Ograniczenie władzy rodzicielskiej, gdy rodzice żyją osobno

 

Kiedy wÅ‚adza rodzicielska przysÅ‚uguje obojgu rodzicom?

ZasadÄ… jest, iż wÅ‚adza rodzicielska przysÅ‚uguje obojgu rodzicom w takim samym zakresie, bez wzglÄ™du na to, czy sÄ… oni małżeÅ„stwem bÄ…dź czy razem zamieszkujÄ…. Jeżeli wiÄ™c rodzice dziecka rozwiedli siÄ™, ich małżeÅ„stwo zostaÅ‚o unieważnione lub stwierdzono jego nieistnienie, a ojcostwo dziecka nie budzi wÄ…tpliwoÅ›ci, każdy z rodziców zachowuje w zasadzie peÅ‚nÄ… wÅ‚adzÄ™ rodzicielskÄ…. JeÅ›li dziecko pochodzi ze zwiÄ…zku pozamałżeÅ„skiego i ojcostwo zostaÅ‚o ustalone bÄ…dź na podstawie uznania dziecka, bÄ…dź orzeczeniem sÄ…dowym, oboje rodzice również zachowujÄ… peÅ‚niÄ™ wÅ‚adzy rodzicielskiej (chyba że sÄ…d opiekuÅ„czy stwierdzajÄ…c ojcostwo ograniczy wÅ‚adzÄ™ ojca).

W sytuacji rozłączenia rodziców posiadajÄ…cych peÅ‚nÄ… wÅ‚adzÄ™ rodzicielskÄ…, oboje zachowujÄ… w zasadzie uprawnienia i obowiÄ…zki z niej wynikajÄ…ce, a zatem:

  • oboje decydujÄ… w takim samym zakresie o istotnych sprawach dziecka (dopiero w razie braku porozumienia czyni to sÄ…d opiekuÅ„czy),

  • oboje sÄ… przedstawicielami ustawowymi dziecka i majÄ… prawo podejmować czynnoÅ›ci w imieniu dziecka,

  • majÄ… prawo zarzÄ…du majÄ…tkiem dziecka,

  • majÄ… prawo do osobistej stycznoÅ›ci z dzieckiem.

Przesłanki ograniczenia władzy rodzicielskiej

Przesłankami ograniczenia władzy rodzicielskiej są natomiast:

  • sytuacja, w której rodzice nie pozostajÄ… w zwiÄ…zku małżeÅ„skim,

  • pozostawanie przez rodziców w zwiÄ…zku małżeÅ„skim, jednakże z jednoczesnym faktycznym rozłączeniem.

Na czym może polegać ograniczenie władzy rodzicielskiej?

Jeżeli wÅ‚adza rodzicielska przysÅ‚uguje obojgu rodzicom żyjÄ…cym w rozłączeniu, sÄ…d opiekuÅ„czy może ze wzglÄ™du na dobro dziecka okreÅ›lić sposób jej wykonywania (artykuÅ‚ 107 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuÅ„czego). SÄ…d może powierzyć wykonywanie wÅ‚adzy rodzicielskiej jednemu z rodziców, ograniczajÄ…c wÅ‚adzÄ™ rodzicielskÄ… drugiego do okreÅ›lonych obowiÄ…zków i uprawnieÅ„ w stosunku do osoby dziecka.  IstotÄ… tego uregulowania jest to, iż jedno z rodziców zachowuje peÅ‚niÄ™ wÅ‚adzy rodzicielskiej, podczas gdy wÅ‚adza drugiego sprowadza siÄ™ do Å›ciÅ›le okreÅ›lonych praw i obowiÄ…zków wzglÄ™dem dziecka. Ustawodawca, wprowadzajÄ…c opisywane ograniczenie, kierowaÅ‚ siÄ™ przeÅ›wiadczeniem, iż rodzice nie pozostajÄ…cy ze sobÄ… w staÅ‚ym kontakcie, nie mogÄ… na co dzieÅ„ uzgadniać spraw dziecka, czÄ™sto też istniejÄ…cy pomiÄ™dzy nimi konflikt uniemożliwia dojÅ›cie do jakichkolwiek kompromisów.

Orzeczenie o ograniczeniu wÅ‚adzy rodzicielskiej jednego z rodziców musi w sposób jasny i konkretny okreÅ›lać rodzaj uprawnieÅ„ i obowiÄ…zków przyznanych drugiemu. Orzeczenie takie może miÄ™dzy innymi obejmować decyzje, co do zmiany miejsca pobytu dziecka, organizowania wypoczynku, wczasów, leczenia, wyboru szkoÅ‚y, zajęć pozalekcyjnych, kierunku i zakresu wyksztaÅ‚cenia, praktyki zawodowej itp. W zależnoÅ›ci od sytuacji, może zachodzić potrzeba okreÅ›lenia czasu i miejsca widywania siÄ™ rodzica ograniczonego we wÅ‚adzy rodzicielskiej z dzieckiem.

