Jakie świadczenia pieniężne możesz uzyskać z pomocy społecznej?

Zgodnie z ustawą o pomocy społecznej, prawo do świadczeń z pomocy społecznej przysługuje:

• osobom posiadającym obywatelstwo polskie mającym miejsce zamieszkania i przebywającym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,

• cudzoziemcom mającym miejsce zamieszkania i przebywającym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie zezwolenia na osiedlenie się, zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Wspólnot Europejskich, zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony udzielonego w związku z okolicznością, o której mowa w art. 53 ust. 1 pkt 13 ustawy o cudzoziemcach, zgody na pobyt tolerowany lub w związku z uzyskaniem w Rzeczypospolitej Polskiej statusu uchodźcy,

• mającym miejsce zamieszkania i przebywającym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej obywatelom państw członkowskich Unii Europejskiej, państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub Konfederacji Szwajcarskiej oraz członkom ich rodzin w rozumieniu art. 2 pkt 4 ustawy o wjeździe na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, pobycie oraz wyjeździe z tego terytorium obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej i członków ich rodzin, posiadającym prawo pobytu lub prawo stałego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Prawo do świadczeń w formie interwencji kryzysowej, schronienia, posiłku, niezbędnego ubrania oraz zasiłku celowego przysługuje również cudzoziemcom przebywającym na terytorium RP, którzy są ofiarami handlu ludźmi w rozumieniu decyzji ramowej Rady z dnia 19 lipca 2002 r. w sprawie zwalczania handlu ludźmi oraz podjęli współpracę z organem właściwym do prowadzenia postępowania w sprawie zwalczania handlu ludźmi i zerwali kontakty z osobami podejrzanymi o popełnienie czynów zabronionych związanych z handlem ludźmi.

Taka sama pomoc przysługuje cudzoziemcowi, wobec którego istnieje uzasadnione przypuszczenie, że jest ofiarą handlu ludźmi, potwierdzone przez organ właściwy do prowadzenia postępowania w sprawie zwalczania handlu ludźmi.

Jakie przyczyny uzasadniają pomoc społeczną?

Pomocy społecznej udziela się osobom i rodzinom w szczególności z powodu ubóstwa, sieroctwa, bezdomności, bezrobocia, niepełnosprawności, długotrwałej lub ciężkiej choroby, przemocy w rodzinie, potrzeby ochrony macierzyństwa lub wielodzietności, bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego, zwłaszcza w rodzinach niepełnych lub wielodzietnych, braku umiejętności w przystosowaniu do życia młodzieży opuszczającej placówki opiekuńczo-wychowawcze, trudności w integracji osób, które otrzymały status uchodźcy, trudności w przystosowaniu do życia po zwolnieniu z zakładu karnego, alkoholizmu lub narkomanii, zdarzenia losowego i sytuacji kryzysowej, klęski żywiołowej lub ekologicznej, potrzeby ochrony ofiar handlu ludźmi, braku umiejętności w przystosowaniu do życia młodzieży opuszczającej całodobowe placówki opiekuńczo-wychowawcze.

Ustawa dzieli świadczenia z pomocy społecznej na dwa rodzaje. Pierwsze z nich to świadczenia pieniężne, takie jak:

• zasiłek stały,

• zasiłek okresowy,

• zasiłek celowy i specjalny zasiłek celowy,

• zasiłek i pożyczka na ekonomiczne usamodzielnienie,

• pomoc dla rodzin zastępczych,

• pomoc na usamodzielnienie oraz na kontynuowanie nauki,

• świadczenie pieniężne na utrzymanie i pokrycie wydatków związanych z nauką języka polskiego dla uchodźców.

oraz świadczenia niepieniężne, do których należą m.in. praca socjalna, sprawienie pogrzebu, schronienie, posiłek czy niezbędne ubranie.

Kiedy jaki zasiłek?

Zasiłek stały

Zasiłek stały jest to świadczenie przyznawane:

• pełnoletniej osobie samotnie gospodarującej, niezdolnej do pracy z powodu wieku lub całkowicie niezdolnej do pracy, jeżeli jej dochód jest niższy od kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej,

• pełnoletniej osobie pozostającej w rodzinie, niezdolnej do pracy z powodu wieku lub całkowicie niezdolnej do pracy, jeżeli jej dochód, jak również dochód na osobę w rodzinie są niższe od kryterium dochodowego na osobę w rodzinie.

