Jak ubiegać się o wydanie lub wymianę dowodu osobistego?

12.12.2007

Czemu służy dowód osobisty?

Dowód osobisty jest dokumentem stwierdzającym tożsamość osoby, poświadczającym obywatelstwo polskie i uprawniającym obywateli polskich do przekraczania granic między państwami członkowskimi Unii Europejskiej.

"Nowy" dowód osobisty jest ważny:

w zasadzie 10 lat od daty jego wydania;
5 lat od daty jego wydania -jeśli chodzi o dowód osobisty wydany osobie, która nie ukończyła 18 roku życia
na czas nie oznaczony - jeżeli chodzi o dowód osobisty wydany osobie, która ukończyła 65 rok życia, a osoba ta zwróci się o wydanie dowodu osobistego z takim terminem ważności.

Kto musi, a kto może posiadać dowód osobisty?

Osoba będąca obywatelem polskim i zamieszkała w Polsce ma obowiązek posiadać dowód osobisty:

od ukończenia 18 roku życia,
od ukończenia 15 roku życia, jeżeli pozostaje w stosunku pracy lub nie zamieszkuje wspólnie z osobami, pod których władzą rodzicielską lub opieką się znajduje, albo nie pozostaje pod władzą rodzicielską lub opieką.

Osoba będąca obywatelem polskim ma prawo otrzymać dowód osobisty już od ukończenia 13 roku życia. Na uzasadniony wniosek rodziców lub opiekunów dowód osobisty może być wydany nawet osobie, która nie ukończyła 13 roku życia.

Kto musi wymienić dowód osobisty?

Posiadacz dowodu osobistego ma obowiązek wymienić ten dokument w razie:

zmiany danych, które zamieszcza się w dowodzie osobistym;
uszkodzenia dowodu osobistego lub zaistnienia innej okolicznościutrudniającej ustalenie tożsamości osoby;
upływu terminu ważności dowodu osobistego.

Osoba, która utraciła dowód osobisty, jest obowiązana niezwłocznie zawiadomić o tym najbliższy organ gminy. Organ ten wydaje zaświadczenie o utracie dowodu osobistego, ważne do czasu wydania nowego dokumentu.

Istnieje ponadto obowiązek wymiany dowodów osobistych wydanych przed dniem 1 stycznia 2001 r. Dowody osobiste wydane przed dniem 1 stycznia 2001 r. zachowują ważność tylko do dnia 31 grudnia 2007 r., z tym że podlegają obowiązkowi ich sukcesywnej wymiany.

Dowody osobiste wydane w latach 1962-1972 należało wymienić w 2003 r.;
Dowody osobiste wydane w latach 1973-1980 należało wymienić do dnia 31 grudnia 2004 r.;
Dowody osobiste wydane w latach 1981-1991 należało wymienić w terminie od dnia 1 stycznia 2005 r. do dnia 31 grudnia 2005 r.;
Dowody osobiste wydane w latach 1992-1995 należało wymienić w terminie od dnia 1 stycznia 2006 r. do dnia 31 grudnia 2006 r.;
Dowody osobiste wydane w latach 1996-2000 należy wymienić w terminie od dnia 1 stycznia 2007 r. do dnia 31 grudnia 2007 r.

Z początkiem 2008 roku wszystkie "stare" dowody miały być nieważne. Jednak przedłużono do końca marca 2008 r. możliwość posługiwania się dowodami wydanymi przed 1 sycznia 2001 r. jako dokumentami tożsamości i potwierdzającymi obywatelstwo polskie. Zob. Będzie jeszcze można posługiwać się starymi dowodami osobistymi...

Wydawanie i wymiana dowodów osobistych

Przy wymianie dowodów osobistych stosuje się tryb postępowania taki, jak w sprawach wydawania dowodów osobistych.

Wnioseko wydanie dowodu osobistego

Złożenie wniosku o wydanie dowodu osobistego wymaga osobistego stawiennictwa wnioskodawcy. Wniosek ten wygląda tak: Wniosek o wydanie dowodu osobistego. Wniosek wypełnia i podpisuje osoba ubiegająca się o wydanie dowodu osobistego.

Małoletni składa natomiast wniosek w obecności jego przedstawiciela ustawowego lub opiekuna prawnego. Wniosek ten podpisuje małoletni i jego przedstawiciel ustawowy lub małoletni i jego opiekun prawny.

Wniosek można też składać za pośrednictwem organu gminy właściwego ze względu na miejsce pobytu czasowego wnioskodawcy, jeżeli jego złożenie we właściwym organie gminy nie jest możliwe. Ten organ gminy przekazuje wówczas wniosek do organu gminy właściwego ze względu na miejsce pobytu stałego wnioskodawcy, a w przypadku braku takiego miejsca - do ostatniego miejsca jego pobytu stałego.

