Odpowiedź prawnika: Rozporządzenie udziałem w spadku
Z uwagi na odrzucenie spadku (a nie zrzeczenie się spadku, które mogło nastąpić za życia Pana mamy w drodze umowy z nią zawartej) przez jednego ze spadkobierców w jego miejsce wchodzą jego zstępni (dzieci). Działanie takie jest jak najbardziej dopuszczalne. Również Pan jeśli odrzuciłby spadek, to w Pana miejsce weszliby zstępni (dzieci). Nie ma czegoś takiego jak zrzeczenie się na czyjąś rzecz, a jedynie zgodnie z regulacją prawną w miejsce nie tyle zrzekających się osób, lecz odrzucających spadek wchodzą inne – w tym przypadku dzieci. Przykładowo Pana brat nie mógłby się zrzec spadku na rzecz żony, bowiem prawo polskie nie zna instytucji zrzeczenia się na czyjąś korzyść. Z przedstawionego stanu faktycznego wynika jednoznacznie, że do spadku będzie powołany Pan i bratanica każde po ½ części spadku po spadkodawcy. Sąd w postępowaniu o stwierdzenie nabycia spadku wyda właśnie takiej treści postanowienie mocą, którego stanie się Pan i bratanica spadkobiercami powołanymi do spadku.
Jeżeli spadek przypada kilku spadkobiercom, do wspólności majątku spadkowego oraz do działu spadku stosuje się odpowiednio przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych. Jednak spadkobierca może tylko za zgodą pozostałych spadkobierców rozporządzić udziałem w przedmiocie należącym do spadku (udziałem w nieruchomości, udziałem w ruchomości – meblach, samochodzie, biżuterii itp.). W braku zgody bratanicy rozporządzenie jest bezskuteczne o tyle, o ile naruszałoby uprawnienia przysługujące jej na podstawie przepisów o dziale spadku (gdyby przedmiot, co do którego nastąpiło zbycie udziału miał przypaść jej po dziale spadku). Jednakże spadkobierca, który spadek przyjął, może spadek ten zbyć w całości lub w części (nie chodzi tu o zbycie udziału, gdzie niezbędna jest zgoda współspadkobiercy, lecz o zbycie całego spadku – udziału wielkości ½ części). W takim przypadku zgoda spadkobiercy nie jest potrzebna – zbywa bowiem Pan udział ½ spadku. Umowa taka powinna zostać zawarta w formie aktu notarialnego.
Natomiast jeśli dojdzie do działu spadku (dział spadku może nastąpić bądź na mocy umowy między wszystkimi spadkobiercami, bądź na mocy orzeczenia sądu na żądanie któregokolwiek ze spadkobierców), to między spadkobiercami zostanie zniesiona współwłasność w częściach ułamkowych i każdy ze spadkobierców będzie właścicielem tego co mu przypadnie po dziale spadku. Będzie mógł zatem zbyć spadek bez przeszkód – oczywiście po zapłaceniu podatku od otrzymanego spadku.
