Najważniejsze zmiany w prawie w Nowym Roku

Koniec papierowych legitymacji ubezpieczeniowych, wydłużenie urlopów macierzyńskich i wprowadzenie ojcowskich, uruchomienie pierwszego w Polsce sądu internetowego oraz podniesienie płacy minimalnej - to jedne z najważniejszych zmian w prawie, jakie powitaliśmy wraz z nadejściem Nowego Roku.

Papierowe legitymacje to już przeszłość

Od 1 stycznia Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie będzie wydawał papierowych legitymacji ubezpieczeniowych. Prawo do skorzystania ze świadczeń opieki zdrowotnej w ramach ubezpieczenia potwierdzą inne dokumenty. Dla osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę będzie to wystawiany przez pracodawcę druk ZUS RMUA, czyli informacja o miesięcznej kwocie składek przekazywana ubezpieczonym przez płatników. Osoby prowadzące działalność gospodarczą potwierdzą swoje prawo do leczenia zabierając do lekarza aktualny dowód wpłaty składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Przedsiębiorcy zapłacą więcej do ZUS

Od początku stycznia pracodawcy, którzy zatrudniają pracowników w szczególnych warunkach lub w pracy o szczególnym charakterze, są zobowiązani do odprowadzania składek na Fundusz Emerytur Pomostowych. Dotyczy to pracowników urodzonych po 31 grudnia 1948 roku.

Pracodawca musi odprowadzić 1,5 proc. składkę na fundusz. Obowiązek ten nakładają na niego przepisy ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych.

Płaca minimalna i zasiłki idą w górę

Od 1 stycznia wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę wyniesie 1 317 złotych, czyli o 41 złotych więcej niż w roku ubiegłym. Jednocześnie podniesione zostaną inne świadczenia, które są obliczane na podstawie minimalnej płacy: dodatek za prace w nocy, maksymalne odprawy z tytułu tzw. zwolnienia grupowego czy odszkodowania dla ofiar nierównego traktowania w zatrudnieniu.

Więcej dostaną również bezrobotni. Zgodnie z ustawą o Promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy zasiłek dla bezrobotnych wynosi od stycznia tego roku 717 zł. Na koniec 2009 r. było to 575 zł.

Z fiskusem rozliczymy się przez internet

Wraz z nowym rokiem podatnicy otrzymali kolejne ułatwienia w rozliczaniu rocznych zeznań podatkowych. Osoby - składające zeznania roczne PIT-37 i PIT-36, PIT-36L, PIT-38, PIT-39 - mają możliwość przesyłania wymienionych formularzy podatkowych drogą elektroniczną bez podpisu kwalifikowanego.

Zeznanie drogą elektroniczną powinniśmy przesłać do urzędu do końca kwietnia. Interaktywny formularz, za pomocą którego będzie można wypełnić i wysłać zeznania roczne, znajduje się na stronie www.e-deklaracje.gov.pl.

Pierwszy internetowy sąd już wystartował

Kolejną nowością w roku 2010 jest utworzenie tzw. e-sądu, który rozstrzygał będzie najprostsze sprawy w trybie upominawczym, gdzie zbędne jest przeprowadzanie postępowania dowodowego.

Działający od dzisiaj XVI Wydział Cywilny w Sądzie Rejonowym w Lublinie przyjmie elektroniczne pozwy z całej Polski. Powód będzie się logował w specjalnym systemie, który umożliwi złożenie pozwu oraz pozwoli uiścić opłatę sądową. Elektroniczne postępowanie upominawcze ma być szybsze, tańsze i prostsze w porównaniu z tradycyjnym sądem, który rozpatrywałby taką samą sprawę.

Rodzice dostaną więcej czasu dla swoich dzieci

Urlop macierzyński - w przypadku urodzenia jednego dziecka - można przedłużyć od nowego roku o 2 tygodnie. W przypadku mnogiego porodu matka może uzyskać dodatkowe 3 tygodnie na opiekę.

Aby skorzystać z dodatkowego macierzyńskiego pracownik musi złożyć pisemny wniosek u szefa w terminie nie krótszym niż 7 dni przed rozpoczęciem tego urlopu. Pracodawca będzie zobowiązany uwzględnić takie podanie.

Matka może również pogodzić pracę z wychowywaniem potomstwa i podczas wykorzystywania dodatkowego macierzyńskiego pójść do pracy na pół etatu.

Łatwiej będzie również ojcom wychowującym dzieci - od nowego roku przysługuje im bowiem tygodniowy urlop ojcowski. Ponadto mogą oni skorzystać z urlopu macierzyńskiego. Będzie to możliwe wtedy, gdy matka po wykorzystaniu podstawowego wymiaru urlopu macierzyńskiego będzie chciała wrócić do pracy lub w sytuacji, gdy matka zrezygnuje z urlopu podstawowego po 14 tygodniach.

Postępowania przed sądem lekarskim będą jawne

Ustawa o izbach lekarskich - która weszła w życie 1 stycznia - wprowadza dwuinstancyjne postępowanie w sprawie odpowiedzialności zawodowej lekarzy. Od orzeczenia Naczelnego Sądu Lekarskiego będzie można wnieść kasację do Sądu Najwyższego.

Ponadto postępowanie przed sądem lekarskim nie będzie utajnione, a pacjent będzie stroną postępowania, a nie jedynie świadkiem.

Ustawa rozszerzyła również katalog kar za błędy lekarskie o kary finansowe i odsunięcie lekarza od wykonywania pewnych czynności zawodowych. Ukarani lekarze trafią do specjalnie stworzonego, jawnego rejestru. Sprawdzimy w nim jednak tylko nazwisko lekarza - informacja o rodzaju nałożonej na niego kary nie będzie już ujawniona.

Straż miejska prawie jak policja

Już pod koniec zeszłego roku - 24 grudnia - weszła w życie nowelizacja ustawy o strażach gminnych i prawie drogowym. Nowe przepisy pozwalają strażnikom na rewidowanie zatrzymanych osób, sprawdzanie ich bagaży oraz jazdę do wezwania „na sygnale".

Pamiętajmy jednak, że strażnik ma prawo przeszukać i zrewidować jedynie wtedy, gdy pojawi się uzasadnione podejrzenie popełnienia przez zatrzymanego czynu zabronionego pod groźbą kary lub gdy stwarza on zagrożenie dla zdrowia lub życia ludzkiego czy mienia.

Palacze zapłacą więcej za „dymka"

Cena paczki papierosów ma pójść w górę o około 33 grosze. Według szacunków Ministerstwa Finansów za „20 sztuk" palacze zapłacą średnio 8,09 zł.

Podniesienie ceny na wyroby tytoniowe jest wynikiem dostosowania krajowego poziomu stawek podatku akcyzowego na papierosy do wymogów unijnych. Według dyrektywy 92/79/EWG minimalna stawka akcyzy w państwach członkowskich ma wynosić 57 proc. ceny sprzedaży detalicznej papierosów o najwyższym popycie. Nie może ona zejść jednak poniżej 64 euro za 1000 sztuk.

Narciarze obowiązkowo w kasku

Osoby, które postanowią wybrać się na stok i poszusować na nartach lub snowboardzie, muszą od nowego roku zabrać ze sobą kask.

Obowiązek ten dotyczy jednak wyłącznie dzieci do 15. roku życia. Za pojawienie się małoletniego na stoku bez kasku odpowiedzą natomiast dorośli. Stróże prawa będą mogli upomnieć rodziców lub opiekunów i nałożyć na nich karę grzywny.

Dariusz Madejski, e-prawnik.pl

Zespół
e-prawnik.pl