Umowa notarialna przedwstępna

Odpowiedź prawnika: Umowa notarialna przedwstępna

W niniejszej sytuacji, ze względu na panującą między małżonkami rozdzielność majątkową "majątek wspólny", o którym mowa będzie odnosił się do wspólności w częściach ułamkowych w każdej z rzeczy nabytych wspólnie przez małżonków po wprowadzeniu rozdzielności. W związku z powyższym, zatrzymanie całości tego "majątku" przez jednego ze współmałżonków będzie polegało na przeniesieniu na niego udziałów w poszczególnych rzeczach, należących do drugiego współmałżonka, z zastrzeżeniem warunku, którym jest rozwód bez orzekania o winie.

Skutki umowy przedwstępnej zawartej  w powyższym względzie będą zależały od dochowania przy jej zawieraniu formy czynności prawnej, jaka jest wymagana dla zawarcia umowy przyrzeczonej (art. 390 Kodeksu cywilnego). Jeżeli miało miejsce dochowanie tej formy wtedy następuje tzw. silniejszy skutek umowy przedwstępnej - wierzyciel może domagać się złożenia oświadczenia woli odpowiedniej treści przez dłużnika, przy czym, w razie odmowy złożenia takiego oświadczenia, zastosowanie znajduje art. 64 Kodeksu cywilnego: "Prawomocne orzeczenie sądu stwierdzające obowiązek danej osoby do złożenia oznaczonego oświadczenia woli, zastępuje to oświadczenie." W takim wypadu współmałżonek będzie zabezpieczony przed ewentualnymi, późniejszymi roszczeniami drugiego współmałżonka, który przyrzekł przeniesienie udziałów.

Natomiast, w sytuacji gdy umowa przedwstępna nie czyni zadość wymaganiom formalnym ustanowionym dla umowy przyrzeczonej, wierzyciel ma roszczenie odszkodowawcze wobec dłużnika z tytułu szkody, którą poniósł przez to, że liczył na zawarcie umowy przyrzeczonej. Wspomniany zakres odszkodowania, ograniczony w przepisie do ujemnego interesu umownego, może być przez strony umowy zmodyfikowany. Konsekwentnie, w przypadku braku dochowania przepisanej prawem formy, współmałżonek będzie mógł domagać się wobec drugiego małżonka jedynie naprawienia szkody, ale już nie przeniesienia udziałów.

Forma aktu notarialnego jest najbardziej zaawansowaną formą dla czynności prawnych, występującą w Kodeksie cywilnym, która spełnia także warunki innych form, jednakże co do budowy samego aktu (lub aktów) notarialnych odsyłam do Kancelarii.

Ewentualną kwestią sporną może być też sprawa rodzaju zastrzeżonego warunku. Zgodnie z art. 89 Kodeksu cywilnego, "z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych albo wynikających z właściwości czynności prawnej, powstanie lub ustanie skutków czynności prawnej można uzależnić od zdarzenia przyszłego i niepewnego (warunek)". W niniejszej sprawie wystąpi warunek zawieszający, tzn. taki, którego ziszczenie spowoduje powstanie skutków czynności prawnej. Natomiast wspomniane przez przepis wyjątki pojawiają się już w art. 94 Kodeksu cywilnego, który mówi, iż: "Warunek niemożliwy, jak również warunek przeciwny ustawie lub zasadom współżycia społecznego pociąga za sobą nieważność czynności prawnej, gdy jest zawieszający; uważa się za nie zastrzeżony, gdy jest rozwiązujący". Należałoby się zastanowić, czy warunek zgodnie z którym jeden ze współmałżonków zobowiązuje się do braku żądania rozwodu z orzekaniem o winie w zamian za przeniesienie na siebie udziałów w przedmiotach należących do drugiego małżonka nie jest sprzeczny zasadami współżycia społecznego. Gdyby tak właśnie było, umowa przedwstępna byłaby umową nieważną, a więc nie wywierająca żadnych skutków prawnych. Dopuszczalność zastrzeżenia powyższego warunku jest kwestia ocenną, uzależnioną od cech indywidualnych danej sprawy.