Zasady głosowania na Zgromadzeniu Wspólników - opinia prawna

28.11.2008

Stan faktyczny

W 1995 roku zawarłem umowę spółki z ograniczona odpowiedzialnością wraz z dwoma wspólnikami. W umowie spółki, określiliśmy dość specyficzne zasady podejmowania uchwał. Otóż, do skutecznego uchwalenia danej uchwały konieczna jest obecność na Zgromadzeniu Wspólników 100 % kapitału zakładowego, czyli wszystkich wspólników. Uchwały na tym Zgromadzeniu zapadają większością 3/4 głosów oddanych, chyba że przepisy prawa wymagają spełnienia surowszych warunków. Wspólników jest trzech, każdy z nich posiada 100 udziałów. Czy tak skonstruowana umowa spółki może doprowadzić do sparaliżowania prac Zgromadzenia Wspólników w zakresie podejmowania uchwał?

Opinia prawna

Niniejsza opinia została sporządzona na podstawie następujących aktów prawnych:

Ustawa z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz.U. 2000 r. Nr 94, poz. 1037 ze zmianami) - dalej k.s.h.;

Głosowanie

Zasady podejmowania uchwał na Zgromadzeniu Wspólników w spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością określone zostały w oddziale 3 Działu I Tytułu III Kodeksu spółek handlowych (Dz. U. 2000 r. nr 94 poz. 1037). Zgodnie z tymi zasadami, a dokładnie z przepisem art. 245, uchwały na Zgromadzeniu Wspólników zapadają bezwzględna większością głosów, jeżeli przepisy kodeksu lub umowa spółki nie stanowią inaczej. Zasada bezwzględnej większości głosów jest więc zasadą dyspozytywną, gdyż prawo dopuszcza ustalenie innych zasad w umowie spółki. Taka też sytuacja następuje w analizowanym przypadku, gdyż zgodnie z umową spółki, uchwały na Zgromadzeniu Wspólników zapadają większością ¾ oddanych głosów, jeżeli przepisy prawa nie wymagają surowszych wymogów.

Należy przypomnieć, iż przepisy kodeksu spółek handlowych przewidują w niektórych przypadkach surowsze wymogi dotyczące większości głosów. Tak będzie, np. w sytuacji, gdy uchwała zmieniająca umowę spółki, która zwiększa świadczenia wspólników lub uszczupla ich prawa wymaga zgody wszystkich wspólników, których zmiana ta dotyczy (art. 246 § 3 k.s.h.). Jeżeli więc uchwała Zgromadzenia Wspólników zmienia umowę w przedstawiony powyżej sposób i zmiana ta dotyczyć będzie wszystkich wspólników, wówczas na taką uchwałę muszą wyrazić zgodę wszyscy wspólnicy.

Quorum

Kodeks spółek handlowych określa także wymogi dotyczące quorum na Zgromadzeniu Wspólników. Art. 241 stanowi, że jeżeli przepisy kodeksu spółek handlowych lub umowa spółki nie stanowią inaczej, Zgromadzenie Wspólników jest ważne bez względu na liczbę reprezentowanych na nim udziałów. Znów można zauważyć, że przepis ten jest przepisem dyspozytywnym, który przewiduje określenie innych wymogów dotyczących quorum w umowie spółki. Taka też sytuacja zachodzi w analizowanym stanie faktycznym. Umowa spółki do ważności podejmowanych uchwał wymaga, bowiem obecności na Zgromadzeniu Wspólników 100 % kapitału zakładowego spółki, czyli innymi słowy obecności (lub reprezentacji) wszystkich wspólników.

Zgodnie z przedstawionymi przepisami kodeksu spółek handlowych oraz z utrwaloną jeszcze na gruncie kodeksu handlowego linią orzecznictwa, jeżeli w umowie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością określono liczbę reprezentowanych udziałów konieczną dla ważności zgromadzenia oraz skonkretyzowano większość głosów potrzebną do podjęcia uchwały, to uchwała jest ważna tylko wówczas, gdy głosowała za jej podjęciem wymagana w umowie większość przy jednoczesnej reprezentacji udziałów niezbędnej dla ważności zgromadzenia (tak np. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 22 stycznia 1993 roku CRN 214/92; OSNC 1993/9/164). W przypadku odmiennego trybu podjęcia uchwała taka uważana jest za nie podjętą wraz ze wszystkimi tego konsekwencjami - tzn. nie można np. dołączyć uchwały zatwierdzającej sprawozdanie finansowe do zeznania podatkowego składanego w Urzędzie Skarbowym, nie można złożyć tejże uchwały w sądzie itp.

Zgodnie z powyższym, biorąc pod uwagę analizowaną sytuację, może się zdarzyć tak, że nieobecność jednego ze wspólników na Zgromadzeniu Wspólników może doprowadzić do „zablokowania" działania tego organu i tym samym do paraliżu spółki. Na tym przypadku widać wyraźnie jak ważne jest prawidłowe, przewidujące i wykraczające na przyszłość podejmowanie decyzji, co do konkretnych postanowień umowy spółki, na etapie jej konstruowania. Prawidłowe skonstruowanie umowy spółki pozwala na uniknięcie takich problemów.

