznał podatnikowi prawo do odliczenia podatku naliczonego w określonych terminach, pod warunkiem spełnienia przez niego zarówno tzw. przesłanek pozytywnych, tj. zakupy będą wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych oraz niezaistnienia przesłanek negatywnych, określonych w art. 88 ustawy.

Jak wynika z powyższego, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przysługuje wówczas, gdy zostaną spełnione określone warunki, tzn.

odliczenia tego dokonuje podatnik podatku od towarów i usług oraz gdy towary i usługi, z których nabyciem podatek został naliczony, są wykorzystywane do czynności opodatkowanych. Warunkiem umożliwiającym podatnikowi skorzystanie z prawa do odliczenia podatku naliczonego jest niewątpliwy i bezsporny związek zakupów z wykonanymi czynnościami opodatkowanymi, tzn. których następstwem jest określenie podatku należnego (powstanie zobowiązania podatkowego).

Wskazane prawo wyłącza jednocześnie możliwość dokonywania odliczeń podatku naliczonego związanego z towarami i usługami, które nie są w ogóle wykorzystywane do czynności opodatkowanych, czyli w przypadku świadczenia czynności zwolnionych od podatku oraz niepodlegających temu podatkowi.

W przypadkach gdy podatnik wykonuje czynności uprawniające do odliczenia podatku VAT i nieuprawniające do tego odliczenia i nie ma możliwości przyporządkowania ponoszonych wydatków do czynności opodatkowanych lub nieopodatkowanych, zastosowanie znajduje przepis art. 90 ustawy o VAT, który ma na celu określenie wartości podatku naliczonego, służącego wyłącznie czynnościom opodatkowanym, z pominięciem tej części podatku naliczonego, w jakiej nabyte towary i usługi będą wykorzystywane przez Wnioskodawcę do wykonywania czynności zwolnionych od podatku.

W myśl art. 90 ust. 1 ustawy o VAT, w stosunku do towarów i usług, które są wykorzystywane przez podatnika do wykonywania czynności, w związku z którymi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, jak i czynności, w związku z którymi takie prawo nie przysługuje, podatnik jest obowiązany do odrębnego określenia kwot podatku naliczonego związanych z czynnościami, w stosunku do których podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego.

Zgodnie z art. 90 ust. 2 cyt. ustawy, jeżeli nie jest możliwe wyodrębnienie całości lub części kwot, o których mowa w art. 90 ust. 1, podatnik może pomniejszyć kwotę podatku należnego o taką część kwoty podatku naliczonego, którą można proporcjonalnie przypisać czynnościom, w stosunku do których podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, z zastrzeżeniem ust. 10.

W myśl art. 90 ust. 3 cyt. ustawy o VAT, proporcję, o której mowa w ust. 2 ustala się jako udział rocznego obrotu z tytułu czynności, w związku z którymi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, w całkowitym obrocie uzyskanym z tytułu czynności, w związku z którymi podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, oraz czynności, w związku z którymi podatnikowi nie przysługuje takie prawo.

W art. 90 ust. 4 ustawy o VAT wskazano, iż proporcję określa się procentowo w stosunku rocznym na podstawie obrotu osiągniętego w roku poprzedzającym rok podatkowy, w odniesieniu do którego jest ustalana proporcja. Proporcję tę zaokrągla się w górę do najbliższej liczby całkowitej.

Do obrotu, o którym mowa w ust. 3, nie wlicza się obrotu uzyskanego z dostawy towarów i usług, które na podstawie przepisów o podatku dochodowym są zaliczane przez podatnika do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji oraz gruntów i praw wieczystego użytkowania gruntów, jeżeli są zaliczane do środków trwałych podatnika ? używanych przez podatnika na potrzeby jego działalności (art. 90 ust. 5 ustawy), a także obrotu uzyskanego z tytułu transakcji dotyczących nieruchomości lub usług wymienionych w art. 43 ust. 1 pkt 37-41, w zakresie, w jakim czynności te są dokonywane sporadycznie (art. 90 ust. 6 ustawy).

