Odpowiedź prawnika: Nałożenie mandatu przez Straż Miejską
Zgodnie z ustawą kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia poza Policją, do stosowania postępowania mandatowego uprawnieni są między innymi funkcjonariusze organów, dla których uprawnienia te wynikają z ustaw szczególnych oraz funkcjonariusze organów określonych w rozporządzeniu Prezesa Rady Ministrów.
Jeżeli uprawnienie dla funkcjonariuszy określonego organu do nakładania grzywien wynika z innej ustawy, a ustawa ta nie określa wykroczeń, do których stosuje się postępowanie mandatowe, zakres wykroczeń, za które można nałożyć grzywnę w drodze mandatu karnego, określa, w drodze rozporządzenia, właściwy minister w porozumieniu z Ministrem Sprawiedliwości. Rozporządzenie to ma jednocześnie określać warunki i sposób wydawania upoważnień do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego.
Na podstawie ustaw szczególnych uprawnienia do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego mają strażnicy straży gminnych (miejskich). Zgodnie z tą ustawą strażnik wykonując swoje zadania ma prawo do nakładania grzywien w postępowaniu mandatowym za wykroczenia określone w trybie przewidzianym przepisami o postępowaniu w sprawach o wykroczenia.
W postępowaniu mandatowym, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, funkcjonariusz uprawniony do nakładania grzywny w drodze mandatu karnego może ją nałożyć jedynie, gdy:
-
schwytano sprawcę wykroczenia na gorącym uczynku lub bezpośrednio po popełnieniu wykroczenia,
-
stwierdzi popełnienie wykroczenia naocznie pod nieobecność sprawcy albo za pomocą urządzenia pomiarowego lub kontrolnego, a nie zachodzi wątpliwość co do osoby sprawcy czynu,
- w tym także, w razie potrzeby, po przeprowadzeniu w niezbędnym zakresie czynności wyjaśniających, podjętych niezwłocznie po ujawnieniu wykroczenia. Nałożenie grzywny w drodze mandatu karnego nie może nastąpić po upływie 14 dni od daty ujawnienia czynu w wypadku, o którym mowa w pkt 1, i 30 dni w wypadku, o którym mowa w pkt 2.
Z uregulowania tego wynika, że Straż Miejska jest uprawniona do nakładania grzywien w postępowaniu mandatowym. Rodzaje wykroczeń zaś określa rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 17 listopada 2003 r. w sprawie wykroczeń, za które strażnicy straży gminnych są uprawnieni do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego. Do wydania tego rozporządzenia Minister miał delegację w art. 95 par. 4 ustawy kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia. Zgodnie z nim strażnicy mogą nakładać grzywny w drodze mandatu karnego za wykroczenia określone w art. 92 § 1 Kodeksu wykroczeń (przekroczenie prędkości - jako nie stosowanie się do znaku drogowego) - w zakresie upoważnienia do kontroli ruchu drogowego uzyskanego lub utrzymanego w mocy na podstawie rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 30 grudnia 2002 r. w sprawie kontroli ruchu drogowego (Dz. U. z 2003 r. Nr 14, poz. 144 i Nr 26, poz. 230).
Zgodnie z ustawą Prawo o ruchu drogowym z urządzeń tych (fotoradarów) mogą korzystać Policja, Straż Graniczna, organy celne i w ograniczonym zakresie Żandarmeria Wojskowa. W ustawie nie ma mowy o posługiwaniu się radarami i fotoradarami przez strażników miejskich. Robią to oni na podstawie rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji. Przepisy uprawniające określone podmioty do podejmowania wobec obywateli prawem przewidzianych czynności winny być przepisami rangi ustawowej, nie zaś przepisami umiejscowionymi w aktach wykonawczych.
Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji jednocześnie potwierdziło, że przepisy dotyczące korzystania przez Straż Miejską z radarów i fotoradarów są niejasne. Nie oznacza to jednak, że kierowcy mogą liczyć na zwrot pieniędzy za zapłacone mandaty.
Reasumując nie można bagatelizować sprawy otrzymania mandatu. Przepisy są wprawdzie niejasne i można je kwestionować w postępowaniu przed sądem. Wiąże się to jednak z odmową przyjęcia mandatu. Postępowanie takie może być wieloinstancyjne, gdy sąd w danej instancji nie podzieli przedstawionego poglądu i nie poweźmie wątpliwości.
