Kto ma prawo Cię przeszukać lub wylegitymować?

Kiedy można przeszukać Twoje mieszkanie?

Przeszukanie mieszkania jest dopuszczalne między innymi w celu wykrycia lub zatrzymania albo przymusowego doprowadzenia osoby podejrzanej, a także znalezienia rzeczy, które mogą stanowić dowód w sprawie lub podlegać zajęciu. Jest to jednak obarczone kolejnym warunkiem muszą mianowicie istnieć uzasadnione podstawy do przypuszczenia, że osoba podejrzana lub wymienione rzeczy tam się znajdują. W celu znalezienia rzeczy można też dokonać przeszukania osoby, jej odzieży i podręcznych przedmiotów.

Kto jest uprawniony do przeszukania Twojego mieszkania?

Może tego dokonać zarówno prokurator jak i Policja. Ta ostatnia tylko na polecenie sądu lub prokuratora. Pamiętać należy, że osobie, u której przeszukanie ma być przeprowadzone musi być przedstawione postanowienie sądu lub prokuratora zezwalające na to przeszukanie czyli tzw. nakaz. W wypadkach nie cierpiących zwłoki organ dokonujący przeszukania okazuje nakaz kierownika swojej jednostki (np. komendanta powiatowego policji) lub legitymację służbową (policjanta, który dokonuje przeszukania), a następnie organ ten zwraca się niezwłocznie do sądu lub prokuratora o zatwierdzenie już dokonanego przeszukania. Po takim przeszukaniu na podstawie legitymacji lub nakazu kierownika jednostki należy doręczyć postanowienie zatwierdzające przeszukanie osobie, u której dokonano przeszukania. Nakaz powinien być dostarczony w terminie 7 dni od daty przeszukania na zgłoszone do protokołu żądanie tej osoby, u której dokonano przeszukania. O prawie zgłoszenia żądania dostarczenia nakazu przeszukania musisz być pouczony przez dokonującego przeszukania.

Czy masz prawo być obecny podczas przeszukania?

Podczas przeszukania ma prawo być obecna zarówno osoba, u której jest dokonywane przeszukanie jak również osoba przybrana przez prowadzącego czynność. Ponadto może być obecna osoba wskazana przez tego, u kogo dokonuje się przeszukania, jeżeli nie uniemożliwia to przeszukania albo nie utrudnia go w istotny sposób. Jeśli przy przeszukaniu nie ma ciebie na miejscu, należy do przeszukania przywołać przynajmniej jednego dorosłego domownika lub sąsiada. Przeszukania osoby i odzieży na niej należy dokonywać w miarę możności za pośrednictwem osoby tej samej płci.

Kto i kiedy może kontrolować twoje rozmowy?

Zasadą jest, że kontrola rozmów telefonicznych może zostać przeprowadzona dopiero po wszczęciu postępowania karnego. Wtedy sąd na wniosek prokuratora może zarządzić kontrolę i utrwalanie treści rozmów telefonicznych tylko w celu wykrycia i uzyskania dowodów dla toczącego się postępowania lub zapobieżenia popełnieniu nowego przestępstwa.

W wypadkach nagłych kontrola i utrwalanie rozmów telefonicznych może zostać zarządzona przez prokuratora, który obowiązany jest zwrócić się w terminie 3 dni do sądu z wnioskiem o zatwierdzenie swojej decyzji. Sąd wydaje postanowienie w przedmiocie wniosku prokuratora w terminie 5 dni. Zaznaczyć należy, że kontrola i utrwalanie treści rozmów telefonicznych są dopuszczalne tylko odnośnie najpoważniejszych przestępstw takich jak przestępstwa zabójstwa, handlu ludźmi czy wymuszaniu okupu.

Byłeś świadkiem kradzieży lub posądzono Cię o kradzież - czy masz prawo zatrzymać sprawcę lub być zatrzymany?

Każdy ma prawo ująć osobę na gorącym uczynku przestępstwa lub w pościgu podjętym bezpośrednio po popełnieniu przestępstwa, jeżeli zachodzi obawa ukrycia się tej osoby lub nie można ustalić jej tożsamości. Jeśli widziałeś zatem wybiegającą osobę i krzyczącego właściciela sklepu złodziej, a znasz uciekającego i nie zachodzi obawa ukrycia nie powinieneś go zatrzymywać. Osobę ujętą należy niezwłocznie oddać w ręce Policji. Policja ma natomiast prawo zatrzymać osobę podejrzaną, jeżeli istnieje uzasadnione przypuszczenie, że popełniła ona przestępstwo, a zachodzi obawa ucieczki lub ukrycia się tej osoby albo zatarcia śladów przestępstwa bądź też nie można ustalić jej tożsamości.

Jakie prawa ma zatrzymany?

