Uzupełnienie i wyjaśnienie dokumentów a wykluczenie z przetargu - opinia prawna

Opinia prawna

Niniejsza opinia prawna została sporządzona na podstawie następujących aktów prawnych: 

• Ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych (tekst jednolity: Dz. U. 2006 r., Nr 164, poz. 1163),

• Ustawy z dnia 7 kwietnia 2006 r. o zmianie ustawy - Prawo zamówień publicznych oraz ustawy o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych (Dz. U. 2006 r., Nr 79, poz. 551).

Na wstępie należy zaznaczyć, iż w art. 1 pkt. 19 ustawy o zmianie ustawy - Prawo zamówień publicznych oraz ustawy o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych ustawodawca nadał nowe brzmienie między innymi artykułowi 26 ustawy nowelizowanej:

"art. 26 otrzymuje brzmienie: 

Art. 26. 1. Zamawiający żąda od wykonawcy dokumentów potwierdzających spełnianie warunków udziału w postępowaniu, jeżeli wartość zamówienia jest równa lub przekracza kwoty określone w przepisach wydanych na podstawie art. 11 ust. 8. 

2. Jeżeli wartość zamówienia jest mniejsza niż kwoty określone w przepisach wydanych na podstawie art. 11 ust. 8, zamawiający może żądać dokumentów potwierdzających spełnianie warunków udziału w postępowaniu. 

3. Zamawiający wzywa wykonawców, którzy w określonym terminie nie złożyli oświadczeń i dokumentów potwierdzających spełnianie warunków udziału w postępowaniu lub którzy złożyli dokumenty zawierające błędy, do ich uzupełnienia w wyznaczonym terminie, chyba że mimo ich uzupełnienia konieczne byłoby unieważnienie postępowania. 

4. Zamawiający wzywa także, w wyznaczonym przez siebie terminie, do złożenia wyjaśnień dotyczących oświadczeń i dokumentów, o których mowa w art. 25 ust. 1."

Przed nowelizacją przepis ten obowiązywał w następującym brzmieniu:

"Art. 26. 1. Zamawiający żąda od wykonawcy dokumentów potwierdzających spełnianie warunków udziału w postępowaniu, jeżeli wartość zamówienia przekracza wyrażoną w złotych równowartość kwoty 60 000 euro.

2. Jeżeli wartość zamówienia nie przekracza wyrażonej w złotych równowartości kwoty 60 000 euro, zamawiający może żądać dokumentów potwierdzających spełnianie warunków udziału w postępowaniu.

3. Zamawiający wzywa wykonawców, którzy w wyznaczonym terminie nie złożyli dokumentów potwierdzających spełnienie warunków udziału w postępowaniu, do uzupełnienia tych dokumentów w określonym terminie, jeżeli ich nieuzupełnienie skutkowałoby unieważnieniem postępowania.

4. Prezes Rady Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, rodzaje dokumentów potwierdzających spełnianie warunków udziału w postępowaniu o udzielenie zamówienia, jakich może żądać zamawiający od wykonawcy, mając na względzie, że potwierdzeniem spełniania tych warunków może być zamiast dokumentu również oświadczenie złożone przed właściwym organem oraz że potwierdzeniem niekaralności wykonawcy może być w szczególności informacja z Krajowego Rejestru Karnego."

Stan prawny na dzień sprzed nowelizacji ustawy Prawo zamówień publicznych z dnia 25 maja 2006 r.:

Zgodnie z art. 26 ustawy Prawo zamówień publicznych Zamawiający żąda od wykonawcy dokumentów potwierdzających spełnianie warunków udziału w postępowaniu, jeżeli wartość zamówienia przekracza wyrażoną w złotych równowartość kwoty 60 000 euro. Jeżeli wartość zamówienia nie przekracza wyrażonej w złotych równowartości kwoty 60 000 euro, zamawiający może żądać dokumentów potwierdzających spełnianie warunków udziału w postępowaniu.

Zgodnie z ust. 3 tego przepisu Zamawiający wzywa wykonawców, którzy w wyznaczonym terminie nie złożyli dokumentów potwierdzających spełnienie warunków udziału w postępowaniu, do uzupełnienia tych dokumentów w określonym terminie, jeżeli ich nieuzupełnienie skutkowałoby unieważnieniem postępowania.   