Wysokość zasiłku stałego różni się zależnie od tego, czy osoba uprawniona do zasiłku mieszka sama czy z rodziną. W przypadku osoby samotnie gospodarującej - różnicy między kryterium dochodowym na osobę w rodzinie a dochodem na osobę w rodzinie. Natomiast w przypadku osoby w rodzinie podstawą obliczenia będzie różnica między kryterium dochodowym na osobę w rodzinie a dochodem na osobę w rodzinie. W każdym przypadku kwota zasiłku stałego nie może być niższa niż 30 zł miesięcznie.

W przypadku zbiegu uprawnień do zasiłku stałego i renty socjalnej, świadczenia pielęgnacyjnego lub dodatku z tytułu samotnego wychowywania dziecka i utraty prawa do zasiłku dla bezrobotnych na skutek upływu ustawowego okresu jego pobierania, zasiłek stały nie przysługuje.

Zasiłek okresowy

W przypadku długotrwałej choroby, niepełnosprawności, bezrobocia, osobie samotnie gospodarującej, której dochód jest niższy od kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej oraz rodzinie, której dochód jest niższy od kryterium dochodowego rodziny, przysługuje zasiłek okresowy.
Wysokość tego zasiłku również zależy od tego, czy osoba uprawniona gospodaruje samotnie czy w rodzinie.
W przypadku osoby samotnie gospodarującej, przysługuje zasiłek do wysokości różnicy między kryterium dochodowym osoby samotnie gospodarującej a dochodem tej osoby, z tym że kwota zasiłku nie może być wyższa niż 418 zł miesięcznie, natomiast w przypadku rodziny - do wysokości różnicy między kryterium dochodowym rodziny a dochodem tej rodziny.
Zgodnie z ustawa, kwota zasiłku okresowego nie może być niższa niż 20 zł miesięcznie, a okres, na jaki jest przyznawany zasiłek okresowy, ustala ośrodek pomocy społecznej na podstawie okoliczności sprawy.
Rada gminy, w drodze uchwały, może podwyższyć minimalne kwoty zasiłku okresowego.

Zasiłek celowy

Jest to świadczenie, które może być przyznane w celu zaspokojenia niezbędnej potrzeby bytowej.
W szczególności może być przyznany na pokrycie części lub całości kosztów zakupu żywności, leków i leczenia, opału, odzieży, niezbędnych przedmiotów użytku domowego, drobnych remontów i napraw w mieszkaniu, a także kosztów pogrzebu.
Zgodnie z ustawą, zasiłek celowy może być przyznany także na pokrycie części lub całości wydatków na świadczenia zdrowotne (w szczególności dotyczyć to będzie osób bezdomnych i innych osób niemających dochodu oraz możliwości uzyskania świadczeń na podstawie przepisów o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia).
Zasiłek celowy może także być przyznany w formie biletu kredytowanego.
Dodatkowo ustawa dopuszcza przyznanie zasiłku celowego osobie albo rodzinie, które poniosły straty w wyniku zdarzenia losowego lub w wyniku klęski żywiołowej lub ekologicznej.
Co warte podkreślenia, jeśli zasiłek celowy przyznawany jest w wyżej wymienionych przypadkach, może być przyznany niezależnie od dochodu i może nie podlegać zwrotowi.

Specjalny zasiłek celowy

Ustawa wprowadza także specjalny zasiłek celowy w wysokości nieprzekraczającej odpowiednio kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej lub rodziny, który przyznawany w szczególnie uzasadnionych przypadkach osobie albo rodzinie o dochodach przekraczających kryterium dochodowe ustalone ustawą i nie podlega zwrotowi.

Pomoc w celu ekonomicznego usamodzielnienia

Ustawa reguluje także zasady udzielania osobie albo rodzinie pomocy w formie pieniężnej lub rzeczowej w celu ekonomicznego usamodzielnienia.
Pomoc w formie pieniężnej w celu ekonomicznego usamodzielnienia może być przyznana w formie jednorazowego zasiłku celowego lub nieoprocentowanej pożyczki, gdzie warunki udzielenia i spłaty pożyczki oraz jej zabezpieczenie określa się w umowie z gminą (ustawa przewiduje możliwość umorzenia pożyczki w całości lub w części, jeżeli przyczyni się to do szybszego osiągnięcia celów pomocy społecznej).
Natomiast pomoc w formie rzeczowej następuje przez udostępnienie maszyn i narzędzi pracy stwarzających możliwość zorganizowania własnego warsztatu pracy oraz urządzeń ułatwiających pracę niepełnosprawnym.