Zatrzymanego należy natychmiast poinformować o przyczynach zatrzymania i o przysługujących mu prawach. W razie zatrzymania masz prawo żądać, by zatrzymujący niezwłocznie umożliwił zbadanie Cię przez lekarza. Wystarczające jest Twoje oświadczenie, że jesteś np. chory. Zatrzymanemu na jego żądanie należy niezwłocznie umożliwić nawiązanie w dostępnej formie kontaktu z adwokatem. Zatrzymanemu przysługuje zażalenie do Sądu, gdzie może się domagać zbadania zasadności, legalności oraz prawidłowości jego zatrzymania. W razie uznania bezzasadności lub nielegalności zatrzymania sąd zarządza natychmiastowe zwolnienie zatrzymanego.

Jeśli jesteś zatrzymany pamiętaj, że jeżeli w ciągu 48 godzin od chwili zatrzymania przez uprawniony organ nie zostaniesz przekazany do dyspozycji sądu wraz z wnioskiem o zastosowanie tymczasowego aresztowania, powinieneś być zwolniony. Zatrzymanego należy również zwolnić, jeżeli w ciągu 24 godzin od przekazania go do dyspozycji sądu, nie doręczono mu postanowienia o zastosowaniu wobec niego tymczasowego aresztowania.

Kto może być uważany za tzw. „pracownika ochrony"?

Pracownikiem ochrony jest osoba posiadającą licencję pracownika ochrony fizycznej lub licencję pracownika zabezpieczenia technicznego i wykonującą zadania ochrony w ramach wewnętrznej służby ochrony albo na rzecz przedsiębiorcy, który uzyskał koncesję na prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie ochrony osób i mienia. Pracownik ochrony podlega kierownikowi jednostki lub osobie pisemnie przez niego upoważnionej, bezpośrednio podporządkowanej temu kierownikowi. Wewnętrzne służby ochrony w zakresie ochrony osób i mienia współpracują z Policją, jednostkami ochrony przeciwpożarowej, obrony cywilnej i strażami gminnymi (miejskimi).

Jak poznać kto jest pracownikiem ochrony i do czego jest uprawniony?

Przedsiębiorca obowiązany jest między innymi oznaczyć pracowników ochrony w sposób jednolity, umożliwiający ich identyfikację oraz identyfikację podmiotu zatrudniającego. Pracownik ochrony przy wykonywaniu zadań ochrony osób i mienia w granicach chronionych obiektów i obszarów ma prawo do ustalania uprawnień do przebywania na obszarach lub w obiektach chronionych oraz legitymowania osób w celu ustalenia ich tożsamości, wezwania osób do opuszczenia obszaru lub obiektu w przypadku stwierdzenia braku uprawnień albo stwierdzenia zakłócania porządku, ujęcia osób stwarzających w sposób oczywisty bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego, a także dla chronionego mienia, w celu niezwłocznego oddania tych osób Policji, stosowania środków przymusu bezpośredniego, w przypadku zagrożenia dóbr powierzonych ochronie lub odparcia ataku na pracownika ochrony jak również ma prawo do użycia broni palnej w następujących przypadkach:
a) w celu odparcia bezpośredniego i bezprawnego zamachu na życie lub zdrowie pracownika ochrony albo innej osoby,
b) przeciwko osobie, która nie zastosowała się do wezwania natychmiastowego porzucenia broni lub innego niebezpiecznego narzędzia,
c) przeciwko osobie, która usiłuje bezprawnie, przemocą odebrać broń palną pracownikowi ochrony,
d) w celu odparcia gwałtownego bezpośredniego i bezprawnego zamachu na ochraniane osoby, wartości pieniężne oraz inne przedmioty wartościowe lub niebezpieczne.

Pracownik ochrony nosi, przydzieloną broń palną tylko wtedy, gdy występuje w umundurowaniu lub ubiorze używanym przez specjalistyczną uzbrojoną formację ochronną. Nie stosuje tego się w przypadku, gdy pracownik ochrony wykonuje zadanie ochrony osób w miejscu publicznym np. supermarkecie. Pracownik ochrony nie może nosić przy sobie broni palnej, jeżeli wykonuje bezpośrednio zadania w zakresie utrzymania bezpieczeństwa i porządku publicznego podczas trwania masowych imprez publicznych. Wśród wymienionych uprawnień brak prawa do rewidowania klientów, gdyż prawo przeszukania osoby nie zostało pracownikom ochrony przyznane.

Do czego jest uprawniony policjant zatrzymujący obywatela?

