Umowne zaspokojenie zastawnika z przedmiotu zastawu rejestrowego

Sposoby zaspokojenia się zastawnika

Co do zasady, zaspokojenie z przedmiotu zastawu rejestrowego następuje w drodze sądowego postępowania egzekucyjnego. Strony jednak mogą umówić się odmiennie co do sposobu zaspokojenia.

Przejęcie na własność

W umowie zastawniczej strony mogą postanowić, że zaspokojenie zastawnika nastąpi poprzez przejęcie przedmiotu zastawu na własność. Takie zastrzeżenie (tj. taki sposób zaspokojenia się przez zastawnika) jest możliwy, jeżeli:

• zastaw rejestrowy ustanowiony został na instrumentach finansowych zapisanych na rachunku papierów wartościowych lub na innym rachunku w rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi,

• przedmiotem zastawu rejestrowego są rzeczy występujące powszechnie w obrocie towarowym,

• przedmiotem zastawu rejestrowego są rzeczy, wierzytelności i prawa, których wartość została ściśle oznaczona w umowie zastawniczej.

Przejęcie na własność przedmiotu zastawu rejestrowego następuje po upływie terminu wykonania zobowiązania, które zostało zabezpieczone tym zastawem, z dniem:

1. zapisania instrumentów finansowych odpowiednio na rachunku papierów wartościowych lub innym rachunku – w przypadku zastawu na instrumentach finansowych,

2. złożenia przez zastawnika oświadczenia o przejęciu tego przedmiotu na własność - w pozostałych przypadkach.

Jeżeli zaspokojenie zastawnika ma nastąpić w drodze przejęcia, a zastaw ustanowiono na dopuszczonych do obrotu zorganizowanego instrumentach finansowych, wartość przejętych instrumentów finansowych ustala się po kursie notowań z końca dnia przejęcia. Jeżeli w tym dniu nie notowano tych instrumentów finansowych, wartość tę ustala się po kursie z końca dnia ostatniego ich notowania.

Wartość przedmiotu zastawu w postaci rzeczy, które występują powszechnie w obrocie towarowym ustala się według średnich cen występujących na rynku w dniu przejęcia.

Jeżeli wartość przejętego na własność przedmiotu zastawu rejestrowego przewyższa wartość wierzytelności, którą zastaw ten zabezpieczał, zastawnik zobowiązany jest w ciągu 14 dni od dnia przejęcia, zwrócić nadwyżkę.

Sprzedaż w drodze przetargu publicznego

Umowa zastawnicza może przewidywać, że zaspokojenie zastawnika nastąpi poprzez zaspokojenie się z ceny uzyskanej ze sprzedaży przedmiotu zastawu w drodze przetargu publicznego. Przetarg przeprowadza wówczas notariusz lub komornik na wniosek zastawnika. Przetarg powinien być przeprowadzony w terminie 14 dni od dnia złożenia przez zastawnika wniosku o dokonanie sprzedaży. Sprzedaż taka ma takie same skutki jak sprzedaż dokonana w postępowaniu egzekucyjnym. Oznacza to, że nabywca rzeczy w przetargu publicznym nabywa ją wolną od obciążeń.

Czynności wstępne zastawnika

Przed zaspokojeniem się zastawnika w sposób opisany powyżej, ma on obowiązek zawiadomienia na piśmie zastawcy o zamierzonym podjęciu działań skierowanych na zaspokojenie się z przedmiotu zastawu rejestrowego. W ciągu 7 dni od dnia otrzymania tego zawiadomienia, zastawca może zaspokoić zastawnika zgodnie z umową, bądź kwestionując zasadność roszczeń zastawnika skierować do sądu powództwo o ustalenie, że wierzytelność nie istnieje, albo że nie jest wymagalna w całości lub w części.

Z drugiej strony, jeżeli zastawnik uważa, że jego wierzytelność jest zagrożona, może jeszcze przed upływem terminu spełnienia świadczenia, zabezpieczenia swoich roszczeń w inny sposób.

Zaspokojenie z dochodu przedsiębiorstwa

Trzecią, dopuszczalną przez ustawę o zastawie rejestrowym, umowną formą zaspokojenia się zastawnika z przedmiotu zastawu jest zaspokojenie się z dochodu, które przynosi przedsiębiorstwo, w skład którego wchodzi rzecz będąca przedmiotem zastawu.

Taka forma możliwa jest oczywiście tylko wówczas, gdy przedmiot zastawu jest składnikiem przedsiębiorstwa. Jeżeli strony umowy zastawu umówiły się na taki sposób zaspokojenia zastawnika, przedsiębiorstwo, w skład którego wchodzi przedmiot zastawu, może być przejęte w zarząd. Możliwość taką określa się w umowie zastawniczej, w której wówczas określa się także zarządcę przedsiębiorstwa.

Zaspokojenie się zastawnika z przedmiotu zastawu możliwe jest także poprzez wydzierżawienie przedsiębiorstwa i zaspokojenie się z czynszu dzierżawnego. Możliwość taka musi być również określona w umowie zastawniczej, w której można również zastrzec, że do zawarcia umowy dzierżawy potrzebna jest zgoda zastawnika.

Pamiętaj, że:

• zastawnik i zastawca mogą określić sposób zaspokojenia się zastawcy z przedmiotu zastawu rejestrowego,

• jeżeli wartość przedmiotu zastawu jest większa niż wartość zabezpieczonej tym zastawem wierzytelności, zastawnik zobowiązany jest do zwrotu nadwyżki,

• zastawnik, jeżeli strony w umowie zastawniczej tak postanowią, może zaspokoić się nie tylko z przedmiotu zastawu, ale również z dochodów z przedsiębiorstwa, którego częścią składową jest przedmiot zastawu lub z czynszu dzierżawnego, gdy przedsiębiorstwo to zostanie wydzierżawione.

Podstawa prawna:

• ustawa z dnia 6 grudnia 1996 r. o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów (Dz. U. 1996 r., Nr 149, poz. 703 ze zmianami).

Michał Włodarczyk

Radca Prawny

Zajmuje się sprawami osób fizycznych jak również przedsiębiorców. Posiada rozległe doświadczenie w poradnictwie w sprawach życiowych osób fizycznych jak również profesjonalnych problemów prawnych przedsiębiorców. Bazując na swoim doświadczeniu skutecznie doradza w sprawach osób fizycznych jak i przedsiębiorców zawsze dbając o praktyczną stronę problemów prawnych z jakimi zwracają się do niego jego klienci.