Ochrona wizerunku przed publikacją prasową

Odpowiedź prawnika: Ochrona wizerunku przed publikacją prasową

Jest to problem niezwykle złożony pod względem prawnym. Działanie bowiem naruszającego może być kwalifikowane jako naruszenie dobra osobistego w postaci dobrego imienia, nazwiska, czci jak również może naruszać zasady ochrony danych osobowych. Ogólnie przyjmuje się, że przyjęcie umówionej zapłaty oraz domniemanie zezwolenia na rozpowszechnianie wizerunku chroni osobę wykorzystującą wizerunek tylko wtedy, gdy poszkodowany powołuje się na naruszenie jego prawa do wizerunku. W przypadku  jednak powoływania się przez osobę poszkodowaną na naruszenie jej prawa do czci i do prywatności, nie jest wystarczająca dla wyłączenia bezprawności działania naruszającego dobra osobiste, który musi wykazać dysponowanie odpowiednim zezwoleniem poszkodowanego. W takim przypadku wymagana jest zgoda, a nie wystarcza tylko zapłata. Powszechnie przyjmuje się, że jeśli wizerunek stanowi całość jakiegoś pejzażu, wtedy nie można mówić o naruszeniu wizerunku.

Oczywistym jest, że opublikowanie wizerunku bez umówionej zapłaty jako osobny element, a nie część całości, a już jasnym jest bez zgody w razie naruszania innego dobra osobistego np. opublikowanie zdjęcia określonej osoby jako sprawcy przestępstwa przed wydaniem prawomocnego wyroku i zezwoleniem sądu w sposób pozwalający na identyfikację osoby – stanowi bezprawne wykorzystanie wizerunku oraz narusza dobra osobiste pokrzywdzonego.

Zabiegi typu zasłanianie oczu czarnym flamastrem, jeśli pozwalają zidentyfikować daną osobę w sposób bezsprzeczny muszą być kwalifikowane jako wykorzystanie wizerunku, a gdy odbywa się to bez zapłaty lub w sposób naruszający dobre imię i bez zgody osoby przedstawianej - jako wykorzystanie wizerunku BEZPRAWNE.

Taka publikacja może być również kwalifikowana jako naruszająca ustawę o ochronie danych osobowych. W rozumieniu ustawy za dane osobowe uważa się wszelkie informacje dotyczące zidentyfikowanej lub możliwej do zidentyfikowania osoby fizycznej. Osobą możliwą do zidentyfikowania jest osoba, której tożsamość można określić bezpośrednio lub pośrednio, w szczególności przez powołanie się na numer identyfikacyjny albo jeden lub kilka specyficznych czynników określających jej cechy fizyczne, fizjologiczne, umysłowe, ekonomiczne, kulturowe lub społeczne – zatem i zdjęcie w prasie.

Z punktu widzenia prawa prasowego np. dziennikarzom nie wolno wypowiadać w prasie opinii co do rozstrzygnięcia w postępowaniu sądowym przed wydaniem orzeczenia w I instancji.  Nie wolno publikować w prasie danych osobowych i wizerunku osób, przeciwko którym toczy się postępowanie przygotowawcze lub sądowe, jak również danych osobowych i wizerunku świadków, pokrzywdzonych i poszkodowanych, chyba że osoby te wyrażą na to zgodę.  

Działanie naruszające wizerunek może rodzić odpowiedzialność cywilnoprawną – odszkodowawczą jak również niekiedy karną.

Publikowanie wizerunku w sposób pozwalający na identyfikację (niekiedy oczy zamazane flamastrem dla pozorów ukrycia o czyją twarz chodzi) – jest bezprawne, gdy nie doszło do zapłaty za wykorzystanie wizerunku lub wyrażenia zgody na publikację w razie naruszenia innego niż wizerunek dobra osobistego.