Odpowiedzialność sprzedawcy wynikająca z ustawy o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej

Ustawa o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz o zmianie Kodeksu cywilnego wprowadziła nowe zasady odpowiedzialności sprzedawcy za niezgodność towaru konsumpcyjnego z umową. Ustawa w zakresie sprzedaży konsumenckiej wyłączyła stosowanie przepisów o rękojmi i gwarancji zawartych w kodeksie cywilnym. Należy przypomnieć, że sprzedażą konsumencką jest sprzedaż towarów (rzeczy ruchomych) prowadzona w zakresie działalności przedsiębiorstwa osobie fizycznej w celu nie związanym z działalnością zawodową lub gospodarczą.

Ustawa, która weszła w życie 1 stycznia 2003 r. rezygnuje z pojęcia wady, zastępując je niezgodnością towaru z umową. Eliminacja tego pojęcia z zakresu sprzedaży konsumenckiej ma na celu ujednolicenie przepisów dotyczących ochrony konsumenta we wszystkich krajach UE. W większości z nich pojęcie wady nie występuje i byłoby niezrozumiałe. Dlatego też zdecydowano się na uzycie określenia niezgodności towaru z umową, jako obiektywnie stwierdzalnego faktu, z którego zaistnieniem wiąże się powstanie odpowiedzialności sprzedawcy.

Odpowiedzialność sprzedawcy

Sprzedawca jest odpowiedzialny względem konsumenta, gdy towar konsumpcyjny w chwili jego wydania jest niezgodny z umową sprzedaży. Niezgodnośc ta nie musi byc stwierdzona już w chwili wydania towaru konsumentowi. Moment ten jest ważny dla istnienia obiektywnego stanu niezgodności towaru z umową. Udowodnienie istnienia niezgodności towaru z umową w momencie jego wydania konsumentowi jest niezwykle utrudnione, dlatego też ustawa wprowadza domniemanie wzruszalne, zgodnie z którym przyjmuje się, że stwierdzenie niezgodności towaru z umową przed upływem 6 miesięcy od dnia wydania towaru, istniało w dniu wydania. Ciężar obalenia tego domniemania spoczywa na sprzedawcy.

Jeżeli towar jest zgodny z umową, odpowiedzialność sprzedawcy nie powstanie. W związku z tym, ustawa wprowadza pewne domniemania, które ustalają sytuacje, w których towar jest zgodny z umową.

• W sytuacji, w której sprzedaż towaru następuje po jego wcześniejszej indywidualizacji ze sprzedawcą, domniemuje się, iż jest on zgodny z umową tylko wówczas, gdy odpowiada podanemu przez sprzedawce opisowi lub ma cechy okazanej przy sprzedaży kupującemu próbki albo wzoru, a także gdy nadaje się do celu, które określił kupujący przy zawieraniu umowy. To ostatnie zastrzeżenie jest jednak wyłączone w sytuacji, w której sprzedawca zgłosił zastrzeżenia co do przeznaczenia towaru określonego przez kupującego.
• W pozostałych przypadkach domniemuje się zgodność towaru z umową, gdy nadaje się do celu, do jakiego tego rodzaju towar jest zwykle używany oraz gdy właściwości towaru odpowiadają właściwościom charakterystycznym, cechującym towar tego rodzaju. Podobne domniemanie przyjmuje się, gdy towar odpowiada oczekiwaniom dotyczącym towaru tego rodzaju, opartym na publicznie składanych zapewnieniach sprzedawcy, producenta lub przedstawiciela producenta. Publiczne zapewnienie oznacza w szczególności oznaczenie towaru zawierające właściwości towaru, w tym także termin, w którym towar zachowuje ważność, a także wyrażenie takiego zapewnienia w reklamie.

Na równi z zapewnieniem producenta o cechach towaru traktuje sie zapewnienie osoby, która wprowadza towar do obrotu krajowego w zakresie działalności swojego przedsiębiorstwa.

Czy odpowiedzialnośc sprzedawcy ma charakter bezwzględny?

Sprzedawca może uchylić się od odpowiedzialności za niezgodność towaru z zapewnieniem danym przez producenta lub jego przedstawiciela tylko wówczas, gdy udowodni, że zapewnienia takiego nie znał i oceniając rozsądnie, znać nie mógł, albo że nie mogło mieć ono wpływu na decyzję kupujacego o zawarciu umowy, albo też treść zapewnienia sprostowano przed zawarciem umowy.

W praktyce, dochodzenie roszczeń z tytułu niezgodności towaru z umową polegać będzie na podważeniu przez konsumenta domniemania zgodności tego towaru z umową. W tym przypadku ciężar dowodu spoczywa na konsumencie. Jeżeli wykaże on niezgodność towaru z umową w ciągu 6 miesięcy od dnia sprzedaży, dommniemuje się, że niezgodnośc istniała już w chwili wydania kupującemu towaru. Ciężar obalenia tego domniemania spoczywa na sprzedawcy.

