3.7.2020
Michał Pichór
Radca prawny
Jednym z przejawów zasady swobody testowania jest możliwość odwołania testamentu przez spadkodawcę. W jaki sposób można tego dokonać i jakie niesie to ze sobą konsekwencje?
Sporządzenie nowego testamentu
Zgodnie z art. 946 Kodeksu cywilnego dla odwołania testamentu wystarczające jest sporządzenie nowego i ważnego testamentu. Możliwe jest również, że treść nowego testamentu będzie ograniczać się jedynie do stwierdzenia, że dotychczasowy testament zostaje odwołany. Wówczas z chwilą śmierci spadkodawcy do dziedziczenia przystąpią spadkobiercy ustawowi. Niemniej jednak należy zaznaczyć, że sporządzenie nowego testamentu, bez wskazania, że poprzedni ulega odwołaniu, prowadzi do zastosowania art. 947 Kodeksu cywilnego. Zgodnie z tym przepisem jeżeli spadkodawca sporządził nowy testament nie zaznaczając w nim, że poprzedni odwołuje, ulegają odwołaniu tylko te postanowienia poprzedniego testamentu, których nie można pogodzić z treścią nowego testamentu. W takiej sytuacji dochodzi do dziedziczenia na podstawie dwóch testamentów, w granicach określonych w treści nowego testamentu. Na marginesie warto podkreślić, że w piśmiennictwie wskazuje się, iż przypadku odwołania drugiego testamentu, pierwszy testament nie odzyska mocy prawnej, ponieważ nie jest istnieje przepis, z którego mogłoby wynikać takie rozwiązanie (J.S. Piątkowski, B. Kordasiewicz, Prawo spadkowe. Zarys wykładu, Warszawa 2011).
Zniszczenie testamentu
Odwołanie testamentu może nastąpić także w ten sposób, że spadkodawca w zamiarze odwołania testament zniszczy lub pozbawi go cech, od których zależy jego ważność. Odwołanie może również dotyczyć części postanowień testamentu, np. poprzez ich wykreślenie. W odniesieniu do testamentu sporządzonego w formie aktu notarialnego, jego odwołanie może nastąpić przez świadome zniszczenie przez spadkodawcę wypisu aktu notarialnego zawierającego testament. Do wyrażenia woli odwołania testamentu sporządzonego w formie aktu notarialnego nie jest więc konieczne skierowanie ich w stosunku do wszystkich wypisów tego aktu, z których każdy ma moc oryginału dokumentu, wystarczy ich podjęcie w stosunku do co najmniej jednego wypisu (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 6 sierpnia 2015 roku, sygn. akt V CSK 635/14).
Ustalenie prawidłowości ustalenia testamentu
Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 21 września 1965 roku, sygn. akt II CR 265/65 wskazał, że powództwo o ustalenie, czy testament został skutecznie odwołany przez spadkobiercę poprzez później sporządzony przez niego testament jest niedopuszczalne. Kwestia skuteczności odwołania w całości czy też w części testamentu przez sporządzenie późniejszego ważnego testamentu może być rozstrzygnięta wyłącznie przez sąd spadkowy w postępowaniu o stwierdzenie spadku.
Potrzebujesz porady prawnej?
Jakie są skutki odwołania testamentu? Testament jest odwołalny. Spadkodawca może więc w każdej chwili go odwołać lub zmienić - w całości lub w części - oczywiście przed swoją śmiercią. Spadkodawca swoim oświadczeniem może więc doprowadzić do tego, że sporządzony wcześniej (...)
Testament jest czynnością prawną, która wywołuje przewidziane prawem skutki dopiero z chwilą śmieci osoby dokonującej tej czynności. Stąd dopuszczalność odwołania testamentu przez spadkodawcę jest możliwa aż do chwili jego śmierci. Prawo spadkowe przewiduje kilka sposobów (...)