Policja ma prawo do dokonywania kontroli osobistej, a także przeglądania zawartości bagaży i sprawdzania, w razie istnienia uzasadnionego podejrzenia, popełnienia czynu zabronionego pod groźbą kary. Przeglądanie zawartości bagażu powinno być dokonane w obecności osoby przybranej przez policjanta. Policjant ma również prawo do dokonywania kontroli używanego paliwa przez pobranie próbek paliwa ze zbiornika pojazdu mechanicznego. Legitymowanie osób jest dopuszczalne, gdy ustalenie tożsamości osoby jest niezbędne do wykonania czynności służbowych, a w szczególności w celu identyfikacji osoby podejrzanej o popełnienie przestępstwa lub wykroczenia, ustalenia świadków, wykonania polecenia wydanego przez sąd, prokuratora, organy administracji rządowej i samorządu terytorialnego, identyfikacji osób wskazanych przez pokrzywdzonych jako sprawców, poszukiwania osób zaginionych. Kontrola osobista dokonana przez Policję dopuszczalna jest w razie istnienia uzasadnionego podejrzenia popełnienia przez osobę poddawaną kontroli czynu zabronionego pod groźbą kary oraz, gdy kontrola ma na celu zabezpieczenie lub ujawnienie dowodów albo rzeczy mających związek z realizacją czynu zabronionego. Osoba, która ma być poddana kontroli osobistej, może żądać obecności przy tej czynności osoby wskazanej przez siebie oraz osoby przybranej przez prowadzącego czynności. Kontroli osobistej powinno się dokonywać w miarę możliwości za pośrednictwem osób tej samej płci, w pomieszczeniu niedostępnym dla osób postronnych.

Kiedy policja ma prawo do używania broni gładkolufowej na pociski gumowe?

W razie niepodporządkowania się wydanym na podstawie prawa poleceniom organów Policji lub jej funkcjonariuszy, policjanci mogą stosować środki przymusu bezpośredniego w postaci pocisków niepenetracyjnych, miotanych z broni palnej. Policjanci mogą stosować jedynie środki przymusu bezpośredniego odpowiadające potrzebom wynikającym z istniejącej sytuacji i niezbędne do osiągnięcia podporządkowania się wydanym poleceniom.

Czy policjant zawsze musi nosić mundur?

Nie ma takiego obowiązku w przypadkach, gdy policjant wykonuje czynności dochodzeniowo-śledcze. Obowiązany jest jednak okazać legitymację służbową w taki sposób, aby zainteresowany miał możliwość odczytać i zanotować numer i organ, który wydał legitymację, oraz nazwisko policjanta. Inne przypadki kiedy policjant może być nieumundurowany określa Komendant Główny Policji. Zasadą jest, że poza miastem funkcjonariusz musi być umundurowany i stać przy oznakowanym radiowozie. W nocy, w mieście jest tak jak w dzień czyli policjant może być nieumundurowany, ale już poza miastem, policjant musi być w mundurze, a radiowóz mieć włączony „kogut".

A co jeśli złapie cię konduktor?

Kontrolerowi biletów, który złapał nas na jeździe autobusem czy tramwajem na gapę jesteśmy zobowiązani do przedstawienia dowodu osobistego. Nie ma jednak pasażer na jego żądanie obowiązku wysiadać z autobusu czy tramwaju. Pamiętaj, że w żadnym wypadku kontroler nie ma prawa używać siły wobec pasażera, ani zmuszać go do opuszczenia pojazdu. Jeśli gapowicz odmawia okazania dokumentów, kontroler powinien wezwać policję. Pasażer taki jednak oprócz kosztów mandatu karnego poniesie konsekwencje, koszty opóźnienia danego kursu autobusu lub tramwaju.

Pamiętaj, że:

- Za dane osobowe uważa się wszelkie informacje, które pozwalają zidentyfikować lub przynajmniej dają możliwość identyfikacji osoby fizycznej,

- O prawie zgłoszenia żądania dostarczenia nakazu przeszukania musisz być pouczony przez dokonującego przeszukania,

- Przeszukania osoby i odzieży na niej należy dokonywać w miarę możności za pośrednictwem osoby tej samej płci,

- Zasadą jest, że kontrola rozmów telefonicznych może zostać przeprowadzona dopiero po wszczęciu postępowania karnego,

- Każdy ma prawo ująć osobę na gorącym uczynku przestępstwa lub w pościgu podjętym bezpośrednio po popełnieniu przestępstwa, jeżeli zachodzi obawa ukrycia się tej osoby lub nie można ustalić jej tożsamości,

- Policja ma prawo do dokonywania kontroli osobistej, a także przeglądania zawartości bagaży i sprawdzania, w razie istnienia uzasadnionego podejrzenia popełnienia czynu zabronionego pod groźbą kary,

- Kontroler nie ma prawa używać siły wobec pasażera ani zmuszać go do opuszczenia pojazdu.

Podstawa prawna:

- Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. koddeks postępowania karnego (Dz. U. 1997 r., Nr 89, poz. 555 ze zmianami),

- Ustawa z dnia 6 kwietnnia 1990 r. o policji (tekst jednolity: Dz. U. 2002 r., Nr 7, poz. 58 ze zmianami),

- Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (tekst jednolity: Dz. U. 2002 r., Nr 101, poz. 926 ze zmianami),

- Konstytucja RP z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. 1998 r., Nr 78, poz. 483 ze sprostowaniem).