Stosownie do unormowań zawartych w art. 90 ust. 10 ustawy o VAT, w przypadku gdy proporcja określona zgodnie z ust. 2-8:

1. przekroczyła 98% ? podatnik ma prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o całą kwotę podatku naliczonego, o której mowa w ust. 2;
2. nie przekroczyła 2% ? podatnik nie ma prawa do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, o której mowa w ust. 2.
   
   

W świetle powyższego należy stwierdzić, iż z unormowań zawartych w ustawie o podatku od towarów i usług wynika, że podatnik w momencie nabycia towarów lub usług powinien dokonać ich przyporządkowania do określonych rodzajów czynności: opodatkowanych, zwolnionych od podatku, czy też niepodlegających opodatkowaniu.

Obowiązek wynikający z art. 90 ust. 1 ustawy o VAT polega na faktycznym wyodrębnieniu wskazanych kwot w oparciu o rzeczywiste i racjonalne kryteria. Wyodrębnienie to winno nastąpić zgodnie ze stanem rzeczywistym, aby określić jaką część danego towaru czy usługi podatnik rzeczywiście wykorzystuje do wskazanych czynności. Zatem istotne jest, czy podatnik ma realną możliwość przyporządkowania określonych towarów i usług danym czynnościom. Ocena ta musi być dokonana w oparciu o obiektywną analizę ogółu okoliczności towarzyszących przedmiotowym czynnościom.

Zatem jeśli nawet podatnikowi byłoby wygodniej posługiwać się proporcją, o której mowa w art. 90 ust. 2 ustawy o VAT, to zawsze powinien przede wszystkim poszukiwać możliwości wyodrębnienia kwot podatku.

Natomiast w sytuacji, gdy nie jest możliwe wyodrębnienie całości lub części kwot podatku związanego z czynnościami, w stosunku do których przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego oraz kwot podatku naliczonego związanego z czynnościami, w związku z którymi takie prawo nie przysługuje, podatnik jest obowiązany do proporcjonalnego rozliczenia podatku naliczonego, zgodnie z art. 90 ust. 2 ustawy.

Ponadto należy podkreślić, iż przepisy dotyczące zasad odliczania częściowego, zawarte w art. 90 ustawy, znajdują zastosowanie wyłącznie w odniesieniu do czynności wykonywanych w ramach działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy. A zatem dotyczą czynności podlegających opodatkowaniu. Natomiast nie dotyczą czynności, których wykonanie nie powoduje konsekwencji podatkowych, gdyż nie podlegają one przepisom ustawy.

Na tle obecnej ustawy o podatku od towarów i usług w dniu 24 października 2011r. Naczelny Sąd Administracyjny w uchwale siedmiu sędziów (sygn. akt I FPS 9/10) wskazał, że ?za w pełni aktualną i trafną należy uznać linię orzeczniczą NSA, z której jednoznacznie wynika, że zawarte w przepisach art. 90 ust. 1 ? 3 u.p.t.u. sformułowanie ?czynności, w związku z którymi nie przysługuje prawo do odliczenia? należy rozumieć jako odnoszące się do czynności zwolnionych od podatku. Skoro bowiem rzecz dotyczy odliczenia podatku, to pod uwagę można wziąć tylko takie transakcje, które w ogóle objęte są zakresem przedmiotowym VAT. W tej części są to tylko czynności zwolnione od podatku, gdyż czynności niepodlegające w ogóle podatkowi nie są objęte zakresem przedmiotowym VAT. Sformułowanie ?czynności, w związku z którymi nie przysługuje prawo do odliczenia podatku? należy zatem rozumieć jako ?czynności zwolnione od podatku? oraz czynności opodatkowane na specjalnych zasadach, gdzie ustawa wprost stwierdza, że podatnik nie ma prawa do odliczenia.

Zdaniem NSA, za trafne należy uznać stanowisko, że w przypadku podatku naliczonego wynikającego z wydatków związanych tylko z czynnościami opodatkowanymi oraz z czynnościami niepodlegającymi podatnikowi (których nie da się jednoznacznie przypisać do jednej z tych kategorii czynności), podatnik nie stosuje odliczenia częściowego wedle proporcji określonej na podstawie art. 90 ust. 3 u.p.t.u., lecz odliczenie pełne. Wartość czynności niepodlegajacych w ogóle opodatkowaniu nie wchodzi bowiem do sumy wartości obrotów ustalanych dla potrzeb liczenia proporcji sprzedaży.