Do wniosku o wydanie dowodu osobistego załącza się:

dwie aktualne, wyraźne i jednakowe fotografie o wymiarach 35 x 45 mm, przedstawiające osobę bez nakrycia głowy i okularów z ciemnymi szkłami w taki sposób, aby ukazywały głowę w pozycji lewego półprofilu i z widocznym lewym uchem, z zachowaniem równomiernego oświetlenia twarzy,
dowód uiszczenia opłaty za wydanie dowodu osobistego
odpis skrócony aktu urodzenia - w przypadku osób, które nie wstąpiły w związek małżeński,
odpis skrócony aktu małżeństwa wraz z adnotacją o aktualnie używanym nazwisku,
na żądanie organu -poświadczenie obywatelstwa polskiego lub inny dokument potwierdzający posiadanie polskiego obywatelstwa, jeżeli dane zawarte w dokumentach budzą wątpliwość co do obywatelstwa osoby.

Osoba z wrodzonymi lub nabytymi wadami narządu wzroku może załączyć do wniosku fotografie przedstawiające osobę w okularach z ciemnymi szkłami, a osoba nosząca nakrycie głowy zgodnie z zasadami swojego wyznania - fotografie przedstawiające osobę z nakryciem głowy. Dokumentem poświadczającym uprawnienie do załączania fotografii przedstawiających osobę w okularach z ciemnymi szkłami jest orzeczenie o niepełnosprawności osoby do 16 roku życia lub orzeczenie o stopniu niepełnosprawności osoby, która ukończyła 16 lat, z powodu wrodzonej lub nabytej wady narządu wzroku, wydane zgodnie z przepisami o orzekaniu o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności.

Dokumentem poświadczającym uprawnienie do załączania fotografii przedstawiającej osobę w nakryciu głowy jest zaś zaświadczenie o przynależności do wspólnoty wyznaniowej.Do wniosku nie dołącza się odpisu skróconego aktu urodzenia ani odpisu skróconego aktu małżeństwa, jeśli zostały sporządzone w urzędzie stanu cywilnego miejsca, w którym osoba ubiega się o wydanie dowodu osobistego. W tym przypadku organ rozpatrujący wniosek sprawdza w urzędzie stanu cywilnego zgodność danych zawartych we wniosku z aktem stanu cywilnego oraz danymi zawartymi w rejestrze meldunkowym.

Czynności organów administracji

Na podstawie przedłożonego wniosku organ gminy, przy użyciu środków informatycznych, sporządza formularz, będący drukiem ścisłego zarachowania, składający się z części A i B, z których każda posiada numer, nazwę organu wydającego dowód osobisty i jego identyfikator terytorialny.

W części A formularza zamieszcza się dane osobowe oraz zdjęcie wnioskodawcy, termin ważności dowodu osobistego oraz pieczęć wystawcy i podpis upoważnionej osoby sporządzającej formularz. Wnioskodawca potwierdza zgodność danych osobowych, zawartych w części A formularza, własnoręcznym podpisem. Dane osobowe zawarte w części A formularza oraz skanowaną fotografię i podpis wnioskodawcy organ gminy przekazuje do wytwórcy dowodu osobistego, podległego ministrowi właściwemu do spraw administracji publicznej (zwanego „centrum personalizacji dokumentów”), w drodze teletransmisji danych w formie dokumentu elektronicznego. Jeśli przekazanie danych osobowych w takiej formie elektronicznej nie jest jednak możliwe z przyczyn technicznych, to organ gminy przekazuje dane osobowe zawarte w części A formularza na nośniku magnetycznym do właściwego wojewody. W sytuacji szczególnej, gdy brak jest możliwości sporządzenia w gminie formularza, wniosek o wydanie dowodu osobistego wraz z załącznikami organ gminy przekazuje do centrum personalizacji dokumentów w celu sporządzenia dokumentu elektronicznego i wyprodukowania na podstawie danych w nim zawartych dowodu osobistego. Przekazanie wniosku o wydanie dowodu osobistego wraz z załącznikami powinno nastąpić w sposób zapewniający ochronę danych zamieszczonych w tych dokumentach.
Część B formularza, zawierającą potwierdzenie złożenia wniosku oraz określającą termin odbioru dowodu osobistego, otrzymuje wnioskodawca.

W sytuacji szczególnej, gdy brak jest możliwości sporządzenia w gminie omawianego formularza, wnioskodawca otrzymuje nieodpłatnie zaświadczenie potwierdzające złożenie wniosku, a przy odbiorze dowodu osobistego powinien zwrócić to zaświadczenie.

