Jakie są konsekwencje ujawnienia skandalu z udziałem osoby z życia publicznego - opinia prawna

12.11.2005

Stan faktyczny

Opublikowałem w Internecie bardzo obiektywną relację z rozmowy z kontrahentem, w której na stanowcze żądanie o uiszczenie opłaty za wykonane usługi odpowiada on grożąc pobiciem. Relację z nagranej rozmowy telefonicznej opublikowałem wraz z materiałem dźwiękowym. Nazwisko kontrahenta wymieniłem w tekście. Jakie przepisy złamałem i co mi za to grozi? Jestem w stanie bronić tego co opublikowałem i nagrałem jako zgodnego ze stanem rzeczywistym. Wszystko to, co zrobiłem, zrobiłem wiedząc, że osoba która była moim rozmówcą dwa lata temu startowała w tegorocznych wyborach do parlamentu, wiedziałem że jest kandydatem na posła RP. Do opublikowania nagrania w tym momencie skłoniła mnie obawa, iż bandyta stanie się posłem. Zaraz po opublikowaniu notatki i nagrania zwróciłem się bezpośrednio do tej osoby drogą elektroniczną oraz do władz partii, z ramienia której osoba ta kandydowała. Jak powinienem się bronić, jeżeli sprawa znajdzie swój finał w prokuraturze?

Porada prawna

Opisany stan faktyczny wskazuje na konieczność rozważenia możliwości naruszenia przepisów prawa cywilnego w zakresie, w jakim obejmują swą ochroną dobra osobiste oraz przepisów prawa karnego.

Naruszenie dóbr osobistych

Dobra osobiste każdego człowieka takie jak zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska pozostają pod ochroną prawa cywilnego, niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach (art. 23 kodeksu cywilnego). Wyliczenie dóbr zawarte w przepisie art. 23 k.c. jest wyliczeniem przykładowym, a nie kompletnym co oznacza, że w konkretnej sytuacji można wskazać na inne dobra osobiste niż któreś z wyżej wymienionych.

Zgodnie z przepisem art. 24 k.c. ten, czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne. W razie dokonanego naruszenia może on także żądać, ażeby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności ażeby złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie. Na zasadach przewidzianych w kodeksie może on również żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny. Z kolei jeśli wskutek naruszenia dobra osobistego została wyrządzona szkoda majątkowa, poszkodowany może żądać jej naprawienia na zasadach ogólnych.

W przedmiotowej sprawie kandydat na posła, którego nazwisko ujawnił Pan wraz z nagraniem rozmowy może wskazać, iż swym postępowaniem naruszył Pan jego dobre imię albo, że Pańskie działanie, co prawda nie naruszyło jego dobrego imienia, ale że dobre imię zostało zagrożone publikacją (na stronie internetowej) jego danych w powiązaniu z „kompromitującą” treścią rozmowy.

W obu przypadkach kandydat będzie mógł wystąpić do Pana z żądaniem określonego zachowania się:

w przypadku zarzucenia Panu naruszenia dobra osobistego będzie mógł żądać od Pana nie tylko zaprzestania naruszeń, ale również złożenia oświadczenia o odpowiedniej treści czy w końcu, jeśli wykaże, że na skutek naruszenia dobra osobistego poniósł szkodę majątkową - odszkodowania,
w przypadku zarzucenia, iż swym działanie zagroził Pan jego dobru osobistemu będzie mógł żądać zaprzestania działań zagrażających jego dobrom osobistym - czyli jak w przedmiotowej sprawie usunięcia informacji oraz nagrania ze strony internetowej.

Można oczywiście wskazać również na okoliczności, iż samo nagrywanie rozmowy bez uprzedniego uzyskania zgody osoby nagrywanej było naruszeniem jej dóbr osobistych.

Roszczeń powyższych kandydat na posła może dochodzić na drodze postępowania cywilnego. Jeśli więc nie zaspokoi Pan dobrowolnie ewentualnych żądań wówczas kandydat na posła będzie mógł dochodzi np: odszkodowania przed sądem.

Niezależnie od powyższego należy wskazać, że dla przyjęcia naruszenia dóbr osobisty istotną przesłanką jest bezprawność naruszenia, przy czym art.. 24 k.c. wprowadza domniemanie bezprawności. Bezprawność naruszenia wyklucza np. zgoda osoby, której dobra osobiste zostały naruszone. Nie mielibyśmy więc do czynienia z naruszeniem dóbr osobistych w odniesieniu do nagrania rozmowy telefonicznej w sytuacji, gdyby kandydat na posła wyraził na to zgodę. Ponadto Sąd Najwyższy w orzeczeniu z dnia 19 października 1989 r. (II CR 419/89) wskazał również na „działanie w obronie uzasadnionego interesu” jako przesłankę, która może uchylić bezprawność. Należy jednak pamiętać, o czym wspomniano wyżej, że art. 24 k.c. wprowadza domniemanie bezprawności w efekcie to na Panu jako pozwanym (jeśli dojdzie do procesu o ochronę dóbr osobistych) będzie ciążył obowiązek wykazania, iż naruszenie nie było bezprawne, bo działał Pan w obronie uzasadnionego interesu. Od uznania sądu będzie zależało, jak zostanie ocenione Pańskie działanie i motywacja.

Pomówienie

W przedmiotowej sprawie można również rozważyć ewentualne naruszenie przepisu art. 212 kodeksu karnego.

Zgodnie z przepisem art. 212 § 1 kto pomawia inną osobę, grupę osób, instytucję, osobę prawną lub jednostkę organizacyjną nie mającą osobowości prawnej o takie postępowanie lub właściwości, które mogą poniżyć ją w opinii publicznej lub narazić na utratę zaufania potrzebnego dla danego stanowiska, zawodu lub rodzaju działalności, podlega grzywnie, karze ograniczenia albo pozbawienia wolności do roku. Kwalifikowaną postać przestępstwa pomówienia zawiera § 2 art. 212 k.k.

Przestępstwo określone w cytowanym przepisie jest przestępstwem ściganym z oskarżenia prywatnego, w ściganie, którego co do zasady nie są zaangażowane organy ścigania (policja, prokurator), a akt oskarżenia przygotowuje i popiera sam pokrzywdzony.

Należy wskazać biorąc pod uwagę okoliczności sprawy, że w myśl art. 213 § 2 k.k. nie popełnia przestępstwa określonego w art. 212 § 1 lub 2, kto publicznie podnosi lub rozgłasza prawdziwy zarzut służący obronie społecznie uzasadnionego interesu; jeżeli zarzut dotyczy życia prywatnego lub rodzinnego, dowód prawdy może być przeprowadzony tylko wtedy, gdy zarzut ma zapobiec niebezpieczeństwu dla życia lub zdrowia człowieka albo demoralizacji małoletniego.

Gdyby więc doszło do oskarżenia Pana przez kandydata na posła, wówczas będzie się Pan mógł bronić wykazując, że podjął Pan określone czynności celem obrony społecznie uzasadnionego interesu. I znów, podobnie jak by to miało miejsce w postępowaniu cywilnym również w postępowaniu karnym od oceny sądu zależeć będzie czy uzna Pańskie argumenty i czy w konsekwencji zostanie Pan uniewinniony.

Zespół
e-prawnik.pl

Naruszenie dóbr osobistych

Pomówienie

Komentarze