Z powyższego jednoznacznie wynika, ze pełne prawo do odliczenia podatku przysługuje w stosunku do zakupów związanych zarówno z czynnościami opodatkowanymi jak i niepodlegajacymi opodatkowaniu i nie ma możliwości przyporządkowania ich do określonych rodzajów czynności. Podobne stanowisko zostało wyrażone w powołanym przez Wnioskodawcę wyroku WSA w Białymstoku z dnia 8 marca 2011r. sygn. akt I SA/Bk 18/11).

Z odmienną sytuacją mamy do czynienia w rozpatrywanej sprawie, gdzie Wnioskodawca wykonuje czynności opodatkowane, zwolnione oraz niepodlegające regulacjom ustawy o podatku od towarów i usług. Wątpliwości Wnioskodawcy zrodziły się w związku z prawem do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia towarów i usług w sytuacji, gdy nie jest on w stanie przyporządkować zakupu do określonej działalności (opodatkowanej, niepodlegającej opodatkowaniu oraz zwolnionej).

Jak wskazano powyżej czynności pozostające poza zakresem działania ustawy o podatku od towarów i usług, nie mają wpływu na ustalenie proporcji, o której mowa w art. 90 ust. 3 ustawy, bowiem nie stanowią obrotu w rozumieniu ustawy.

W odniesieniu więc do wydatków wynikających z faktur dotyczących działalności opodatkowanej, zwolnionej i działalności w ogóle niepodlegającej opodatkowaniu w sytuacji gdy nie jest możliwe wyodrębnienie kwot przypisanych do poszczególnych rodzajów działalności, pozostaną do rozliczenia wyłącznie czynności w stosunku do których podatnik może odliczać naliczony podatek od towarów i usług oraz czynności zwolnione w stosunku do których prawo takie mu nie przysługuje. Tę zaś sytuację w pełni reguluje przepis art. 90 ust. 2 i ust. 10 ustawy o VAT.

Zatem, w celu wyliczenia proporcji, o której mowa w przepisie art. 90 ust. 3 ustawy, Wnioskodawca pominie sprzedaż niepodlegającą opodatkowaniu, uwzględniając jedynie stosunek sprzedaży opodatkowanej podatkiem VAT do sprzedaży ogółem, tj. opodatkowanej i zwolnionej. Tak ustalona proporcja będzie podstawą do odliczenia podatku naliczonego od ponoszonych wydatków mających związek z czynnościami opodatkowanymi, zwolnionymi i niepodlegającymi opodatkowaniu podatkiem VAT.

Mając na uwadze przedstawiony opis stanu faktycznego oraz powołane wyżej przepisy należy stwierdzić, że Wnioskodawca dokonując zakupów związanych ze sprzedażą opodatkowaną i niepodlegającą opodatkowaniu a także zwolnioną, w sytuacji gdy Wnioskodawca nie ma możliwości wyodrębnienie kwot przypisanych do poszczególnych rodzajów działalności, podatek naliczony winien odliczyć według ustalonej proporcji, o której mowa w art. 90 ust. 3 ustawy o VAT.

W konsekwencji, stanowisko Wnioskodawcy, w myśl którego w sytuacji w której dokonywane przez podatnika zakupy dotyczą zarówno czynności opodatkowanych, zwolnionych z opodatkowania, jak i nieobjętych w ogóle przepisami ustawy, a jednocześnie nie da się przyporządkować kwot podatku naliczonego wyłącznie do czynności opodatkowanych lub nieopodatkowanych ewentualnie zwolnionych z opodatkowania (?) winien on zastosować odliczenie pełne, należało uznać za nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Zgodnie z przepisem § 1 pkt 1 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 28 sierpnia 2008r. w sprawie przekazania rozpoznawania innym wojewódzkim sądom administracyjnym niektórych spraw z zakresu działania ministra właściwego do spraw finansów publicznych, Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (Dz. U. Nr 163, poz. 1016) skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu ? do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ? Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach ? art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w ?.