Wywiad środowiskowy i ustalanie miejsca pobytu członka rodziny cudzoziemca oraz sprawdzenie lokalu cudzoziemca

Jakie uprawnienia przysługują funkcjonariuszom Straży Granicznej wobec cudzoziemca w toku postępowań?

Wywiad i ustalanie miejsca pobytu członka rodziny cudzoziemca

Według ustawy o cudzoziemcach w toku postępowań prowadzonych na podstawie przepisów ustawy funkcjonariusze Straży Granicznej mogą wykonywać czynności polegające na:

1. przeprowadzaniu wywiadu środowiskowego; 

2. ustalaniu miejsca pobytu małżonka lub innego członka rodziny cudzoziemca, a także osoby, z którą cudzoziemca łączą więzi o charakterze rodzinnym. 

Sprawdzenie lokalu  

Jeżeli w wyniku ww. czynności nie potwierdzono informacji podanych przez cudzoziemca lub zgromadzone informacje okazały się sprzeczne albo nasuwają wątpliwości odnośnie ich prawdziwości funkcjonariusze Straży Granicznej mogą dokonać sprawdzenia lokalu we wskazanym przez cudzoziemca miejscu jego pobytu. Funkcjonariusze Straży Granicznej dokonujący sprawdzenia takiego lokalu mają prawo:

1. wejścia do lokalu,  

2. żądania okazania rzeczy i przedmiotów należących do cudzoziemca, 

3. żądania udzielenia wyjaśnień  - w celu potwierdzenia pobytu cudzoziemca w sprawdzanym lokalu. 

Podczas przeprowadzania ww. czynności powinien być obecny cudzoziemiec lub osoba trzecia, jeśli lokal znajduje się w jej posiadaniu, albo inny dorosły domownik. Czynności te nie mogą być podejmowane i przeprowadzane w porze nocnej. Funkcjonariusze Straży Granicznej przeprowadzają je za zgodą cudzoziemca. W przypadku gdy cudzoziemiec nie wyrazi zgody na dokonanie sprawdzenia lokalu albo utrudnia lub uniemożliwia przeprowadzenie tych czynności, uznaje się, że informacje o faktycznym miejscu pobytu cudzoziemca nie zostały potwierdzone.

Jeżeli dokonanie sprawdzenia lokalu nie jest możliwe z przyczyn niezależnych od cudzoziemca, funkcjonariusze Straży Granicznej informują o tym fakcie organ prowadzący postępowanie oraz przekazują mu informacje zgromadzone w toku czynności obejmujących przeprowadzanie wywiadu środowiskowego i ustalanie miejsca pobytu małżonka lub innego członka rodziny cudzoziemca, a także osoby, z którą cudzoziemca łączą więzi o charakterze rodzinnym.

Jak funkcjonariusze Straży Granicznej mają przeprowadzać wywiad środowiskowy w postępowaniach prowadzonych wobec cudzoziemców?

Od 1 stycznia 2009 r. obowiązuje rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie wywiadu środowiskowego przeprowadzanego przez funkcjonariuszy Straży Granicznej w postępowaniach prowadzonych wobec cudzoziemców. Rozporządzenie to określa sposób i tryb przeprowadzania przez funkcjonariuszy Straży Granicznej wywiadu środowiskowego, zakres tego wywiadu oraz miejsce i czas jego przeprowadzania, a także formę sprawozdania sporządzanego z przeprowadzonego wywiadu.

Wywiad przeprowadzany przez funkcjonariusza Straży Granicznej obejmuje informacje o:

1. danych cudzoziemca, wobec którego prowadzone jest postępowanie, o których mowa w art. 12 ust. 1 pkt 1-8, 11-18 oraz 20 ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o cudzoziemcach (tj. imię (imiona) i nazwisko; nazwisko poprzednie; nazwisko rodowe; płeć; imię ojca; imię i nazwisko rodowe matki; data urodzenia lub wiek; miejsce i kraj urodzenia; obywatelstwo; narodowość; stan cywilny;  wykształcenie; zawód wykonywany; miejsce pracy; miejsce zamieszkania lub pobytu; informacje o karalności, o prowadzonych przeciwko niemu postępowaniach karnych i postępowaniach w sprawach o wykroczenia oraz o wydanych w stosunku do niego orzeczeniach w postępowaniu sądowym lub administracyjnym; dane wymagane w zaproszeniu); 

2. miejscu pobytu cudzoziemca; 

3. członkach rodziny cudzoziemca oraz osobach, z którymi zamieszkuje we wspólnym gospodarstwie domowym; 

4. wykonywaniu przez cudzoziemca pracy lub prowadzeniu działalności gospodarczej; 

5. podjęciu lub kontynuacji przez cudzoziemca nauki lub szkolenia zawodowego; 

6. sytuacji materialnej i warunków bytowych cudzoziemca; 

7. podejmowaniu przez cudzoziemca działań mogących mieć wpływ na ochronę bezpieczeństwa lub porządku publicznego albo stanowiących zagrożenie dla obronności lub bezpieczeństwa państwa. 

