Polecenie służbowe i mobbing - opinia prawna

Stan faktyczny

Od 11 lat gram w orkiestrze dÄ™tej. OtrzymaÅ‚em ustne polecenie sÅ‚użbowe odtworzenia książeczki marszowej instrumentu. Czy mam obowiÄ…zek wykonać to polecenie sÅ‚użbowe? Jeżeli nie, to na jakiej podstawie? Nadmieniam, że od dwóch lat jestem ustawicznie przy każdej okazji gnÄ™biony i poniżany przez prowadzÄ…cego orkiestrÄ™. InformowaÅ‚em o tym bezpoÅ›redniÄ… przeÅ‚ożonÄ… prowadzÄ…cego orkiestrÄ™, ale zbyÅ‚a mnie tekstem, że siÄ™ czepiam, a gdy zÅ‚ożyÅ‚em pismo w jej sekretariacie o panujÄ…cej sytuacji w orkiestrze co do mojej osoby, otrzymaÅ‚em telefon, że jeżeli mi siÄ™ nie podoba, to niech siÄ™ zwolniÄ™ z orkiestry i wrócÄ™ na oddziaÅ‚. InformowaÅ‚em o tym fakcie także zakÅ‚adowe zwiÄ…zki, do których należę, ale tam usÅ‚yszaÅ‚em, że jakiekolwiek problemy nie wychodzÄ… poza gabinet szefowej, w/w przeÅ‚ożonej prowadzÄ…cego orkiestry. DodatkowÄ… informacjÄ… może być to, że prowadzÄ…cy nie posiada żadnych uprawnieÅ„ do prowadzenia orkiestry, tzn. brak konkretnego wyksztaÅ‚cenia w kierunku muzycznym, a także brak wyksztaÅ‚cenia i przygotowania do pracy z ludźmi i prowadzenia orkiestry. Czy w tej sytuacji jest sens sÄ…dzenia siÄ™ z zakÅ‚adem pracy? Nadmieniam, że mam kilka przykÅ‚adów owego gnÄ™bienia czy mobbingowania, Å‚Ä…cznie z popychaniem i uderzeniem buÅ‚awÄ…. Oprócz mnie w ten sposób traktowany jest też jeden z moich kolegów. Jakie mogÄ… być koszty ewentualnego procesu?

Porady prawne

 Opinia prawna           

Nie napisał Pan dokładnie jaką formę prawną posiada Pana orkiestra albo jakiego typu powiązania istnieją pomiędzy orkiestrą a zakładem pracy - a tutaj zapewne należy szukać odpowiedzi na zadane przez Pana pytania. Poniżej rozstrzygnięte zostaną dwie sytuacje - gdy orkiestra działa w ramach stowarzyszenia oraz, gdy orkiestra działa w ramach zakładu pracy.

Orkiestra - stowarzyszenie

Najprawdopodobniej orkiestra dęta, w której Pan gra jest zorganizowana jako stowarzyszenie muzyczne przy zakładzie pracy. Jeśli tak (a jest to najpowszechniejsza i najprostsza forma organizacyjna orkiestr amatorskich), to nie istnieją w takich organizacjach tzw. polecenia służbowe.

Każde stowarzyszenie jest dobrowolnym, trwałym i samorządnym zrzeszeniem o celach niezarobkowych, które samodzielnie określa swoje cele, programy działania i struktury organizacyjne oraz uchwala akty wewnętrzne dotyczące jego działalności, opierając ją na pracy społecznej członków.

Należy to rozumieć w ten sposób, iż dobrowolnie Państwo (członkowie orkiestry) się zbieracie i dobrowolnie uczestniczycie w działalności stowarzyszenia, z zaznaczeniem, iż każdy członek ma wpływ na formę i zakres uczestnictwa, a lepiej powiedzieć współuczestnictwa. Co prawda wymagane jest także od członków stowarzyszenia, aby czynnie realizowali cele statutowe ale z pewnością nie ma w tym zakresie obowiązku realizacji poleceń służbowych.

A ustawa nawet zakazuje w art.6 dziaÅ‚alnoÅ›ci stowarzyszeniom, w których stosuje siÄ™ zasady bezwzglÄ™dnego posÅ‚uszeÅ„stwa czÅ‚onków  wobec wÅ‚adz stowarzyszenia.

