Rezygnacja ze spółki z o.o. a dochodzenie przysługujących jej wierzytelności - opinia prawna

Opinia prawna 

Istnieją dwa sposoby rezygnacji ze spółki. Pierwszym jest sprzedaż udziałów w spółce innej spółce lub osobie fizycznej. Drugim jest rozwiązanie i likwidacja spółki. Jest to bardziej skomplikowany i długotrwały proces, wymaga on przy tym dobrej kondycji finansowej spółki.

Zbycie udziałów

Rekomendowanym i najprostszym sposobem jest sprzedaż wszystkich udziałów posiadanych przez Pana na rzecz innego podmiotu. Wtedy przestanie być Pan wspólnikiem spółki, jednak, na co należy zwrócić uwagę, nie zwolni to Pana od ewentualnej odpowiedzialności za zobowiązania spółki, jeśli jest Pan równocześnie członkiem jej zarządu. 

W takiej sytuacji, aby całkowicie, przynajmniej od momentu zbycia udziałów zaniechać angażowania się w sprawy spółki winien Pan złożyć rezygnację z zajmowanej funkcji członka zarządu. Może Pan również złożyć rezygnację przed zbyciem udziałów. Nie zwolni to jednak Pana od ewentualnej odpowiedzialności cywilnoprawnej za podjęte czynności przed złożeniem rezygnacji. 

Sprzedaż udziałów jest związana z koniecznością zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych w wysokości 1 % od wartości transakcji, która to wartość wyraża się ceną zbycia. Na koszty zawarcia przedmiotowej umowy składają się również koszty notarialnego poświadczenia podpisów - umowa zbycia udziałów wymaga dla swej ważności formy pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi.

Likwidacja spółki

Jeśli jednak znalezienie nabywcy okaże się niemożliwe. Pozostanie Panu rozwiązanie spółki. Nie jest celem niniejszej porady całościowe omówienie procedury likwidacji spółki, zasady likwidacji spółki szczegółowe uregulowania zawierają przepisy art. 270 - 290 ksh, niemniej jednak opiniujący wskazuje niniejszym na następujące etapy likwidacji. Likwidację spółki inicjuje (przynajmniej w Pańskim przypadku) uchwała wspólników o rozwiązaniu spółki (art. 270 ksh), która winna być zaprotokołowana przez notariusza. Z chwilą powzięcia uchwały o rozwiązaniu spółki następuje otwarcie likwidacji. Otwarcie likwidacji wymaga zgłoszenia tego faktu do sądu rejestrowego. Zgłoszenie to obejmuje nazwiska i imiona likwidatorów (są nimi członkowie zarządu, chyba że co innego wynika z uchwały o rozwiązaniu spółki lub z umowy spółki) oraz ich adresy, sposób reprezentowania spółki przez likwidatorów i wszelkie w tym zakresie zmiany, nawet gdyby nie nastąpiła żadna zmiana w dotychczasowej reprezentacji spółki. Każdy likwidator ma prawo i obowiązek dokonania zgłoszenia. Likwidatorzy powinni następnie ogłosić (co do zasady w Monitorze Sądowym i Gospodarczym) o rozwiązaniu spółki i otwarciu likwidacji, wzywając wierzycieli do zgłoszenia ich wierzytelności w terminie trzech miesięcy od dnia tego ogłoszenia.

Likwidatorzy powinni zakończyć interesy bieżące spółki, ściągnąć wierzytelności, wypełnić zobowiązania i upłynnić majątek spółki (czynności likwidacyjne). Nowe interesy mogą wszczynać tylko wówczas, gdy to jest potrzebne do ukończenia spraw w toku. Rozwiązanie spółki następuje po przeprowadzeniu likwidacji, z chwilą wykreślenia spółki z rejestru. (art. 272 ksh). O rozwiązaniu spółki likwidator zawiadamia właściwy urząd skarbowy, przekazując odpis sprawozdania likwidacyjnego (art. 290 ksh).

Cesja wierzytelności 

Odnosząc się do Pańskiego pytania o cesję wierzytelności, nie ma przeszkód, aby doszło do jej zbycia na Pańską rzecz. Musi mieć Pan jednak na uwadze wierzycieli spółki, w której jest Pan udziałowcem. Zbycie wierzytelności przysługujących spółce nie może zostać dokonane ze szkodą dla wierzycieli spółki. Jeśli jednak nie ma tego rodzaju przeszkód, spółka może zbyć Panu przysługujące jej wierzytelności.  

Umowa zbycia wierzytelności w przypadku, gdy wspólnik spółki jest jej jedynym członkiem zarządu wymaga dla swej ważności formy aktu notarialnego, a notariusz sporządzający akt zobowiązany jest poinformować o tym fakcie sąd rejestrowy (art. 210 § 2 ksh). Zawarcie umowy w formie aktu notarialnego wiąże się z kosztami, które notariusz obliczy w oparciu o wartość umowy, zyli cenę uiszczaną za zbywane wierzytelności.  

Zbycie wierzytelności na rzecz osoby fizycznej,o ile nie prowadzi ona działalności gospodarczej w zakresie obrotu wierzytelnościami,będzie związane z koniecznością zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych w wysokości 1 % od wartości umowy zbycia, którą jest cena zbycia wierzytelności.  

Co do zasady bez znaczenia jest fakt,kiedy ma dojść do zbycia tej wierzytelności. Jednak okoliczność umorzenia przez komornika postępowania egzekucyjnego ze względu na jego bezskuteczność może być uzasadnieniem dla niskiej ceny odkupu takiej wierzytelności przez Pana, co ma niebagatelne znaczenie w przypadku podatku od czynności cywilnoprawnych. 

Podstawę opodatkowania stanowi wartość rynkowa prawa zbywanego, zatem w przypadku zbycia na Pańską rzecz wierzytelności przysługujących spółce, cena powinna odzwierciedlać wartość rynkową wierzytelności.

Skoro tak, mogłoby to uczynić całą transakcję nieopłacalną. Podanie zaś niskiej ceny może z kolei spowodować, iż organ podatkowy sam dokona wyceny wartości transakcji i obliczy od tak ustalonej kwoty podatek do zapłaty. Zgodnie, bowiem z art. 6 ust. 3 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, jeżeli strony czynności cywilnoprawnej nie określiły wartości przedmiotu tej czynności lub wartość określona przez strony nie odpowiada, według oceny organu podatkowego, jej wartości rynkowej, organ ten wezwie strony do jej określenia, podwyższenia lub obniżenia, w terminie nie krótszym niż 14 dni od dnia doręczenia wezwania, podając jednocześnie wartość według własnej, wstępnej oceny.  Jeżeli jednak strony, pomimo wezwania, o którym mowa wyżej nie określiły wartości lub podały wartość nieodpowiadającą wartości rynkowej, organ podatkowy dokona jej określenia na podstawie opinii biegłego. Jeżeli wartość określona w ten sposób przekroczy o 33 % wartość podaną przez strony, koszty opinii ponoszą solidarnie strony czynności cywilnoprawnej.