Wywiad przeprowadza się w terminie umożliwiającym zakończenie postępowania prowadzonego wobec cudzoziemca na zasadach i w terminie, określonych w ustawie z dnia 13 czerwca 2003 r. o cudzoziemcach.

Funkcjonariusz przed przystąpieniem do przeprowadzenia wywiadu zapoznaje się z posiadanymi przez Straż Graniczną informacjami dotyczącymi cudzoziemca.

Wywiad przeprowadza się we wskazanym przez cudzoziemca miejscu jego zamieszkania lub pobytu oraz w miejscu jego pracy, nauki lub prowadzonej przez niego działalności gospodarczej. Wywiad może być przeprowadzany we wskazanym przez cudzoziemca miejscu zamieszkania lub pobytu jego małżonka lub innego członka rodziny, a także osoby, z którą cudzoziemca łączą więzi o charakterze rodzinnym. 

Wywiad przeprowadza się w godzinach od 6⁰⁰ do 22⁰⁰.

Przed rozpoczęciem wywiadu umundurowany funkcjonariusz jest obowiązany podać osobie udzielającej informacji stopień oraz imię i nazwisko, w sposób umożliwiający odnotowanie tych danych, a także podstawę prawną i cel przeprowadzenia wywiadu. Nieumundurowany funkcjonariusz, przed rozpoczęciem wywiadu, poza ww. obowiązkiem, okazuje legitymację służbową, a na żądanie osoby udzielającej informacji umożliwia odnotowanie numeru tej legitymacji, nazwy organu, który ją wydał, oraz nazwiska funkcjonariusza. 

Funkcjonariusz przeprowadzający wywiad zbiera informacje wypunktowane wyżej od rodziny cudzoziemca, osób z nim zamieszkujących i sąsiadów, przełożonych w miejscu jego pracy, nauczycieli lub wychowawców w szkole oraz od innych osób lub instytucji, które mogą posiadać wiedzę o cudzoziemcu.

Po zakończeniu wywiadu funkcjonariusz niezwłocznie sporządza sprawozdanie. Sprawozdanie zawiera: 

1. imię i nazwisko funkcjonariusza przeprowadzającego wywiad; 

2. imię i nazwisko cudzoziemca; 

3. imię i nazwisko osoby udzielającej informacji; 

4. miejsce przeprowadzenia wywiadu; 

5. wyjaśnienia i informacje ustalone w toku wywiadu; 

6. ewentualne uwagi; 

7. datę przeprowadzenia wywiadu; 

8. podpis funkcjonariusza przeprowadzającego wywiad. 

Sprawozdanie sporządza się w formie pisemnej w jednym egzemplarzu. 

W tej samej sprawie można przeprowadzać, w zależności od liczby osób udzielających informacji, kilka wywiadów. Z każdego wywiadu sporządza się odrębne sprawozdanie. Sprawozdanie z wywiadu dołącza się do akt postępowania, w toku którego przeprowadza się wywiad. 

Jak funkcjonariusze Straży Granicznej mają dokonywać sprawdzania lokalu cudzoziemca? 

Także od 1 stycznia 2009 r. obowiązuje rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 24 grudnia 2008 r. w sprawie trybu sprawdzania lokalu przez funkcjonariuszy Straży Granicznej. Rozporządzenie to określa: tryb sprawdzania lokalu przez funkcjonariuszy Straży Granicznej we wskazanym przez cudzoziemca miejscu jego pobytu, dokumenty upoważniające do przeprowadzenia sprawdzenia lokalu oraz sposób dokumentowania sprawdzenia lokalu. 