Centrum personalizacji dokumentów przekazuje wyprodukowany, na podstawie danych zawartych w części A formularza, dowód osobisty do właściwej komendy powiatowej Policji pocztą specjalną, skąd jest odbierany przez organ gminy. W sytuacji szczególnej, gdy brak jest możliwości sporządzenia w gminie formularza, centrum personalizacji dokumentów poza wyprodukowanym dowodem osobistym w ten sam sposób zwraca do wystawcy wniosek o wydanie dowodu osobistego wraz z załącznikami.Jeśli zaś przekazanie danych osobowych w takiej formie elektronicznej nie jest jednak możliwe z przyczyn technicznych, to wojewoda przekazuje dane osobowe do centrum personalizacji dokumentów w formie dokumentu elektronicznego w celu wyprodukowania dowodu osobistego.

Odbiór dowodu

Dowód osobisty odbiera się osobiście. Przy odbiorze dowodu osobistego wnioskodawca zwraca część B formularza, na którym potwierdza odbiór dowodu osobistego.

Przy odbiorze dowodu osobistego cudzoziemiec, który nabył obywatelstwo polskie, zwraca też dokument potwierdzający legalność jego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, wydany przez właściwy organ na podstawie odrębnych przepisów. Dokumenty takie organ gminy przekazuje niezwłocznie organowi, który dokumenty wydał.

Ile trzeba zapłacić za wydanie nowego dowodu osobistego?

Co do zasady za wydanie dowodu osobistego pobiera się opłatę w wysokości 30 zł.

Nie pobiera się jednak opłaty za wydanie dowodu osobistego od osób:

ubiegających się o wymianę dowodu osobistego z powodu jego wady technicznej lub sporządzonego niezgodnie z danymi zawartymi we wniosku,
zobowiązanych do wymiany dowodu osobistego z powodu zmiany kodu pocztowego, administracyjnej zmiany nazwy miejscowości, nazwy ulicy, numeru domu lub numeru lokalu,
które utraciły dowód osobisty w wyniku klęsk żywiołowych,
przebywających w domach pomocy społecznej lub pobierających zasiłek stały z pomocy społecznej albo rentę socjalną,
małoletnich przebywających całodobowo w placówkach opiekuńczo-wychowawczych, młodzieżowych ośrodkach wychowawczych oraz w młodzieżowych ośrodkach socjoterapii.

Opłaty w zasadzie pobiera organ gminy wydający dowód osobisty. Opłata ta może być też pobrana przez organ właściwy ze względu na miejsce pobytu czasowego wnioskodawcy, w którym złożono wniosek o wydanie dowodu osobistego. Opłatę za wydanie dowodu osobistego wpłaca się do kasy właściwego urzędu gminy lub na rachunek bankowy tego urzędu.

Jak wygląda dowód osobisty?

Dowód osobisty ma formę spersonalizowanej przy użyciu wielkich liter karty identyfikacyjnej o wymiarach 54 × 85 mm, wykonanej z tworzywa sztucznego, zawierającej dane osobowe, adres, zdjęcie i podpis posiadacza, trzyliterową serię i sześciocyfrowy numer dowodu osobistego, nazwę organu wydającego dowód osobisty, datę wydania i termin ważności oraz elementy zabezpieczające dokument przed podrobieniem i sfałszowaniem. Jego wzór wygląda tak: Wzór dowodu osobistego

W dowodzie osobistym zamieszcza się następujące dane:

nazwisko i imię (imiona) oraz imiona rodziców i nazwisko rodowe,
datę i miejsce urodzenia,
adres miejsca zameldowania na pobyt stały, a w razie jego braku - zameldowania na pobyt czasowy trwający ponad 3 miesiące; w przypadku braku zameldowania na pobyt stały albo pobyt czasowy trwający ponad 3 miesiące, danych o adresie nie zamieszcza się;
płeć, wzrost w centymetrach i kolor oczu,
numer ewidencyjny Powszechnego Elektronicznego Systemu Ewidencji Ludności (PESEL),
nazwę organu wydającego, datę wydania oraz termin ważności dowodu osobistego.

Dowód osobisty zawiera również zdjęcie i podpis jego posiadacza.

Podstawa prawna:

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 21 listopada 2000 r. w sprawie wzoru dowodu osobistego oraz trybu postępowania w sprawach wydawania dowodów osobistych, ich wymiany, zwrotu lub utraty (Dz. U. 2000 r., Nr 112, poz. 1182, ze zm.);
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 stycznia 2007 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie wzoru dowodu osobistego oraz trybu postępowania w sprawach wydawania dowodów osobistych, ich wymiany, zwrotu lub utraty (Dz. U. 2007 r., Nr 24, poz. 146);
Ustawa z dnia 10 kwietnia 1974 r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych (Dz. U. 2006 r., Nr 139, poz. 993, ze zm.);
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 listopada 2000 r. w sprawie opłaty za wydanie dowodu osobistego (Dz. U. 2000 r., Nr 105, poz. 1110, ze zm.)

A.J.
Zespół e-prawnik.pl