Dobrowolność polega także na tym, iż każdy członek stowarzyszenia może w każdej chwili zrezygnować z członkostwa bez żadnych konsekwencji. Ewentualne problemy można zgłaszać władzom stowarzyszenia i wymagać ich rozwiązania oraz wyciągnięcia konsekwencji. Zapewne takie sprawy dyscyplinarne szczegółowo ujęte są w regulaminach.

Kolejną drogą dochodzenia swoich praw może być skarga do organu nadzorującego, którym jest w przypadku stowarzyszeń, właściwy starosta. Do niego trzeba skierować skargę, że działalność stowarzyszenia jest niezgodna z prawem lub narusza postanowienia statutu. Starosta wszczyna postępowanie celem ustalenia przyczyny i zasadności skargi. Następnie, jeśli to konieczne, kieruje sprawę do Sądu.

Dodatkowo może złożyć Pan pozew o ochronę dóbr osobistych (w szczególności są to: zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, dobre imię, godność osobista, stan uczuć, nietykalność cielesna itd.) do właściwego Sądu Okręgowego przeciwko albo tej osobie, która narusza Pana prawa albo stowarzyszeniu.

Od powództwa o ochronę dóbr osobistych pobiera się wpis tymczasowy pomiędzy 20-500 zł. Sąd dopiero w orzeczeniu końcowym w I instancji określi sumę wpisu ostatecznego biorąc pod uwagę stan majątkowy strony obciążonej kosztami oraz wagę i zawiłość sprawy. W razie wygrania sprawy wszystkie te koszty łącznie z ewentualnym zadośćuczynieniem, jeśli Pan sobie tego zażyczy, poniesie Pozwany, czyli strona przeciwna. Ale trzeba sobie zdawać sprawę, że jest to sprawa trudna i na pewno może się stać długotrwała. O zasadności skorzystania z takiej drogi trzeba zdecydować po dokładnym przeanalizowaniu faktów i dowodów, choć w tej akurat kategorii spraw ciężar udowodnienia spoczywa na pozwanym.

Przepisy nie wymagajÄ…, aby prowadzÄ…cy orkiestrÄ™ posiadaÅ‚ odpowiednie wyksztaÅ‚cenie muzyczne podobnie zresztÄ… jak pozostali muzycy amatorskiej orkiestry dÄ™tej. Jest to kwestia dowolnoÅ›ci i dobrowolnoÅ›ci. Choć sÅ‚usznie Pan zauważyÅ‚, iż od osoby prowadzÄ…cej należaÅ‚oby oczekiwać odpowiedniego przygotowania.  

Orkiestra - zakÅ‚ad pracy

JeÅ›li Pana orkiestra jest jednostkÄ… zakÅ‚adu pracy, w jakichÅ› mocniejszych powiÄ…zaniach organizacyjnych i finansowych z przedsiÄ™biorstwem to zacząć należy od umowy o pracÄ™. JeÅ›li z niej wynika, że odtworzenie książeczki marszowej instrumentu wchodzi w zakres Pana obowiÄ…zków to należy potraktować to jako polecenie sÅ‚użbowe i wykonać je. Kodeks pracy okreÅ›la obowiÄ…zki pracownika w oparciu o dwa kryteria sumiennoÅ›ci i starannoÅ›ci oraz okreÅ›la, Å¼e pracownik ma obowiÄ…zek wykonywać polecenia sÅ‚użbowe, które dotyczÄ… pracy, jeżeli nie sÄ… one sprzeczne z przepisami prawa lub umowÄ… o pracÄ™. Pracownik może odmówić wykonania polecenia, jeżeli jest ono bezprawne, albo naruszaÅ‚oby zasady współżycia spoÅ‚ecznego a także, jeżeli wykracza poza umówiony rodzaj pracy. W sytuacjach szczególnych, gdy wymaga tego interes pracodawcy, pracownika wiążą także polecenia wykonania innej pracy niż umówiona praca.

Mobbing to gnębienie, poniżanie, odizolowanie od grupy pracownika, to wywoływanie w pracowniku lęku, doprowadzanie go do poczucia winy, upokorzenia, to także zastraszanie, obwinianie. Nie zawsze przybiera postać otwartej i jawnej agresji, czasami bywa manipulacją. Mobbing doznawany jest zazwyczaj od osoby o wyższym statusie w grupie niż ofiara.