Przed przystąpieniem do sprawdzenia lokalu cudzoziemcowi należy doręczyć zawiadomienie o sprawdzeniu lokalu. Zawiadomienie powinno być doręczone cudzoziemcowi, w sposób przewidziany w art. 11a ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o cudzoziemcach (tj. pod wskazanym przez niego adresem lub w każdym miejscu, gdzie zastanie się adresata; w miejscu pracy adresata osobie upoważnionej przez pracodawcę do odbioru korespondencji; cudzoziemcom pozbawionym wolności pisma - za pośrednictwem administracji zakładu, w którym przebywają; w razie wyjazdu za granicę i niedopełnienia przez stronę obowiązku ustanowienia pełnomocnika do spraw doręczeń w kraju i powiadomienia o tym organu prowadzącego postępowanie w sprawie, pismo uważa się za doręczone pod dotychczasowym adresem), co najmniej 10 dni przed terminem sprawdzenia lokalu wskazanym w tym zawiadomieniu. Zawiadomienie zawiera: 

1. oznaczenie organu Straży Granicznej przeprowadzającego sprawdzenie lokalu; 

2. imię i nazwisko cudzoziemca, który wskazał jako miejsce pobytu lokal podlegający sprawdzeniu; 

3. adres lokalu podlegającego sprawdzeniu; 

4. planowaną datę i godzinę rozpoczęcia sprawdzenia lokalu. 

W uzasadnionych przypadkach, w razie nieprzeprowadzenia sprawdzenia z przyczyn zależnych od cudzoziemca, na jego wniosek, można wyznaczyć, nie więcej niż jeden raz, nowy termin sprawdzenia lokalu. 

Sprawdzenie lokalu jest dokonywane przez co najmniej 2 funkcjonariuszy Straży Granicznej. Sprawdzenia lokalu funkcjonariusze dokonują na podstawie pisemnych, imiennych upoważnień wydanych przez właściwego komendanta oddziału Straży Granicznej, komendanta placówki Straży Granicznej albo przez upoważnione przez nich osoby. Upoważnienie zawiera: 

• oznaczenie organu Straży Granicznej upoważniającego do dokonania sprawdzenia lokalu; 

• datę i miejsce wydania upoważnienia oraz jego numer; 

• wskazanie podstawy prawnej sprawdzenia lokalu; 

• imię i nazwisko funkcjonariusza Straży Granicznej uprawnionego do sprawdzenia lokalu oraz numer jego legitymacji służbowej; 

• adres lokalu podlegającego sprawdzeniu; 

• imię i nazwisko cudzoziemca, który wskazał jako miejsce pobytu lokal podlegający sprawdzeniu; 

• wskazanie daty sprawdzenia lokalu; 

• podpis osoby udzielającej upoważnienia z podaniem zajmowanego stanowiska służbowego. 

Funkcjonariusze przed przystąpieniem do sprawdzenia lokalu okazują cudzoziemcowi lub osobie trzeciej, jeśli lokal znajduje się w jej posiadaniu, albo innemu dorosłemu domownikowi upoważnienia oraz podają swoje stopnie, imiona i nazwiska lub okazują legitymacje służbowe w sposób umożliwiający odczytanie i zanotowanie numerów tych legitymacji, organu, który je wydał, oraz imion i nazwisk funkcjonariuszy.

Po dokonaniu sprawdzenia lokalu funkcjonariusz sporządza notatkę służbową. Taka notatka służbowa powinna zawierać w szczególności: 

• numery i daty upoważnień uprawniających do dokonania sprawdzenia lokalu; 

• adres lokalu podlegającego sprawdzeniu; 

• imiona i nazwiska funkcjonariuszy, którzy dokonali sprawdzenia lokalu; 

• imię i nazwisko cudzoziemca, który wskazał lokal jako miejsce stałego pobytu; 

• wskazanie osób, w obecności których dokonano sprawdzenia lokalu; 

• datę oraz godzinę rozpoczęcia i zakończenia sprawdzenia lokalu; 

• fakty ustalone w toku sprawdzenia lokalu; 

• stanowisko, stopień, imię i nazwisko, podpis funkcjonariusza sporządzającego notatkę. 

Podstawa prawna:

• Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 24 grudnia 2008 r. w sprawie trybu sprawdzania lokalu przez funkcjonariuszy Straży Granicznej (Dz. U. 2008 r., Nr 236, poz. 1648);

• Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie wywiadu środowiskowego przeprowadzanego przez funkcjonariuszy Straży Granicznej w postępowaniach prowadzonych wobec cudzoziemców (Dz. U. 2008 r., Nr 236, poz. 1647);

• Ustawa z dnia 13 czerwca 2003 r. o cudzoziemcach (Dz. U. 2006 r., Nr 234, poz. 1694, ze zm.)

A.J.
Zespół e-prawnik.pl