Odpowiedzialność prokurenta za zobowiązania spółki - opinia prawna

Stan faktyczny

Proszę o ustalenie odpowiedzialności prokurenta za powstałe zobowiązania spółki. W latach 2004-2007 byłem prokurentem spółki z o.o. W czerwcu 2007 r. uchwałą zgromadzenia wspólników odwołano mnie ze stanowiska. Na podstawie porozumienia stron zakończyłem pracę w spółce. Zarząd spółki nie zmienił wpisu do KRS-u, a Spółka prawdopodobnie nie prowadzi już działalności. Jedyny udziałowiec spółki jest obcokrajowcem. Do mnie zgłaszają się wierzyciele powołując się na wciąż nie zmieniony wpis w KRS, w którym figuruję jako prokurent. Proszę o poradę czy grozi mi jakakolwiek odpowiedzialność?

Opinia prawna

Niniejsza opinia prawna została sporządzona w oparciu o następujące akty prawne:

• Ustawa z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz. U. 2000 r., Nr 94, poz. 1037 ze zmianami).

• Ustawa z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (tekst jednolity: Dz. U. 2001 r., Nr 17, poz. 209 ze zmianami).

Istotą prokury jest udzielenie prokurentowi pełnomocnictwa do wszystkich czynności sądowych i pozasądowych jakie są związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa przedsiębiorcy podlegającego wpisowi do rejestru przedsiębiorców. Zakres tego pełnomocnictwa określa ustawa i jest on bardzo szeroki w porównaniu do pełnomocnictwa ogólnego. Tylko do zbycia przedsiębiorstwa, do dokonania czynności prawnej, na podstawie której następuje oddanie go do czasowego korzystania, oraz do zbywania i obciążania nieruchomości jest wymagane pełnomocnictwo do poszczególnej czynności. Prokura jest swoistego rodzaju pełnomocnictwem, dzięki któremu prokurent swoimi czynnościami i oświadczeniami wywołuje skutki prawne bezpośrednio w sferze prawnej reprezentowanego przedsiębiorstwa, jednocześnie nie będąc organem reprezentowanego.

Jest to bardzo istotna różnica, z punktu widzenia odpowiedzialności za podjęte działania w imieniu przedsiębiorcy i na jego rzecz, bowiem zgodnie z kodeksem spółek handlowych w niektórych przypadkach odpowiedzialnością cywilnoprawną lub prawnokarną obciążeni są wyłącznie członkowie organów spółki. Kontynuując rozważania należy dodać, iż występowanie w imieniu spółki jako prokurent nie rodzi odpowiedzialności analogicznej jak w przypadku zarządu.

Do istoty spółki z ograniczona odpowiedzialnością, której był Pan prokurentem, należy ograniczenie, można mówić wręcz o wyłączeniu, odpowiedzialności wspólników za zobowiązania spółki. W związku z powyższym, spółka za swoje zobowiązania odpowiada sama, bez ograniczeń co do swojego majątku. Jest to generalna zasada wynikająca z przepisów k.s.h., w związku z tym nie ponosi Pan odpowiedzialności za zobowiązania spółki, również te zaciągnięte przez Pana. Działając w imieniu spółki jako prokurent wszystkie czynności prawne obciążały wyłącznie majątek spółki.

Proszę pamiętać, że organem wykonawczym spółki jest zarząd, który ma określone kompetencje i obowiązki. Wiąże się to też z odpowiedzialnością członków zarządu wobec spółki oraz osób trzecich na podstawie przepisów 291- 299 k.s.h.

W szczególności zgodnie z art. 299 k.s.h., jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, członkowie zarządu odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania. Członek zarządu może się uwolnić od odpowiedzialności, jeżeli wykaże, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęto postępowanie układowe, albo że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęcie postępowania układowego nastąpiło nie z jego winy, albo że pomimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęcia postępowania układowego wierzyciel nie poniósł szkody.

Jednym z uprawnień zarządu jest właśnie prawo powołania prokurenta, dla którego wymagana jest zgoda wszystkich członków zarządu. Tym samym można powiedzieć, iż przejmują na siebie odpowiedzialność, również za działania prokurenta, gdyż powołując go powinni rozważyć celowość jego powołania oraz zasadność wyboru tej, a nie innej osoby.

Zaletą instytucji prokury jest ustawowe określenie zakresu jej umocowania oraz zakaz ograniczania przez udzielającego prokurę tego zakresu w stosunkach z osobami trzecimi. Mimo podobieństw funkcjonalnych do zarządu oraz tak szerokiego zakresu umocowania prokurent jest wyłącznie pełnomocnikiem spółki, teoretycznie bez wpływu na zarządzanie i politykę firmy. Generalnie oświadczenia prokurenta spółki wywołują skutki wyłącznie dla spółki, a nie dla osoby dokonującej czynności prawnej. Zgłaszający się wierzyciele zgłaszają się do Pana jako prokurenta określonej spółki, a nie jako do dłużnika osobistego. Nie ma prawnego powiązania pomiędzy Pana czynnościami dokonywanymi w imieniu spółki, a Pana odpowiedzialnością wobec osób trzecich. 

W spółce z o.o. zarząd może ustanowić prokurę samoistną lub prokurę łączną, w ten sposób określając ewentualną konieczność współdziałania prokurentów. Prokura może być w każdym czasie odwołana przez każdego z członków zarządu, odwrotnie niż jej powołanie. Udzielenie i wygaśnięcie prokury przedsiębiorca powinien zgłosić do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego. Z Pana informacji wynika, iż został Pan odwołany z funkcji prokurenta przez wspólników (uchwała zgromadzenia wspólników). Zgodnie z przepisami z art. 208 § 7 KSH w spółce z o.o. prokurę odwołuje zarząd, dlatego wydaje się, iż odwołanie Pana przez zgromadzenie wspólników nie zrodziło skutków prawnych w stosunku do Pana. Co oznaczałoby, że ze spółką łączy Pana nadal stosunek pełnomocnictwa. Możliwe jednak, że rozwiązanie z Panem umowy o pracę i inne okoliczności świadczyłyby jednak, iż zarząd złożył Panu oświadczenie o odwołaniu prokury.

Jeżeli nic nie wynika z umowy Pana ze spółka może Pan się w każdej chwili zrzec się prokury poprzez złożenie stosownego oświadczenia.

Co do faktu nie zgłoszenia przez zarząd faktu odwołania prokury, może Pan zgodnie z ustawą z dnia 20 sierpnia 1997 roku o Krajowym Rejestrze Sądowym zgłosić właściwemu sądowi fakt rozbieżności pomiędzy stanem faktycznym a wpisem do akt rejestrowych. Wynika to z obowiązku zgłoszenia przez każdy podmiot wpisu w terminie 7 dni od dnia zdarzenia wywołującego obowiązek wpisu. Zgodnie z art. 24 ww. ustawy w razie stwierdzenia przez sąd, że wniosek o wpis do Rejestru lub dokumenty, których złożenie jest obowiązkowe, nie zostały złożone pomimo upływu terminu, sąd rejestrowy wzywa obowiązanych do ich złożenia, wyznaczając dodatkowy 7-dniowy termin, pod rygorem zastosowania grzywny przewidzianej w przepisach Kodeksu postępowania cywilnego o egzekucji świadczeń niepieniężnych. W tym trybie sąd może przymusić zarząd do złożenia odpowiedniego wniosku lub przy braku odzewu ustanowić dla spółki kuratora.

Zespół
e-prawnik.pl