Ochrona pracy kobiet (kobieta w ciąży) - opinia prawna

Stan faktyczny

Jestem w 4 miesiącu ciąży. Firma, w której pracuję (umowa o pracę na czas nieokreślony) zaczyna zwalniać swoich pracowników. Wiem, że przysługuje mi jakaś ochrona jako kobiecie w ciąży. Proszę mi dokładnie powiedzieć jakie mam prawa i czy jeżeli firma zostałaby zamknięta to mogę liczyć na jakieś odszkodowanie lub inne środki do życia? Jaka jest teraz długość urlopu macierzyńskiego?

Opinia prawna

Pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę w okresie ciąży, a także w okresie urlopu macierzyńskiego pracownicy, chyba że:

1. zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia z jej winy i
2. reprezentująca pracownicę zakładowa organizacja związkowa wyraziła zgodę na rozwiązanie umowy.

Artykuł 52 Kodeksu pracy wymienia przypadki kiedy to pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika. Jest pośród nich:
1) ciężkie naruszenie przez pracownika podstawowych obowiązków pracowniczych,
2) popełnienie przez pracownika w czasie trwania umowy o pracę przestępstwa, które uniemożliwia dalsze zatrudnianie go na zajmowanym stanowisku, jeżeli przestępstwo jest oczywiste lub zostało stwierdzone prawomocnym wyrokiem,
3) zawiniona przez pracownika utraty uprawnień koniecznych do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku.

Przy czym rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika nie może nastąpić po upływie 1 miesiąca od uzyskania przez pracodawcę wiadomości o okoliczności uzasadniającej rozwiązanie umowy

Od reguły braku możliwości rozwiązania przez pracodawcę umowy o pracę z kobietą w okresie ciąży lub urlopu macierzyńskiego ustawodawca czyni wyjątek. Wypowiedzenie umowy o pracę z taką osobą jest możliwe w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy. Pracodawca jest wówczas obowiązany uzgodnić z reprezentującą pracownicę zakładową organizacją związkową termin rozwiązania umowy o pracę. Możliwe jest również rozwiązanie stosunku pracy z pracownicą w okresie ciąży lub podczas urlopu macierzyńskiego, gdy zawarto umowę na okres próbny nie przekraczający 1 miesiąca.

W razie likwidacji lub ogłoszenia upadłości pracodawca powinien podjąć starania o znalezienie pracownicy innego miejsca pracy a w razie niemożności zapewnienia jej w tym okresie innego zatrudnienia pracownicy przysługuje do dnia porodu zasiłek na warunkach zasiłku macierzyńskiego (art. 30 ust. 3 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, Dz.U. z 1999r. Nr 60, poz. 636)

Inne ważne regulacje dotyczące uprawnień kobiet w ciąży

I. Kobiety w ciąży nie wolno zatrudniać w godzinach nadliczbowych ani w porze nocnej. Nie wolno jej również bez zgody delegować poza stałe miejsce pracy.

II. Pracodawca zatrudniający pracownicę w ciąży przy pracy wymienionej w przepisach wydanych na podstawie rozporządzenia, zawierającego wykaz prac wzbronionych kobietom w ciąży, jest obowiązany przenieść pracownicę do innej pracy, a jeżeli jest to niemożliwe, zwolnić ją na czas niezbędny z obowiązku świadczenia pracy, ewentualnie dostosować warunki pracy do wymagań określonych w tych przepisach lub tak ograniczyć czas pracy, aby wyeliminować zagrożenia dla zdrowia lub bezpieczeństwa pracownicy. Jeżeli dostosowanie warunków pracy na dotychczasowym stanowisku pracy lub skrócenie czasu pracy jest niemożliwe lub niecelowe, pracodawca jest obowiązany przenieść pracownicę do innej pracy, a w razie braku takiej możliwości zwolnić pracownicę na czas niezbędny z obowiązku świadczenia pracy.