Na równi z niezgodnościa towaru z umowa traktuje ustawa nieprawidłowość w jego zamontowaniu i uruchomieniu, jeżeli czynności te zostały wykonane w ramach zawartej umowy sprzedaży. Odnosić się to będzie to umów wiązanych - np. zakupu zmywarki połączonej z jej zamontowaniem. Niezgodny z umową będzie także towar, którego nieprawidłowości w działaniu towaru powstały po zamontowaniu i uruchomieniu towaru przez konsumenta zgodnie z instrukcją otrzymaną przy sprzedaży.

Sprzedawca może zwolnić się z odpowiedzialności wynikającej z niezgodności towaru z umową. W tym celu musi wykazać, że kupujący o zaistniałej niezgodności wiedział w chwili wydania mu towaru. Odpowiedzialność sprzedawcy jest także wyłączona, gdy udowodni, że zgodnie z rozsądną oceną kupujący o niezgodności powinien wiedzieć.

Uprawnienia kupującego

Jeżeli kupujący udowodni, że towar jest niezgodny z umową, może żądać doprowadzenia towaru do zgodności z umową poprzez:

• nieodpłatną naprawę
• wymiane towaru na nowy.

Uprawnienia te nie przysługują, gdy wymiana albo naprawa wymagałaby poniesienia nadmiernych kosztów. Ocena nadmierności tych kosztów musi uwzgledniać wartośc towaru zgodnego z umową, rodzaj stwierdzonej niezgodności a także niedogodności, na jakie byłby narażony kupujący w razie innego sposobu zaspokojenia żądania.

Jeżeli z powodu nadmiernych kosztów naprawa lub wymiana nie zostaną dokonane, kupujący może żądać od sprzedawcy stosownego obniżenia ceny albo może odstąpić od umowy. Jednakże odstąpienie od umowy jest niemożliwe, gdy niezgodność towaru z umową jest nieistotna.

Podobne uprawnienia posiada kupujący, jeżeli sprzedawca nie dokonał naprawy lub wymiany rzeczy na nową w odpowiednim czasie. Określenie czasu "odpowiedniego" następuje z uwzględnieniem rodzaju towaru i celu jego nabycia.

Jak zaznaczono powyżej, fakt niezgodności towaru z umową musi być udowodniony przez kupującego. Jednakże jeżeli w ciągu 14 dni od zgłoszenia sprzedawcy jednego z określonych powyżej żądań, brak reakcji sprzedawcy uważany będzie za uznanie żądania za uzasadnione.

Terminy dochodzenia roszczeń

Roszczenia wynikające z niezgodności sprzedanego towaru konsumenckiego z umową mogą byc dochodzone w określonym przez ustawę czasie.

Możliwość dochodzenia tych roszczeń ograniczona została do dwóch lat od dnia sprzedaży towaru, przy czym jeżeli w ciągu 2 miesięcy od stwierdzenia niezgodności towaru z umową kupujący nie zawiadomi o tym fakcie sprzedawcy, nie może dochodzic roszczeń przysługujacych mu na podstawie ustawy. Warto zauwazyć, że terminy te w porównaniu z uregulowaniem zawartym w kodeksie cywilnym uległy znacznemu wydłużeniu.

Z uwagi na charatker towarów żywnościowych, terminy dochodzenia roszczeń z tytułu niezgodności z umową tych towarów zostana określone w odrębnym Rozporządzeniu.

Termin 2-letni, w którym sprzedawca odpowiada za niezgodność towaru z umową może zostać skrócony, jednakże nie ponizej jednego roku, gdy przedmiotem sprzedaży jest rzecz używana.
Jednakże upływ tych terminów nie będzie miał wpływu na możliwość dochodzenia roszczeń z tytułu niezgodności towaru z umową, jeżeli sprzedawca o niezgodności tej wiedział w chwili zawierania umowy i nie zwrócił na nią uwagi kupującego.

Ustawa przewiduje także możliwość roszczenia sprzedawcy, który zmuszony był do spełnienia wynikających z ustawy świadczeń na rzecz konsumenta, gdy niezgodność towaru wynikała z działania lub zaniechania któregokolwiek z poprzednich sprzedawców. Wówczas, sprzedawca taki może dochodzić od swych poprzedników odszkodowania. Takie roszczenie zwrotne przedawnia się z upływem 6 miesięcy od zaspokojenia kupującego.

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 27 lipca 2002 r. o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz. U. 2002 r., Nr 141, poz. 1176).

Michał Włodarczyk

Radca Prawny

Zajmuje się sprawami osób fizycznych jak również przedsiębiorców. Posiada rozległe doświadczenie w poradnictwie w sprawach życiowych osób fizycznych jak również profesjonalnych problemów prawnych przedsiębiorców. Bazując na swoim doświadczeniu skutecznie doradza w sprawach osób fizycznych jak i przedsiębiorców zawsze dbając o praktyczną stronę problemów prawnych z jakimi zwracają się do niego jego klienci.