Wyłączenie wspólnika

Nie oznacza to oczywiście, że analizowany stan faktyczny nie pozwala na żadne wyjście z sytuacji. Przepisy kodeksu spółek handlowych przewidują możliwość wyłączenia wspólnika „sprawiającego kłopoty" ze spółki. Instytucja wyłączenia wspólnika uregulowana została w art. 266 i następnych k.s.h. Do wyłączenia wspólnika może dojść z ważnych przyczyn dotyczących danego wspólnika. Wyłączenie wspólnika może nastąpić po wniesieniu powództwa przez pozostałych wspólników. Sąd może orzec wyłączenie wspólnika ze spółki na żądanie wszystkich pozostałych wspólników, jeżeli udziały wspólników żądających wyłączenia stanowią więcej niż połowę kapitału zakładowego (art. 266 § 1 k.s.h.). Kodeks przewiduje także, że umowa spółki może przyznać prawo do wystąpienia z powództwem o wyłączenie wspólnika także mniejszej liczbie wspólników, jeżeli ich udziały stanowią więcej niż połowa kapitału zakładowego. W takim jednak wypadku, pozwanymi powinni być wszyscy pozostali wspólnicy (art. 266 § 2 k.s.h.). Udziały wspólnika wyłączonego muszą być przejęte przez wspólników lub osoby trzecie.

Cenę przejęcia ustala sąd na podstawie rzeczywistej wartości w dniu doręczenia pozwu. Sąd, orzekając o wyłączeniu, wyznacza także termin, w ciągu którego wyłączonemu wspólnikowi ma być zapłacona cena przejęcia wraz z odsetkami, licząc od dnia doręczenia pozwu. Przyczyny uzasadniające wystąpienie z powództwem i w konsekwencji wyłączenie wspólnika ze spółki muszą być „ważne". To enigmatyczne dosyć pojęcie stara się wyjaśnić orzecznictwo i nauka prawa. Zgodnie z przyjętym w judykaturze i doktrynie poglądem niemożność bezkonfliktowego współdziałania ze wspólnikiem, będąca następstwem relacji interpersonalnych wewnątrz spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, może stanowić ważną przyczynę wyłączenia go ze spółki na podstawie art. 266 § 1 KSH (tak np. wyrok Sądu Najwyższego z 199 marca 1997 roku, II CKN 31/97, OSNC 1997/8/116).

Zmiana umowy spółki

Dopuszczalny jest także mniej „drastyczny" sposób uniknięcia paraliżu spółki, wystarczy tylko zmienić umowę spółki. Zmiany umowy spółki należy jednak dokonać w formie uchwały Zgromadzenia Wspólników, powziętej zgodnie z zasadami przewidzianymi w umowie spółki. W analizowanej sytuacji, konieczne będzie „skłonienie" wspólnika, który np. notorycznie nie uczestniczy w Zgromadzeniach Wspólników paraliżując tym samym działanie spółki, aby tym razem jednak wziął udział w Zgromadzeniu. Należy jednak zauważyć, że przewidziana w umowie spółki zasada podejmowania ważnych uchwał tylko przy udziale 100 % kapitału zakładowego stanowi uprawnienie udziałowe każdego ze wspólników. W związku z tym, jak to już podnoszono wyżej, zmiana umowy spółki uszczuplająca prawa udziałowe wspólników (a tak będzie w przypadku odmiennego uregulowania quorum w zmienionej umowie spółki) wymaga zgody wspólników, których uszczuplenie to dotyczy (art. 246 § 3 k.s.h.). W tym przypadku, zmiana umowy spółki wymagać więc będzie zgody wszystkich wspólników.

Podsumowanie:

aktem określającym sposób podejmowania uchwał przez Walne Zgromadzenie jest kodeks spółek handlowych tylko wówczas, jeżeli co innego nie stanowi umowa spółki lub przepisy k.s.h. wymagające większości kwalifikowanej.
Istnieje możliwość sądowego wyłączenia wspólnika ze spółki, ale tylko z ważnych przyczyn.
możliwa jest także zmiana umowy spółki, która może zmienić zasady dotyczące quorum na Zgromadzeniu Wspólników.

Michał Włodarczyk

Radca Prawny

Zajmuje się sprawami osób fizycznych jak również przedsiębiorców. Posiada rozległe doświadczenie w poradnictwie w sprawach życiowych osób fizycznych jak również profesjonalnych problemów prawnych przedsiębiorców. Bazując na swoim doświadczeniu skutecznie doradza w sprawach osób fizycznych jak i przedsiębiorców zawsze dbając o praktyczną stronę problemów prawnych z jakimi zwracają się do niego jego klienci.

Głosowanie

Quorum

Wyłączenie wspólnika

Zmiana umowy spółki

Komentarze