Wykonawca, który nie dostarczył dokumentów potwierdzających spełnienie przez niego warunków udziału w postępowaniu i wyznaczonych przez Zamawiającego, podlega wykluczeniu, z zastrzeżeniem powyższego art. 26 ust. 3. Mimo wykluczenia tego Wykonawcy postępowanie mogło toczyć się dalej. Tylko w przypadku udzielenia zamówienia w trybie zapytania o cenę, w którym musi być co najmniej dwóch oferentów, opisana sytuacja rodziłaby obowiązek wezwania do uzupełnienia braków w dokumentach. Wynika to z tego, iż przepis art. 26 ust. 3 nakładający na Zamawiającego obowiązek wezwania do uzupełnienia dokumentów aktualny jest w sytuacji, gdyby brak tego uzupełnienia prowadził do nieważności przetargu. Jeśli w przetargu uczestniczyłyby trzy firmy, z których jedna nie załączyła wymaganych dokumentów, to nawet w przypadku zamówienia w trybie zapytania o cenę, nie byłoby obowiązku wezwania.

Przykład:

W przetargu ograniczonym ofertę złożyło dwóch wykonawców. W dokumentach każdego z nich są jednak braki. Zamawiający zgodnie z art. 26. ust 3 ustawy ma obowiązek wezwać do ich uzupełnienia, wyznaczając odpowiedni do tego termin. Zgodnie z zasadą równości obowiązującą w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego, wezwanie musi być skierowane do obu Wykonawców.  

Powyższe potwierdza także treść uzasadnienia wyroku Zespołu Arbitrów z dnia 19 stycznia 2006 r., UZP/ZO/0-97/06: Należy przy tym wspomnieć, iż - zgodnie z treścią art. 26 ust. 3 Pzp - Zamawiający ma obowiązek wezwać wykonawców, którzy w wyznaczonym terminie nie złożyli dokumentów potwierdzających spełnienie warunków udziału w postępowaniu, do uzupełnienia tych dokumentów w określonym terminie, jeżeli ich nieuzupełnienie skutkowałoby unieważnieniem postępowania.

Podsumowując, na gruncie poprzednio obowiązujących przepisów Zamawiający miałby podstawy, by ofertę firmy nr 1 wykluczyć z postępowania, a ofertę wykluczoną uważa się za odrzuconą. Nie miał przy tym obowiązku wzywać do uzupełnienia bądź wyjaśnienia dokumentów. 

Stan prawny po nowelizacji ustawy Prawo zamówień publicznych z dnia 25 maja 2006 r.: 

Zgodnie z obecnym brzmieniem art. 26 ust. 3 Zamawiający wzywa wykonawców, którzy w określonym terminie nie złożyli oświadczeń i dokumentów potwierdzających spełnianie warunków udziału w postępowaniu lub którzy złożyli dokumenty zawierające błędy, do ich uzupełnienia w wyznaczonym terminie, chyba że mimo ich uzupełnienia konieczne byłoby unieważnienie postępowania.

Zamawiający wzywa także, w wyznaczonym przez siebie terminie, do złożenia wyjaśnień dotyczących oświadczeń i dokumentów, potwierdzających spełnianie warunków udziału w postępowaniu i wymagań określonych przez Zamawiającego. 

Jak czytamy w uzasadnieniu do ustawy nowelizującej "Projektowany przepis pozwoli na zawarcie umowy z wykonawcą, który złożył ofertę faktycznie najkorzystniejszą ekonomicznie, chociaż niekoniecznie od razu złożył ofertę poprawną formalnie. Jeżeli jednak zachodzą inne przesłanki unieważnienia postępowania niż brak dokumentu, a więc wezwanie do uzupełniania dokumentów byłoby niecelowe - przepis nie ma zastosowania (zob. wyłączenie stosowania art. 26 ust. 3, gdy zachodzą okoliczności przewidziane w art. 93 ust. 1 pkt 2-7 i art. 93 ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 89 ust. 1 pkt 2 ustawy - Prawo zamówień publicznych).  Proponowane brzmienie art. 26 ust. 3 stanowi kolejne rozwiązanie projektu, które przyczyni się do podniesienia efektywności i racjonalności wydatkowania środków publicznych."

Choć przepis w brzmieniu po nowelizacji budzi wątpliwości co do zakresu jego zastosowania, należałoby uznać, iż w opisywanym przypadku Zamawiający miał obowiązek wezwać firmę nr 1 do uzupełnienia bądź wyjaśnienia dokumentów. Wykonawca może więc złożyć protest na dokonaną przez Zamawiającego czynność w postaci wykluczenia go z przetargu, a tym samym potraktowania jego oferty jako odrzuconej.