Przedmioty te są udostępniane na podstawie umowy użyczenia.
Warto dodać, że pomoc w celu ekonomicznego usamodzielnienia nie przysługuje, jeżeli osoba lub rodzina ubiegająca się otrzymała już pomoc na ten cel z innego źródła.
W sprawach udzielania pomocy w celu ekonomicznego usamodzielnienia gmina współdziała z powiatowym urzędem pracy. Podstawą odmowy przyznania albo ograniczenia rozmiarów pomocy na ekonomiczne usamodzielnienie może być uchylanie się przez osobę lub rodzinę ubiegającą się o pomoc od podjęcia odpowiedniej pracy.

Jak i gdzie uzyskać pomoc?

Zadania pomocy społecznej w gminach wykonują jednostki organizacyjne - ośrodki pomocy społecznej. Właściwość miejscową gminy ustala się według miejsca zamieszkania osoby ubiegającej się o świadczenie. W przypadku osoby bezdomnej właściwą miejscowo jest gmina ostatniego miejsca zameldowania tej osoby na pobyt stały. W przypadkach szczególnie uzasadnionych sytuacją osobistą osoby ubiegającej się o świadczenie, w sprawach niecierpiących zwłoki oraz w sprawach cudzoziemców, którym udzielono zgody na pobyt tolerowany, i cudzoziemców, którzy są ofiarami handlu ludźmi, właściwą miejscowo jest gmina miejsca pobytu osoby ubiegającej się o świadczenie.

Zasadą jest, że świadczenia z pomocy społecznej są udzielane na wniosek osoby zainteresowanej, jej przedstawiciela ustawowego albo innej osoby, za zgodą osoby zainteresowanej lub jej przedstawiciela ustawowego. Pomoc społeczna może być także udzielana z urzędu.

Przyznanie świadczeń z pomocy społecznej co do zasady następuje w formie decyzji administracyjnej.
Świadczenia pieniężne z pomocy społecznej przyznaje się i wypłaca za okres miesiąca kalendarzowego, począwszy od miesiąca, w którym został złożony wniosek wraz z wymaganą dokumentacją. W przypadku gdy uprawnienie do świadczenia nie obejmuje pełnego miesiąca, świadczenie przyznaje się za niepełny miesiąc, a kwotę świadczenia ustala się, dzieląc pełne kwoty przez liczbę dni kalendarzowych tego miesiąca i mnożąc przez liczbę dni objętych świadczeniem.
Decyzję administracyjną o przyznaniu lub odmowie przyznania świadczenia, z wyjątkiem decyzji o odmowie przyznania biletu kredytowanego oraz decyzji w sprawach cudzoziemców, którzy są ofiarami handlu ludźmi, wydaje się po przeprowadzeniu rodzinnego wywiadu środowiskowego.

Odwołanie od decyzji w sprawie świadczeń z pomocy społecznej może złożyć inna osoba za zgodą osoby ubiegającej się o świadczenie.

Pamiętaj, że:

• Pomoc pieniężna przyznawana jest w zależności od sytuacji ekonomicznej i rodzinnej uprawnionego,

• W przypadku zbiegu uprawnień do zasiłku stałego i renty socjalnej, świadczenia pielęgnacyjnego lub dodatku z tytułu samotnego wychowywania dziecka i utraty prawa do zasiłku dla bezrobotnych na skutek upływu ustawowego okresu jego pobierania, zasiłek stały nie przysługuje,

• Pomoc społeczna udzielana jest na wniosek osoby uprawnionej do uzyskania pomocy oraz z urzędu,

• Osoby i rodziny korzystające ze świadczeń z pomocy społecznej są obowiązane niezwłocznie poinformować organ, który przyznał świadczenie, o każdej zmianie w ich sytuacji osobistej, dochodowej i majątkowej, która wiąże się z podstawą do przyznania świadczeń.

Podstawa prawna: 

• Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. 2004 r., Nr 64, poz. 593 ze zm.)

Michał Włodarczyk

Radca Prawny

Zajmuje się sprawami osób fizycznych jak również przedsiębiorców. Posiada rozległe doświadczenie w poradnictwie w sprawach życiowych osób fizycznych jak również profesjonalnych problemów prawnych przedsiębiorców. Bazując na swoim doświadczeniu skutecznie doradza w sprawach osób fizycznych jak i przedsiębiorców zawsze dbając o praktyczną stronę problemów prawnych z jakimi zwracają się do niego jego klienci.