Skanowanie czasopism

Odpowiedź prawnika: Skanowanie czasopism

Nie ulega wątpliwości, iż artykuły w prasie fachowej z reguły będą stanowiły utwory w rozumieniu prawa autorskiego. Należy zatem zbadać zakres tzw. dozwolonego użytku utworu. Zasadą jest, iż majątkowe i osobiste prawa autorskie przysługują twórcy. W zakresie wykorzystania utworu już rozpowszechnionego prawo do decydowania o sposobie tego wykorzystania przysługuje właścicielowi tych praw. Wyjątek od tej zasady stanowią przepisy o tzw. dozwolonym użytku. Przepisy te zakładają, że w ściśle określonym zakresie możliwe jest wykorzystanie utworu bez zgody twórcy (lub osoby, której przysługują majątkowe prawa autorskie).

Zgodnie z art. 23 prawa autorskiego:

1. Bez zezwolenia twórcy wolno nieodpłatnie korzystać z już rozpowszechnionego utworu w zakresie własnego użytku osobistego. Przepis ten nie upoważnia do budowania według cudzego utworu architektonicznego i architektoniczno-urbanistycznego oraz do korzystania z elektronicznych baz danych spełniających cechy utworu, chyba że dotyczy to własnego użytku naukowego niezwiązanego z celem zarobkowym.  

2. Zakres własnego użytku osobistego obejmuje korzystanie z pojedynczych egzemplarzy utworów przez krąg osób pozostających w związku osobistym, w szczególności pokrewieństwa, powinowactwa lub stosunku towarzyskiego.

W przedmiotowej kwestii należy rozważyć czy dozwolony użytek osobisty obejmuje także dozwolony użytek zawodowy. Wszak bowiem prenumeratę zamawia przedsiębiorca. W pierwszej kolejności należy wskazać, iż dozwolony użytek osobisty obejmuje wyłącznie osoby fizyczne. Zatem, jeżeli przedsiębiorca jest osobą prawną lub jednostką organizacyjną, nie posiadającą osobowości prawnej, której ustawa przyznaje jednak podmiotowość prawną (np. spółki osobowe prawa handlowego) to taki przedsiębiorca nie będzie mógł się powoływać na dozwolony użytek.

Zakres „własnego użytku osobistego” nie jest w ustawie wyraźnie wyznaczony. Wątpliwości nasuwają się m.in. co do tego, czy obejmuje on też „własne cele zawodowe”. W naszym przekonaniu poza zakres dozwolonego użytku osobistego wykracza sporządzanie kopii (np. artykułów naukowych) „w sposób instytucjonalny”, a więc w ramach formalnego polecenia ze strony organów jednostki organizacyjnej, nawet gdyby takie działania były dokonywane do użytku wewnętrznego pracownika tej jednostki. Inaczej należy traktować kopiowanie takich artykułów przez indywidualnych pracowników z własnej inicjatywy i na własne potrzeby, choćby związanych z wykonywaniem pracowniczych obowiązków (Janusz Barta, Ryszard Markiewicz w: Prawo autorskie,  Oficyna, Warszawa 2008 r., s. 117.

W świetle powyższego należy uznać, iż planowana przez Państwa firmę działalność polegająca na zamieszczaniu na wew. serwerze firmy skanów artykułów i udostępnianie ich pracownikom firmy będzie naruszała prawa autorskie. Aby zalegalizować taką działalność powinni Państwo uzyskać odpowiednią zgodę wydawcy.