Powyższe regulacje odnośnie obowiązków pracodawcy odnosić należy również do sytuacji w której pracownica w ciąży przedstawi zaświadczenie lekarskie stwierdzające przeciwwskazania zdrowotne do wykonywania dotychczasowej pracy.

W razie gdy zmiana warunków pracy na dotychczas zajmowanym stanowisku pracy, skrócenie czasu pracy lub przeniesienie pracownicy do innej pracy powoduje obniżenie wynagrodzenia, pracownicy przysługuje dodatek wyrównawczy. Pracownica w okresie zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy, o którym była mowa powyżej zachowuje prawo do dotychczasowego wynagrodzenia. Po ustaniu przyczyn uzasadniających przeniesienie pracownicy do innej pracy, skrócenie jej czasu pracy lub zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy, pracodawca jest obowiązany zatrudnić pracownicę przy pracy i w wymiarze czasu pracy określonych w umowie o pracę.

III. Pracodawca jest obowiązany udzielać pracownicy ciężarnej zwolnień od pracy na zalecone przez lekarza badania lekarskie przeprowadzane w związku z ciążą, jeżeli badania te nie mogą być przeprowadzone poza godzinami pracy. Za czas nieobecności w pracy z tego powodu pracownica zachowuje prawo do wynagrodzenia.

IV. Nie wolno zatrudniać kobiet przy pracach szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia. Ich wykaz został określony w załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów. „Prace wzbronione” zostały kobietom zakazane ze względu na związane z nimi: wysiłek fizyczny i transport ciężarów oraz wymuszoną pozycję ciała, mikroklimat, zimny, gorący i zmienny, hałas, drgania, narażenie na działanie pól elektromagnetycznych, promieniowania jonizującego i nadfioletowego, szkodliwy wpływ monitorów ekranowych, sposób wykonywania (pod ziemią, poniżej poziomu gruntu i na wysokości, w podwyższonym lub obniżonym ciśnieniu, w kontakcie ze szkodliwymi czynnikami biologicznymi), narażenie na działanie szkodliwych substancji chemicznych, zagrożenie ciężkimi urazami fizycznymi i psychicznymi.

Urlop macierzyński

Pracownicy przysługuje urlop macierzyński w wymiarze:

1. 20 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie,

2. 31 tygodni w przypadku urodzenia dwojga dzieci przy jednym porodzie,

3. 33 tygodni w przypadku urodzenia trojga dzieci przy jednym porodzie,

4. 35 tygodni w przypadku urodzenia czworga dzieci przy jednym porodzie,

5. 37 tygodni w przypadku urodzenia pięciorga i więcej dzieci przy jednym porodzie. 

Co najmniej 2 tygodnie urlopu macierzyńskiego mogą przypadać przed przewidywaną datą porodu a po porodzie przysługuje urlop macierzyński niewykorzystany przed porodem aż do wyczerpania okresu o którym mowa wyżej.
Pracownica, po wykorzystaniu po porodzie co najmniej 14 tygodni urlopu macierzyńskiego, ma prawo zrezygnować z pozostałej części tego urlopu; w takim przypadku niewykorzystanej części urlopu macierzyńskiego udziela się pracownikowi - ojcu wychowującemu dziecko, na jego pisemny wniosek.

Opinia została sporządzona w oparciu o:

• Ustawę z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (tekst jednolity: Dz.U. 1998 r. Nr 21, poz. 94 ze zmianami),
• Ustawę z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. 1999 r. Nr 60, poz. 636 ze zmianami),
• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 10 września 1996 r. (Dz.U. 1996 r. Nr 114, poz. 545).

Michał Włodarczyk

Radca Prawny

Zajmuje się sprawami osób fizycznych jak również przedsiębiorców. Posiada rozległe doświadczenie w poradnictwie w sprawach życiowych osób fizycznych jak również profesjonalnych problemów prawnych przedsiębiorców. Bazując na swoim doświadczeniu skutecznie doradza w sprawach osób fizycznych jak i przedsiębiorców zawsze dbając o praktyczną stronę problemów prawnych z jakimi zwracają się do niego jego klienci.