Jak zabezpieczyć prawidłowe wykonanie umowy leasingu - opinia prawna
Stan faktyczny
Jak zabezpieczyć i egzekwować prawo własności zagranicznego producenta (wewnątrz UE) maszyny, który udziela klientowi polskiemu leasing na okres 1 roku z opcją wykupu. Leasing jest tak skonstruowany, że klient wpłaca pierwszą opłatę w wysokości co najmniej 25 %, a następnie płaci czynsz miesięczny. Maszyny pozostaje własnością producenta do chwili całkowitej spłaty oszacowanej wartości maszyny. Chodzi tutaj w szczególności o zabezpieczenie praw producenta do egzekwowania prawa własności oraz do możliwości odbioru maszyny w każdym czasie, gdy klient nie wywiązuje się z obowiązku płacenia opłat.
Opinia prawna
Na wstępie należy wskazać, iż istotną kwestią z punktu widzenia skuteczności egzekwowania praw wynikających z umowy leasingu na terenie Polski jest wybranie jako prawa właściwego dla umowy prawa polskiego. W ten sposób można uniknąć kwestii związanych z różnym prawodawstwem stron kontraktu oraz regulacjami konwencji międzynarodowych. Zaznaczam również, iż zgodnie z obowiązującym kodeksem cywilnym umowa taka powinna mieć formę pisemną pod rygorem nieważności.
Przechodząc do zabezpieczenia zwrotu przedmiotu leasingu w razie wcześniejszego zakończenia umowy (rozwiązania, wypowiedzenia, ewentualnego odstąpienia przez którąkolwiek ze stron) należy wskazać, iż obowiązek zwrotu przedmiotu umowy wynika z przepisów kodeksu cywilnego dotyczących umowy leasingu. W przypadku niezastosowania się przez leasingobiorcę wraz z wygaśnięciem stosunku prawnego do obowiązku zwrotu, leasingodawcy przysługuje ochrona własności poprzez powództwo windykacyjne. Jest to procesowa ochrona roszczeń o ochronę własności. Właściciel rzeczy może żądać na podstawie 222 k.c. wydania rzeczy od każdego, kto faktycznie nią włada, nie będąc do tego uprawniony, zarówno od tego, kto włada rzeczą we własnym imieniu, jak i od tego, kto włada faktycznie rzeczą za kogo innego lub prawo swoje wywodzi od innej osoby. Tak więc w procesie o wydanie rzeczy legitymowany biernie jest każdy posiadacz, jak też dzierżyciel. Roszczenie windykacyjne nie przysługuje natomiast współwłaścicielowi przeciwko innemu współwłaścicielowi tej samej rzeczy, każdy z nich, bowiem ma własne prawo do rzeczy.
W procesie windykacyjnym legitymowany właściciel, którego powództwo zostało uwzględnione uzyskuje tytuł egzekucyjny do prowadzenia egzekucji przez właściwe organy egzekucyjne. Jest to, więc długotrwały proces, podczas którego przedmiot leasingu może ulec zniszczeniu lub utracić na swej wartości. W związku z powyższym by zapewnić sobie możliwość wpływu na leasingobiorcę w przypadku braku jego woli zwrotu przedmiotu leasingu należy na etapie konstruowania umowy umieścić postanowienia zabezpieczające prawa leasigobiorcy. Poniżej zostaną przedstawione stosowane w obrocie gospodarczym instytucje zabezpieczenia rzeczowego i osobistego.
Optymalnym sposobem zabezpieczenia wykonania umowy w sposób należyty są zabezpieczenia rzeczowe, które ze swojej istoty dają wierzycielowi (leasingodawcy) władztwo nad rzeczą, jak jest w przypadku zastawu lub możliwość zaspokojenia się z rzeczy należących do dłużnika (leasingobiorcy), jak w przypadku hipoteki, zastawu rejestrowego, przewłaszczenia na zabezpieczenie. Należy jednak podkreślić, iż istotą umowy leasingu jest oddanie rzeczy leasingobiorcy do korzystania za wynagrodzeniem, co może implikować brak woli ze strony leasingobiorcy do ustanowienia jakiś zabezpieczeń na swoim majątku osobistym.
Często spotykana instytucją pełniąca rolę zabezpieczenia przy umowach kredytowych jest przewłaszczenie na zabezpieczenie. Istotą przewłaszczenia jest przeniesienie własności rzeczy ruchomych lub nieruchomości na rzecz wierzyciela, który zobowiązuje się do przeniesienia zwrotnego własności rzeczy po spełnieniu świadczenia przez dłużnika. W omawianym przypadku można wskazać, iż zwrotne przeniesienie własności nastąpiłoby w terminie 7 dni od dnia zwrotu przedmiotu leasingu. W zapisach umowy leasingu zabezpieczenie może mieć postać poniższych zapisów:
"W celu zabezpieczenia obowiązku zwrotu przedmiotu leasingu w stanie zgodnym z jej użytkowaniem w terminie 7 dni od rozwiązania umowy leasingu leasingobiorca przenosi na rzecz leasingodawcy własność samochodów ciężarowych według zestawienia.
Leasingodawca zobowiązuje się do powrotnego przeniesienia na rzecz leasingobiorcy własności samochodów ciężarowych opisanych w poprzednim postanowieniu po dokonaniu przez leasingobiorcę zwrotu przedmiotu leasingu w przewidzianym terminie w stanie wynikającym z normalnego zużycia. W przypadku braku zwrotu przedmiotu leasingu leasingodawca niezależnie od możliwości żądania jego zwrotu może zaspokoić się z przedmiotu zabezpieczenia.
