Zawieszenie postępowania o zmianę postanowienia o nabyciu spadku - opinia prawa

Opinia prawna

Zgodnie z przepisem art. 174 § 1 pkt 1 kodeksu postępowania cywilnego (dalej: k. p. c.) sąd zawiesza postępowanie z urzędu w razie śmierci strony lub jej przedstawiciela ustawowego, utraty przez nich zdolności procesowej, utraty przez stronę zdolności sądowej lub utraty przez przedstawiciela ustawowego charakteru takiego przedstawiciela. Przepis ten stosuje się odpowiednio (poprzez odesłanie zawarte w art. 13 § 2 k. p. c,) do postępowania nieprocesowego; tego rodzaju postępowanie toczy się z Pani wniosku. Zacytowany wyżej przepis nie pozostawia sądowi wyboru w przypadku zaistnienia przesłanki umorzenia jaką jest śmierć strony - sąd jest bowiem zobowiązany do zawieszenia postępowania w przypadku śmierci strony czy jak w przedmiotowej sprawie uczestnika postępowania. Dopiero gdy ustanie przyczyna zawieszenia sąd podejmie postępowanie z urzędu, co oznacza, że nie jest konieczny wniosek strony czy uczestnika o podjęcie zawieszonego postępowania. W myśl przepisu art. 180 § 1 k. p. c. sąd postanowi podjąć postanowienie z urzędu gdy ustanie przyczyna zawieszenia, w szczególności w razie śmierci strony - z chwilą zgłoszenia się lub wskazania następców prawnych zmarłego albo z chwilą ustanowienia we właściwej drodze kuratora spadku. Dopiero więc wówczas będzie możliwe podjęcie zawieszonego postępowania i kontynuowanie go. Dodatkow wskazać należy, że po upływie lat dziesięciu od daty postanowienia o zawieszeniu z powodu śmierci strony sąd umorzy postępowanie z tej przyczyny (art. 182 § 1 k.p.c.).

Na chwilę obecną wobec niemożności wskazania na następców prawnych uczestnika sąd jest zobligowany zawiesić postępowanie. Jedynie więc wskazując na następców prawnych zmarłego uczestnika byłaby Pani w stanie „uniemożliwić” zawieszenie postępowania.

W orzecznictwie wskazuje się jednak na okoliczność, iż zawieszenie postępowania nieprocesowego z powodu śmierci uczestnika postępowania następuje gdy interesy tego uczestnika są sprzeczne z interesami innego uczestnika (por. orz. SN z 7 czerwca 1972 r., III CRN 105/72 z glosą J. Klimkowicza, OSPiKA 1974, nr 11, s. 228; J. Krajewski: Postępowanie nieprocesowe, Toruń 1973, s. 51; K. Korzan: Postępowanie nieprocesowe, Warszawa 1997, s. 151; W. Siedlecki: Przegląd orzecznictwa SN, PiP 1975, nr 10, s. 111 oraz tegoż autora: Postępowanie nieprocesowe, Warszawa 1988, s. 70) - uwaga za LexPolonica, autor: Maria Jędrzejewska. Oznacza to, że w sytuacji gdy interesy uczestników nie są ze sobą sprzeczne sąd nie ma obowiązku zawieszenia postępowania.

Wydaje się jednak, iż w Pani sprawie nie mamy do czynienia z taką sytuacją choć oczywiście nie można tego wykluczyć. Z samego opisu stanu faktycznego nie wynika jednak jaki był zakres Pani wniosku.

Niezależnie od powyższych twierdzeń zasadnym jest wskazanie na przepis art. 180 § 2 k. p. c., w myśl którego: „Jeżeli w ciągu roku od dnia postanowienia o zawieszeniu postępowania nie zgłoszą się lub nie zostaną wskazani następcy prawni zmarłej strony, sąd może z urzędu zwrócić się do sądu spadku o ustanowienie kuratora spadku, chyba że kurator taki już wcześniej został ustanowiony.”

Jeśli więc zmarły uczestnik postępowania posiada majątek w Polsce będzie istniała możliwość ustanowienia kuratora spadku na wniosek sądu, w którym toczyło się zawieszone postępowanie. Kurator powinien starać się o wyjaśnienie, kto jest spadkobiercą, i zawiadomić spadkobierców o otwarciu spadku a co więcej ustanowienie kuratora spadku umożliwi podjęcie zawieszonego postępowania.

Reasumując: w braku wskazania przez Panią następców prawnych uczestnika postępowania nie będzie możliwe zapobieżenie zawieszeniu postępowania. Jeśli jednak zmarły posiadał majątek w Polsce (np: odziedziczony po rodzicach, innych krewnych) powinna Pani poinformować o tym sąd celem zainicjowania ustanowienia kuratora spadku.