SÄ…d opiekuÅ„czy może ograniczyć wÅ‚adzÄ™ rodzicielskÄ… drugiego z rodziców tylko "w stosunku do osoby dziecka". Takie sformuÅ‚owanie wyłącza orzeczenie, co do zarzÄ…du majÄ…tkiem dziecka, gdyż w tym zakresie peÅ‚nia wÅ‚adzy należy wyłącznie do tego z rodziców, któremu sÄ…d powierzyÅ‚ jej wykonywanie.

Uprawnienia z zakresu wÅ‚adzy rodzicielskiej przyznane rodzicowi ograniczonemu w tej wÅ‚adzy, przysÅ‚ugujÄ… obojgu jednakowo. Zatem, jeżeli sÄ…d opiekuÅ„czy pozostawiÅ‚ drugiemu z rodziców prawo wspóÅ‚decydowania na przykÅ‚ad o leczeniu dziecka, to decyzje z tym zwiÄ…zane rodzice podejmujÄ… razem, a w braku porozumienia rozstrzyga sÄ…d opiekuÅ„czy.

SÄ…d może jednakże pozostawić wÅ‚adzÄ™ rodzicielskÄ… obojgu rodzicom, jeżeli przedstawili zgodne z dobrem dziecka porozumienie o sposobie wykonywania wÅ‚adzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem, i jest zasadne oczekiwanie, że bÄ™dÄ… wspóÅ‚dziaÅ‚ać w sprawach dziecka. RodzeÅ„stwo powinno wychowywać siÄ™ wspólnie, chyba że dobro dziecka wymaga innego rozstrzygniÄ™cia.

Co sÄ…d powinien brać pod uwagÄ™ przy wyborze rodzica, któremu pozostawi peÅ‚niÄ™ wÅ‚adzy rodzicielskiej?

Podstawowym kryterium przyznania wÅ‚adzy rodzicielskiej jednemu z rodziców jest dobro dziecka. Znaczenie majÄ… także okolicznoÅ›ci dotyczÄ…ce osoby dziecka, jak np. wiek, stopieÅ„ zwiÄ…zania uczuciowego z danym rodzicem, pÅ‚eć. SÄ…d Najwyższy w orzeczeniu z dnia 21 listopada 1952 roku (sygn. I C 1814/52, OSN 1953, poz. 52) wyraziÅ‚ poglÄ…d, iż zwÅ‚aszcza w okresie, gdy dziecko jest niemowlÄ™ciem oraz we wczesnym dzieciÅ„stwie wskazane jest, aby pozostawaÅ‚o pod opiekÄ… matki, ze wzglÄ™du na jej konstrukcjÄ™ psychicznÄ…, wiÄ™kszÄ… uczuciowość, skÅ‚onność do jej uzewnÄ™trzniania oraz wÅ‚aÅ›ciwÄ… matce troskÄ™ o zaspokojenie codziennych potrzeb dziecka.

Przy wyborze rodzica majÄ…cego peÅ‚niÄ™ wÅ‚adzy rodzicielskiej należy mieć na uwadze kwalifikacje podmiotowe obojga rodziców oraz ocenić, które z nich daje lepszÄ… gwarancjÄ™ wychowania dziecka. Dla wÅ‚aÅ›ciwego wyboru rodzica nie bez znaczenia bÄ™dÄ… jego możliwoÅ›ci finansowe, zarobkowe oraz warunki mieszkaniowe. Jeżeli rodzice majÄ… kilkoro dzieci, wskazane jest, aby wychowywaÅ‚y siÄ™ one razem. Zasada ta nie jest jednak bezwzglÄ™dnie obowiÄ…zujÄ…ca z uwagi na różnorodność konkretnych sytuacji, na przykÅ‚ad ze wzglÄ™du na różny stopieÅ„ zwiÄ…zania uczuciowego poszczególnych dzieci z każdym z rodziców.

Å»adna z wyżej wymienionych przesÅ‚anek brana pod uwagÄ™ z osobna nie powinna decydować o przyznaniu wÅ‚adzy rodzicielskiej jednemu z rodziców. SÄ…d orzeka o tym na podstawie caÅ‚oksztaÅ‚tu wÅ‚aÅ›ciwoÅ›ci psychicznych i możliwoÅ›ci majÄ…tkowych rodzica. Przede wszystkim dla oceny, któremu rodzicowi powierzyć peÅ‚niÄ™ wÅ‚adzy rodzicielskiej, nie ma znaczenia stanowisko rodziców, nawet w formie ugody zawartej przez rodziców w tej kwestii, ani ich zgodne wnioski zÅ‚ożone przed sÄ…dem.

 

Podstawa prawna: