Zarząd spółki akcyjnej
Kto jest uprawniony do zarządzania spółką akcyjną?
W spółkach osobowych (np. spółce jawnej, partnerskiej), opartych na osobistej odpowiedzialności wspólników za zobowiązania spółki, każdy wspólnik ma prawo prowadzenia jej spraw i ją reprezentować. W spółkach kapitałowych (sp. z o.o, spółce akcyjnej), posiadających osobowość prawną, gdzie odpowiedzialność wspólników ograniczona jest do wysokości wkładów, zajmują się tym organy spółki, głównie zarząd. Jedynym organem właścicielskim, w którym zasiadają wspólnicy/akcjonariusze jest walne zgromadzenie. Jest to zasada rozdziału kapitału od zarządzania. W zarządzie zasiadają przeważnie profesjonaliści, których celem jest pomnożenie majątku spółki. W spółce akcyjnej, do zarządu mogą być powołane osoby spośród akcjonariuszy lub spoza ich grona.
Jaki jest charakter zarządu?
Zarząd w spółce akcyjnej jest zawsze obligatoryjny. Musi być powołany jeszcze przed zgłoszeniem spółki do rejestru. Jeśli jednak z jakiś powodów spółka utraciła swój zarząd , konieczne jest ustanowienie kuratora dla spółki. Jego zadaniem jest doprowadzenie do powołania zarządu, jeśli mu się to nie uda, musi podjąć czynności zmierzające do likwidacji spółki.
Zarząd może być jedno- lub wieloosobowy. O tym decyduje statut spółki:
przez wskazanie konkretnej liczby członków zarządu, lub
przez wskazanie minimalnej lub maksymalnej liczby - przez równoczesne wskazanie minimalnej i maksymalnej liczby tzw. określenie widełkowe
Kto powołuje członków zarządu?
Członków zarządu powołuje i odwołuje rada nadzorcza, ale statut może przewidywać inne rozwiązanie. Nie można natomiast ograniczyć lub wyłączyć kompetencji walnego zgromadzenia do odwołania lub zawieszenia w czynnościach członków zarządu. Eliminuje to niewątpliwie możliwość działania zarządu wbrew woli akcjonariuszy. Odwołanie może nastąpić w każdym czasie i bez podania przyczyn, chyba że statut ograniczy prawo odwołania do ważnych powodów.
Kadencja członka zarządu trwa maksymalnie 5 lat, nie może być on powołany na czas nieoznaczony. Zasadą jest odrębna kadencja dla każdego członka, ale statut może przewidywać powołanie na okres wspólnej kadencji.
Kompetencje członków zarządu
Kompetencje zarządu należy rozpatrywać w dwóch sferach działania:
reprezentacji spółki
prowadzenia spraw spółki
Ustawodawca przewiduje wyłączną kompetencję zarządu do reprezentowania spółki. Od tej zasady istnieją dwa wyjątki:
w przypadku umowy między spółką a członkiem zarządu oraz w sporze z nim, spółkę reprezentuje rada nadzorcza lub specjalny pełnomocnik powołany uchwałą walnego zgromadzenia. Jednakże w przypadku, w którym akcjonariusz, któremu przysługują wszystkie akcje spółki albo gdy wszystkie akcje przysługują jemu i spółce, zasady powyższej nie stosuje się. Jednakże czynności prawna pomiędzy tym akcjonariuszem a reprezentowaną przez niego spółką wymaga formy aktu notarialnego.
w przypadku sprzeczności interesów spółki z interesami członka zarządu, jego współmałżonka, krewnych i powinowatych do drugiego stopnia oraz osób, z którymi jest powiązany osobiście, członek zarządu powinien wstrzymać się od udziału w rozstrzyganiu takich spraw i może żądać zaznaczenia tego w protokole.
Reprezentowanie spółki przez zarząd obejmuje wszystkie czynności sądowe i pozasądowe. Nie można ograniczyć tej kompetencji zarządu ze skutkiem wobec osób trzecich.
Na płaszczyźnie prowadzenia spraw spółki, co obejmuje głownie podejmowanie decyzji gospodarczych, wprowadzono domniemanie kompetencji zarządu (z wyjątkiem niezbywalnych kompetencji walnego zgromadzenia). Jednakże statut może to uprawnienie znacznie ograniczyć poprzez:
wprowadzenie obowiązku uzyskania przez zarząd zgodny innych organów
oddanie tym organom pewnych kategorii spraw do wyłącznej kompetencji
