Wzięta pożyczka w parabanku-kiedy następuje przedawnienie?
Pytanie:
"Dałem się namówić mojemu znajomemu na wzięcie na siebie pożyczki w jednym z parabanków. Pożyczkę wziąłem na siebie w 2010 roku. Niestety mój znajomy pożyczki nie spłacił. 10 czerwca 2015 roku otrzymałem z firmy windykacyjnej nakaz zapłaty. Czy jesteście w stanie Państwo powiedzieć mi, czy czasem nie doszło do przedawnienia? "
Odpowiedź prawnika: Wzięta pożyczka w parabanku-kiedy następuje przedawnienie?
Niniejsza opinia została sporządzona na podstawie przepisów ustawy o funduszach inwestycyjnych (Dz.U.2014.157 j.t.) - dalej: u.f.i.; ustawy Kodeks cywilny (Dz.U.2014.121 j.t.) - dalej: k.c.; ustawy Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U.2014.101 j.t.) -dalej: k.p.c. oraz aktualnych komentarzy doktryny i orzecznictwa odnoszących się do rozpatrywanych kwestii.
W kontekście możliwości powołania się przez Pana na upływ terminu przedawnienia należy zważyć co następuje.
Przedawnione roszczenie nie wygasa, a jedynie zamienia się w tzw. zobowiązanie niezupełne (naturalne), którego cechą jest niemożność jego przymusowej realizacji. Z dalszym istnieniem przedawnionego roszczenia związane są pewne skutki prawne, które sprawiają, że nie staje się ono wcale bezprzedmiotowe (np. potrącenie roszczenia przedawnionego, jeśli w chwili w której potrącenie stało się możliwe, przedawnienie jeszcze nie nastąpiło – art. 502 k.c.).
Polski ustawodawca wskazuje kilka terminów przedawnienia roszczeń majątkowych. Termin przedawnienia wynosi lat dziesięć, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - trzy lata. Ponadto mogą być jeszcze inne terminy przedawnienia wynikające z przepisów szczególnych (art. 118 kc). Parabank (a w konsekwencji również przejmująca jego wierzytelność firma windykacyjna) jako podmiot prowadzący działalność gospodarczą może dochodzić roszczeń wynikających z zawieranych przez siebie umów w ciągu 3 lat licząc od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. Termin wymagalności roszczenia określa ustawa lub umowa. W umowie pożyczki zazwyczaj znajduje się zapis, zgodnie którym pożyczkodawca np. w razie nieterminowej spłaty kredytu wypowiada umowę z danym okresem wypowiedzenia, po upływie którego roszczenie banku staje się wymagalne co do całej kwoty zaciągniętej pożyczki (takie też postanowienie znalazło się w ust. 20 zawartej przez Pana umowy pożyczki). Od tej pory należy liczyć termin przedawnienia wynoszący 3 lata.
Z uzasadnienia pozwu oraz z samej umowy wynika, że umowa pożyczki została zawarta w dniu 20 lipca 2010 roku. Brak jest przy tym informacji odnośnie tego kiedy umowa ta została wypowiedziana i kiedy rozpoczął swój bieg termin wymagalności roszczenia. W pozwie czytamy jednak, że w dniu 28 maja 2015 r. został wystawiony wyciąg z ksiąg funduszu inwestycyjnego. Podstawą jego wydania był art. 194 u.f.i.
art. 194 u.f.i.
1. Księgi rachunkowe funduszu sekurytyzacyjnego, wyciągi z tych ksiąg podpisane przez osoby upoważnione do składania oświadczeń w zakresie praw i obowiązków majątkowych funduszu i opatrzone pieczęcią towarzystwa zarządzającego funduszem sekurytyzacyjnym oraz wszelkie wystawione w ten sposób oświadczenia zawierające zobowiązania, zwolnienie z zobowiązań, zrzeczenie się praw lub pokwitowanie odbioru należności mają moc prawną dokumentów urzędowych oraz stanowią podstawę do dokonania wpisów w księgach wieczystych i rejestrach publicznych.
2. Moc prawna dokumentów urzędowych, o której mowa w ust. 1, nie obowiązuje w odniesieniu do dokumentów wymienionych w tym przepisie w postępowaniu cywilnym.
Z ust. 2 powyższego przepisu wynika, iż dokument w postaci wyciągu z ksiąg rachunkowych funduszu nie ma charakteru urzędowego w postępowaniu cywilnym (art. 244 k.p.c.), jest jedynie dokumentem prywatnym, stąd ciężar dowodu istnienia Pańskiego zobowiązania spoczywa na Powodzie. Z treści pozwu nie wynika, by wykazał on kiedy nastąpiło wypowiedzenie przedmiotowej umowy pożyczki, co skłania do stwierdzenia, że podniesienie zarzutu przedawnienia w niniejszej sprawie jest w pełni zasadne.
Zarzut przedawnienia zostanie podniesiony w sprzeciwie od nakazu zapłaty, choć nie można jednoznacznie wskazać terminu, w którym roszczenie miałoby ulec przedawnieniu. Zaznaczamy przy tym, iż już wcześniej mogło dojść do przerwania biegu terminu przedawnienia (choć Powód nie przedstawia tego rodzaj argumentacji). Zgodnie z art. 123 § 1 k.c. bieg przedawnienia przerywa się:
1) przez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia;
2) przez uznanie roszczenia przez osobę, przeciwko której roszczenie przysługuje;
3) przez wszczęcie mediacji.
Art. 124 § 1 wskazuje z kolei, iż po każdym przerwaniu przedawnienia biegnie ono na nowo. § 2. W razie przerwania przedawnienia przez czynność w postępowaniu przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym albo przez wszczęcie mediacji, przedawnienie nie biegnie na nowo, dopóki postępowanie to nie zostanie zakończone.
Roszczenie funduszu względem Pana może być uzasadnione. Na podstawie informacji przedstawionych w dokumentach nie można wskazać czy, a jeśli tak to kiedy doszło do przedawnienia roszczeń. Można by wyciągnąć wniosek wręcz przeciwny, że roszczenie jest wymagalne i może być skutecznie dochodzone, jednak Powód w żaden sposób nie wykazał, że umowa pożyczki została wypowiedziana. Dowodem na istnienie nieprzedawnionego zobowiązania nie jest wyciąg z ksiąg funduszu, bowiem w postępowaniu cywilnym nie ma on statusu dokumentu urzędowego.