Uznanie spadkobiercy za osobę niegodną dziedziczenia
Kto może być uznany za spadkobiercę niegodnego dziedziczenia? Niegodnym może być uznany każdy spadkobierca - czy to powołany na mocy testamentu, czy ustawy. Często bowiem zdarza się, że sam spadkodawca nie zdaje sobie sprawy z określonych zdarzeń, które powinny eliminować daną (...)
Kto może być niegodny dziedziczenia?
Niegodność dziedziczenia jest instytucją prawa spadkowego unormowaną w art. 928 Kodeksu cywilnego. Jej celem jest pozbawienie prawa do dziedziczenia spadkobierców, którzy dopuścili się względem spadkodawcy czynów niegodziwych, powszechnie uznawanych za naganne i zawinionych. (...)
Powszechny Rejestr Testamentów (NORT) już w październiku
5 października rusza rejestr testamentów (w skrócie NORT). To drugi rejestr Krajowej Izby Notarialnej obok rejestru aktów poświadczenia dziedziczenia. Jaki jest cel utworzenia tego zbioru? Kto będzie mógł z niego skorzystać? Co daje odnalezienie testamentu w rejestrze? Rejestracja (...)
Czym jest testament? Wiadomości ogólne
Na wstępie należy zaznaczyć, iż w polskiej terminologii prawa termin „testament” występuje w dwóch znaczeniach. Po pierwsze, rozumiany jest jako czynność prawna o określonych cechach (o czym niżej). Po drugie, testamentem nazywany jest także dokument, obejmujący treścią (...)
Jakie przepisy należy stosować? Celem obszernej ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych jest generalna obniżka opłat sądowych. Wspomniana ustawa zastąpiła dotychczasową ustawę z dnia 13 czerwca 1967 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Koszty (...)
Europejskie poświadczenie spadkowe
Unijne rozporządzenie i polskie przepisy wprowadziły 17 sierpnia 2015 roku nowy dokument ułatwiający wykazywanie praw do spadku w innych państwach członkowskich Unii Europejskiej w postaci tzw. europejskiego poświadczenia spadkowego. ##baner## Europejskie poświadczenie spadkowe - (...)
Czym jest spadek - czyli co możesz odziedziczyć?
Pod pojęciem spadku kryje się ogół praw i obowiązków zmarłego, które przechodzą na spadkobierców w drodze spadkobrania. Nie należą jednak do spadku praw i obowiązki ściśle związane z osobą zmarłego, jak również prawa, które z chwilą śmierci spadkodawcy (...)
Nowe koszty sądowe w rozmaitych sprawach cywilnych!
Jakie przepisy należy stosować? Celem obszernej ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych jest generalna obniżka opłat sądowych. Niektóre jednak sprawy podrożeją. Nowe przepisy zaczną obowiązywać od 2 marca 2006 r. Warto sprawdzić, na wszczynanie jakich (...)
Co przewiduje ustawa o zarządzie sukcesyjnym w firmach jednoosobowych? Nowe przepisy wychodzą naprzeciw potrzebom tzw. firm jednoosobowych, które stanowią ogromną większość polskich przedsiębiorstw. Dzięki tym rozwiązaniom, w przypadku śmierci przedsiębiorcy, jego firma będzie mogła (...)
Opłaty za czynności adwokackie i radców prawnych
Prawo określa jedynie minimalne stawki opłat za czynności adwokackie i czynności radców prawnych przed organami wymiaru sprawiedliwości, stanowiące podstawę do zasądzania przez sądy kosztów zastępstwa prawnego. Przy ustalaniu w umowie opłaty bierze się pod uwagę rodzaj (...)
Zasady nabywania nieruchomości przez cudzoziemców
Czym jest zezwolenie? Zacznijmy od końca: nabycie nieruchomości przez cudzoziemca, co do zasady wymaga zezwolenia. Zezwolenie jest wydawane na wniosek cudzoziemca, w drodze decyzji administracyjnej przez Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji (dalej: MSWiA) jeżeli sprzeciwu nie wniesie Minister (...)