Pracodawca ma obowiązek przeciwdziałania mobbingowi. Przed Sąd pozywa się pracodawcę nawet jeśli pracownik doznawał mobbingu od współpracowników.

Ważną cechą mobbingu jest jego długotrwałość, systematyczność i uporczywość. Te wszystkie cechy będzie oceniał Sąd Pracy.

Równolegle, na drodze procesu cywilnego wobec sprawców mobbingu można dochodzić praw wynikających z art. 23 Kodeksu Cywilnego o ochronie dóbr osobistych a także, jeśli doszło do uszczerbku na zdrowiu, do naprawienia szkody i zadośćuczynienia (art. 444 i 445 KC). Można także domagać się odszkodowania od pracodawcy na podstawie art. 94 Kodeksu Pracy.

Trzeba tutaj zaznaczyć, iż odszkodowanie jakiego pracownik może dochodzić dzieli się tutaj na dwie grupy. Jedno to zadośćuczynienie, jeśli mobbing wywołał u pracownika rozstrój zdrowia, druga grupa to odszkodowanie jeśli mobbing doprowadził do tego iż pracownik rozwiązał umowę o pracę w skutek jego stosowania wobec niego. W tym drugim przypadku minimalne odszkodowanie to najniższe wynagrodzenie obowiązujące zgodnie z odrębnymi przepisami. W tym drugim wypadku jednak oświadczenie pracownika o rozwiązaniu umowy o pracę powinno wskazywać na piśmie przyczynę jaką jest mobbing. Trzeba w tym miejscu zaznaczyć, iż kwestie dowodowe tak przy zadośćuczynieniu jak i przy odszkodowaniu są bardzo trudne. Trzeba bowiem wykazać szkodę jej wysokość i związek przyczynowy. Dodatkowo przy zadośćuczynieniu zawsze mamy duży stopień uznawalności wyceny uszczerbku na zdrowiu, czy cierpienia i krzywdy poniesionej przez powoda.

Jeśli jest Pan członkiem związku zawodowego to tam także należy szukać pomocy i wsparcia. Zgodnie z założeniami ustawowymi, związki zawodowe mają chronić interesy członków także indywidualnie. Powinny interweniować i przeprowadzać mediacje. To są ich ustawowe obowiązki.

Jeśli Pan obawia się, iż nie może liczyć na wsparcie i pomoc związków zawodowych to możne Pan złożyć indywidualnie skargę do Państwowej Inspekcji Pracy, że w zakładzie nie są przestrzegane przepisy prawa pracy w zakresie przeciwdziałania mobbingowi i opisać dokładnie jakie metody stosuje prowadzący orkiestrę oraz że powiadamiał Pan przełożonych o takich praktykach i nie zostały wyciągnięte z tego żadne konsekwencje. Można zastrzec, iż nie wyraża Pan zgody na ujawnienie informacji, że kontrola przeprowadzona będzie z powodu Pana skargi. Od wyników tej kontroli będzie zależało czy Państwowa Inspekcja Pracy stwierdzi naruszenie przepisów i czy podejmie decyzję o wniesieniu powództwa do Sądu. Wszelkie działania Państwowej Inspekcji Pracy w imieniu pracowników są bezpłatne.

Może Pan także złożyć bezpośrednio pozew do Sądu Pracy o odszkodowanie za stosowanie mobbingu. Pozew wnosimy zawsze przeciwko pracodawcy. Właściwym w tej kategorii spraw jest Sąd Pracy wydzielony w Sądzie Rejonowym. Ważne jest gromadzenie dowodów na poparcie swoich tez. Najlepiej, jeśli będą to dowody z dokumentów, np. pisemne skargi do przełożonego o poświadczonym odbiorze, pokontrolne sprawozdanie Państwowej Inspekcji Pracy, zwolnienia chorobowe, zaświadczenia o wizytach u lekarzy oraz zeznania świadków. Postępowanie przez Sądem w sprawach o roszczenia pracowników ze stosunku pracy jest wolne od opłat sądowych nawet w razie przegranej pracownika. Choć w przypadkach szczególnych, Sąd może zobowiązać pracownika do pokrycia kosztów sądowych poniesionych przez zakład pracy


Zespół
e-prawnik.pl

Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne

Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?


Masz inne pytanie do prawnika?

 

Komentarze

    Nie dodano jeszcze żadnego komentarza. Bądź pierwszy!!

Potrzebujesz pomocy prawnej?

Zapytaj prawnika